کیاوش حافظی: آمریکاستیزی افرادی که یا خودشان یا بستگانشان گذرشان به ینگه دنیا می‌افتد بیشتر از دیگران مورد توجه افکار عمومی قرار می‌گیرد. از جمله افرادی که این روزها در رسانه ها حضوری جدی دارد چهره‌ای نزدیک به سعید جلیلی است. فواد ایزدی اگرچه رسانه‌ها را به خاطر نزدیک دانستن او با جلیلی نقد می‌کند اما نگاه سیاسی و اجتماعی این تحصیل‌کرده آمریکا با سعید جلیلی که در امام صادق درس خوانده نزدیک است.
نزدیک به پایداری، تحصیل‌کرده در آمریکا
فواد ایزدی ۹ ساله بود که انقلاب اسلامی به وقوع پیوست و در میانه جنگ ایران و عراق هنگامی که تنها ۱۶ سال سن داشت به آمریکا رفت و از کارشناسی (رشته اقتصاد) تا و دکتری (در رشته ارتباطات جمعی) در همان آمریکا تحصیل کرد. سال ۸۸ زمانی که ۴۰ ساله بود به ایران بازگشت. با وجود ۲۴ سال زندگی در آمریکا، هیچ اطلاعاتی در مورد موضوع تابعیت و شهروندی او در دسترس رسانه ها نیست.
مثل دیگر سیاسیون نسبت‌های خانوادگی‌شان بخشی از شبکه روابط سیاسی آنها را تشکیل می‌دهد، روابط خانوادگی این تحلیلگر سیاست خارجی نیز منعکس‌کننده جایگاه او در طیف‌های سیاسی است. او داماد محمدناصر سقای بی‌ریا، از شاگردان آیت‌الله مصباح یزدی است که در سال ۱۴۰۳ درگذشت. پدر همسر فواد ایزدی از جمله شاگردان موسسه مصباح یزدی بود که در دهه ۷۰ برای تحصیل به دانشگاه‌های غربی رفت. سقای بی‌ریا در سال ۸۳ به ایران بازگشت و از یک سال بعد تا سال ۸۹ در دولت به احمدی‌نژاد مشاور رئیس جمهور در امور روحانیت بود. او هنوز هم از اعضای شاخص جبهه پایداری نیز به شمار می‌رفت.
وقتی فواد ایزدی بعد از ۲۴ سال، انقلابی‌تر از رزمنده‌ها، از آمریکا به ایران بازگشت
اگر ۲۴ سال زندگی در آمریکا برای فواد ایزدی تحصیلات عالیه به دنبال داشت، او در ۱۶ سالی که در ایران زندگی می کند توانست سمت‌های اجرایی و مشورتی قابل توجهی به دست آورد. نمایندگی دفتر هم‌اندیشی اساتید و نخبگان در نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری (۱۳۹۳–۱۳۹۶)، عضویت در شورای تخصصی علوم انسانی انتشارات دانشگاه تهران (۱۳۹۲–۱۳۹۴)، و نمایندگی هیات اجرایی جذب دانشکده مطالعات جهان در گروه مطالعات آمریکا (۱۳۹۶–۱۳۹۸)، عضویت در شورای راهبردی سیاست خارجی از سال ۹۲ و عضویت در کمیسیون مجمع عالی بسیج بخشی از مسئولیت‌های فواد ایزدی‌اند.
این تحلیلگر سیاسی پس از بازگشت به ایران چهره‌ای ضدآمریکایی خود را نشان داد که برای رسانه‌هایی مثل صداوسیما یا که خود را آشکارا در تقابل با استکبار نشان می‌دهند ویژگی مثبتی است؛ چرا که می‌توانست پیامی ضدآمریکایی را با استناد به تجربه زیسته‌اش روایت کند. با وجود این، بسیاری از ناظران معتقند تفاسیر فواد ایزدی هم در خود نگاهی ایدئولوژیک دارد که موضوع محوری آنها را انکار هژمونی آمریکا و لزوم مقاومت حداکثری شکل می‌دهند؛ تا جایی که فواد ایزدی امروز از همه هم‌سن‌وسالانش که در زمان نوجوانی با دستکاری در شناسنامه راهی جبهه‌های جنگ می‌شدند انقلابی‌تر جلوه می‌کند.
مواضع تند فواد ایزدی حتی واکنش چهره‌هایی مثل عبدالرضا داوری که زمانی در معیت رئیس دولت‌های نهم و دهم قرار داشت را نیز به دنبال داشته است. داوری در یک توییت ایزدی را با شخصیتی از فیلم اخراجی‌ها مقایسه کرد و نوشت: «حاجی گرینوف لااقل تا جبهه رفت ولی “دکتر فواد” قبل از مشمول شدن راهی آمریکا شد و تا ۴۰ سالگی ماند!»
با همه این‌ها ادبیات فواد ایزدی در تفاسیر سیاسی برای طیفی سیاسی خاصی جذابیت دارد. اینکه نظام سیاسی آمریکا در حال افول است را اگرچه بسیاری قبل از فواد ایزدی هم گفته بودند اما بیان آن از سوی یک مدرس دانشگاه که همه تحصیلاتش در غرب بود شنیدنی‌تر است. اردیبهشت ماه سال ۹۳ وقتی مخالفان دولت در محل سابق سفارت آمریکا در تهران پرچم دلواپسی را برافراختند او یکی از سخنرانان بود. فواد ایزدی گویا می‌داند مخاطبان او چه ادبیات و نگاهی را می‌پسندند. او سال ۱۴۰۲ در شبکه افق مدعی شد که در برخی رستوران‌های آمریکا، استخدام بانوان بر اساس سایز اندام صورت می‌گیرد. جای دیگری نیز گفته بود: «اساتید آمریکایی شب‌ها بعد از سر زدن به خمره شراب، مقاله می‌نویسند!»
از سوالات جهت‌دار تا پیش‌بینی‌ها و ادعاهای فواد ایزدی
از دیگر جنجال‌های فواد ایزدی در انتخابات ۱۴۰۳ بود، زمانی که او به عنوان کارشناس در میزگرد سیاسی کاندیداها حضور داشت اما پرسش‌های جهت‌دار او در ظاهر از میل درونی برای پیروزی سعید جلیلی حکایت داشت. او از جلیلی پرسید: «چرا آمریکا، اسرائیل و رسانه‌های ضدانقلاب از پیروزی شما ناراحت‌اند؟» حال آنکه وقتی مسعود پزشکیان در همین میزگرد حضور داشت سوالش را همراه با موضع‌گیری در خصوص سیاست خارجی دولت روحانی پرسید. با این حال فردی در کنار پزشکیان، نشسته بود که او نیز در استفاده از فرصت رسانه‌ای مهارت داشت. محمدجواد ظریف مشاور در چند دقیقه نطقی کرد که به باور ناظران کفه انتخابات را به نفع پزشکیان جابجا کرد.
اظهارات فواد ایزدی در چند وقت گذشته نیز کم جنجال برانگیز نبوده است. او از یک سو مدعی است که با فعال‌سازی مکانیسم ماشه یک قطره از نفت ایران هم کم نخواهد شد و از سوی دیگر نیز پیش بینی کرده بود که به خاطر اختلافات در شورای امنیت سازمان ملل مکانیسم ماشه فعال نخواهد شد؛ پیش‌بینی‌ای که در گذر زمان اساسا زیر سوال رفت. یا آنکه برای حمایت از ۹۰ میلیون ایرانی پیشنهاد داد که بمب اتم ساخته شود.
طعنه فواد ایزدی به رئیس ستاد مشترک!
از اینگونه تحلیل‌ها که بگذریم اظهارات اخیر این تحلیلگر سیاست خارجی در خصوص غافلگیر شدن فرماندهان نظامی واکنش‌هایی به دنبال داشت. ایزدی که یکی از میهمانان میزگرد خبرآنلاین در خصوص مکانیسم ماشه بود، در جایی گفت: «اگر شما همراه دخترتان شهید شدید یعنی منزل بودید! اگر همراه با پسرتان شهید شدید یعنی احساس نمی‌کردید به آن سبک، در آن شب حمله بشود! چون این ذهنیت در کشور نبود که به آن سبک و در آن تاریخ حمله می‌کنند. شوک وارد شد به کشور.»
ظاهرا منظور فواد ایزدی سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بود که به همراه همسر و دخترش فرشته باقری به شهادت رسید؛ فرمانده‌ای که ایزدی قبلا چند ماه قبل از شهادت او نیز به او انتقاد کرده بود. پس از پیام نوروزی امسال سرلشکر باقری از تخت جمشید، فواد ایزدی و پوشش غیرنظامی ایشان را «نامتناسب با جایگاه نظامی» دانست.
واکنش اصولگرایانه به فواد ایزدی
اما اظهارات او درباره غافلگیری نظامیان واکنش‌هایی را به دنبال داشت از جمله آنکه روزنامه خراسان نزدیک به رئیس مجلس، فواد ایزدی را در مسیر خطرناکی توصیف کرد که مرز بین نقد و تضعیف را درهم می‌شکند و عملاً در زمین روانی دشمن بازی می‌کند.
این روزنامه می‌نویسد: در منطق جنگ، فرمانده‌ای که در خط مقدم می‌ماند، نه غافل است و نه بی‌احتیاط؛ او آگاهانه میان امنیت شخصی و مسئولیت ملی، دومی را برمی‌گزیند. پس با ساده سازی مسئله حضور برخی فرماندهان در منزل شخصی، نباید زمینه تحقیر مسئولان امنیتی و نظامی کشور را فراهم کنیم.
روزنامه فرهیختگان نیز در همین رابطه نوشت: به همان اندازه که بیان اظهارات غیردقیق می‌تواند روان افکار عمومی را مخدوش کند، بیان این اظهارات نیز احساس منفی به مردم منتقل می‌کند و برداشت این است که نیروهای نظامی هوشمندی لازم را نداشتند. این اظهارات حتی اگر با نیت دلسوزی مطرح شود هم پازل دشمن را در ارائه تصویر ضعف از نیروهای نظامی، تکمیل می‌کند و پاس گلی به دشمن می‌دهد که برای تضعیف نیروهای مسلح باید به این روایت‌ها تکیه کند. باید به این نکته توجه کرد که در طراحی ترور فرماندهان و مکان حضور آنها، تعمدی برای ارائه این تصویر وجود داشته است.
نقد دوباره فواد ایزدی به فرماندهان سپاه
واکنش‌ها به حاوی این پیام بود که فواد ایزدی که خود نه در جنگ حضور داشته و نه تخصصی در خصوص جنگ دارد چگونه در ارتباط با فرماندهان نظامی چنین اظهارهایی را مطرح کند؟ حال آنکه او اخیرا در گفتگویی با رسانه «خط انرژی» همین نقد را متوجه فرماندهان نظامی کرده بود. آنجا که می گوید: علت قرار گرفتن سرداران نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در جایگاه‌های ارشد سپاه، توانمندی‌هایی بود که در دوران جنگ تحمیلی از خود نشان دادند. با این حال، تخصص آنان در حوزه سیاست خارجی نبود.
او در ادامه گفته: «پنجشنبه بعد از برجام، بنده را به ستاد کل سپاه دعوت کردند. دیدم از آن سمت هم آقای عراقچی آمده بود. سردار عزیز جعفری و همه فرماندهان می‌خواستند درباره برجام به جمع‌بندی برسند. ۱۰ دقیقه از بحث نگذشته بود که دیدم نسبت به بنده در جلسه موضع وجود دارد و حتی شهید سلامی نسبت به بنده تند شد که گویا حرف بی‌ربط می‌زنم. بعد از جلسه فهمیدم قبل از ما، آقای ظریف ۵ جلسه تنهایی با فرماندهان سپاه جلسه داشته! یعنی وزارت خارجه در تصمیم‌سازی و اجرا بسیار اثرگذار است.»
شمخانی گفت شب اول جنگ فکر کردم زلزله آمده
ایزدی در بخش دیگری از گفتگوی خود با رسانه خط انرژی اظهارات قبلی‌اش در خصوص غافلگیری نیروهای مسلح توضیح داده است. او با انتقاد از اینکه سخنانش در رسانه ها تقطیع می‌شود به طوری که برعکس منظور او منتشر می‌شود گفت: «در موضوع اخیر، پرسیده شد که آیا کشور در ماجرای اخیر غافلگیر شد یا خیر؟ پاسخ این است که از یک جهت خیر؛ و از جهتی دیگر بله. از آن جهت غافلگیر نشد که فرماندهان سپاه و نیروهای مسلح مرتباً از شهرک‌های موشکی بازدید می‌کردند اما از جهتی دیگر، کشور غافلگیر شد؛ چون هیچ‌کس تصور نمی‌کرد در ساعات ابتدایی آن روز به آن سبک به فرماندهان نظامی حمله شود. آقای شمخانی گفت زمانی که منزل ایشان را زدند گمان کرده که زلزله شده است.»
سعید جلیلی را دو بار دیده‌ام
ایزدی در بخش دیگری از سخنان خود هم می گوید رسانه ها او را نزدیک به سعید جلیلی معرفی می کنند در حالی که او دو بار بیشتر جلیلی را ندیده است. او در روایت خود گفته بار اول سعید جلیلی را در نیویورک دیده که آن موقع معاون اروپا-آمریکا در وزارت خارجه بود. دیدار دوم هم در روند انتخابات ۱۴۰۳ بود.
فواد ایزدی اما در ادامه سخنان خود به تجمید از جلیلی می‌پردازد و می‌گوید: اقای جلیلی جرمش این است که همه حرف‌هایش درست از آب درآمده است. حالا برخی بابت انتخابات پارسال از جلیلی دلخورند نمی‌دانم چرا از بنده دلخور شده‌اند. فواد ایزدی اگرچه دو وجهه دارد که یکی زندگی و تحصیل در غرب است و دیگری قرابت با جبهه پایداری اما از نوع موضع‌گیری‌های او پیداست که جنبه دوم بر اولی سایه سنگینی دارد طوری که غرب را جز با نگاه ایدئولوژیک نمی‌تواند نقد کند.
۳۱۲۱۱
