به گزارش خبرگزاری مهر، در نشست هم‌اندیشی راه‌اندازی «پردیس خانواده» که با محور چتر قانون و سایه تدبیر در ساخت خانواده فردا و با حضور اساتید، مدیران شهری و کارشناسان حوزه اجتماعی برگزار شد؛ مریم اردبیلی درتشریح روند شکل‌گیری این طرح اظهارکرد: می‌توان از منظر سیاست‌های کلان، برنامه‌های توسعه یا نگاه حکمرانی به موضوع خانواده پرداخت، اما ترجیح دادیم این مسیر را از کف میدان و از مطالبه واقعی شهروندان آغاز کنیم.
وی با اشاره به سابقه ایجاد زیرساخت‌های زنانه در شهر تهران از دهه ۸۰ افزود: در مجموع حدود ۱۶۰ هکتار فضای ویژه بانوان در شهر تهران وجود دارد که شامل ۹ بوستان بانوان، ۲۳ مجموعه شهربانو و ۷ شهر دخت است. این فضاها در دوران کرونا دچار رکود شدند، اما پس از بازسازی و بازتعریف خدمات، موج استقبال گسترده‌ای از سوی شهروندان شکل گرفت.
اردبیلی ادامه داد: اگر در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۰۰ هزار نفر-روز استفاده از این فضاها ثبت شده بود، در سال گذشته این رقم به بیش از ۸ میلیون نفر-روز رسید. برخلاف برخی پیش‌بینی‌ها، استقبال از این مراکز در میان همه تیپ‌های شهروندی افزایش یافت و امروز بیش از ۴۰۰ مدل بهره‌بردار در آنها فعال هستند.
مشاور زنان وخانواده شهردار تهران با اشاره به نتایج نظرسنجی‌ها برای تنوع زیرساخت‌ها هم تصریح کرد: بسیاری از بانوان در پیمایش‌ها تأکید داشتند که این فضاها برایشان جذاب و امن است، اما ای‌کاش مجموعه‌ای مشابه نیز برای خانواده‌ها وجود داشت تا همسر و فرزندانشان نیز بتوانند از امکانات آن بهره‌مند شوند. این مطالبه مردمی، نقطه آغاز طراحی ایده «پردیس خانواده» بود.
وی با اشاره به ضرورت نگاهی نو به خانواده در مدیریت شهری تصریح کرد: در حکمرانی مطلوب شهری، باید از نگاه صرفاً خدماتی به خانواده عبور کنیم و خانواده را به عنوان نهاد مؤثر در تصمیم‌سازی‌های شهری بشناسیم. امروز اگر خانواده‌ها بخواهند در حل مسائل محل زندگی خود مانند تفکیک پسماند مشارکت کنند، سازوکار رسمی برای تفویض اختیار به آنها وجود ندارد. ما باید به جایی برسیم که خانواده‌ها در شهر رسمیت داشته باشند و بخشی از اختیارات خرد شهری به آنها واگذار شود.
اردبیلی با اشاره به آغاز طراحی پایلوت‌های «پردیس خانواده» در چند منطقه تهران هم گفت: این طرح هنوز اجرایی نشده و در مرحله مطالعه اجتماعی و طراحی قرار دارد، اما هدف آن ایجاد فضایی خانوادگی، شاد و ایمن است که از سطح ارائه خدمات فراغتی آغاز می‌شود و تا اکوسیستم نوآوری و شتاب‌دهی خانواده‌محور در حل مسائل شهری امتداد می‌یابد.
وی افزود: در این راستا رویدادهایی نظیر خانواده‌مان، ایده‌پردازی تهران خانواده و بازی شهرهای خانواده‌محور برگزار شده که هزاران خانواده تهرانی در آن مشارکت داشته و تجربه مشارکت و هم‌افزایی خانوادگی در حل مسائل شهری را کسب کرده‌اند.
اردبیلی با اشاره به نقش کلیدی زنان در این فرآیند اظهارکرد: اکوسیستم خانواده‌محور یکی از مدل‌هایی است که می‌تواند نقش‌آفرینی اجتماعی زنان را در هماهنگی با نقش‌های خانوادگی‌شان تقویت کند و به اوج برساند. اکنون چند صد گروه خانواده‌محور محلی در تهران در حال فعالیت و بیش از ۶۰ تا ۷۰ هزار زن و دختر تهرانی درگیر مدل‌های حل مسئله محلی هستند.
رئیس مرکز زنان و خانواده خاطرنشان کرد: با گذشت نزدیک به ده سال از ابلاغ سیاست‌های کلی خانواده از سوی مقام معظم رهبری، هنوز الزامات قانونی و بسترهای اجرایی کافی برای تحقق خانواده‌محوری در حکمرانی شهری شکل نگرفته است. طرح «پردیس خانواده» تلاشی در جهت احیای این نگاه و تبدیل خانواده از مخاطب منفعل خدمات شهری به بازیگر فعال در توسعه اجتماعی شهر تهران است.
خانواده باید از نهاد خدمت‌گیرنده به نهاد نقش‌آفرین در حکمرانی تبدیل شود
در ادامه نشست، فاطمه قاسم‌پور مشاور شهردار تهران با اشاره به اهمیت نهاد خانواده در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور گفت: در سال ۱۳۹۵ برای نخستین‌بار در سیاست‌های کلی کشور، واژه «خانواده‌محوری» وارد ادبیات سیاست‌گذاری شد و این نگاه باید در همه تصمیمات ملی و شهری نهادینه وهیچ تصمیمی نباید بدون ملاحظه صیانت از خانواده، اتخاذ شود.
وی افزود: در کنار رویکردهای مسئله‌محور مانند کاهش طلاق یا افزایش ازدواج، باید به سمت عاملیت‌بخشی خانواده حرکت کنیم؛ یعنی خانواده نه فقط دریافت‌کننده خدمات، بلکه نقش‌آفرین در حل مسائل جامعه باشد. در بند ۱۱ سیاست‌های کلی خانواده نیز تأکید شده که خانواده باید در حل مسائل کشور مشارکت داشته باشد، اما این بخش در سیاست‌گذاری‌ها مغفول مانده است.
قاسم‌پور با اشاره به اینکه مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران توانسته این مفهوم را در قالب اقدامات اجرایی دنبال کند، خاطرنشان کرد: طرح‌هایی مانند بازی‌های خانوادگی و فعالیت‌های فراغتی، تنها جنبه سرگرمی ندارند بلکه به بازسازی گفت‌وگوی درون‌خانوادگی و تحکیم پیوندهای نسلی کمک می‌کنند؛ این فعالیت‌ها می‌توانند خانواده را از یک نهاد خدمت‌گیرنده به نهادی مولد و اثرگذار در حکمرانی شهری تبدیل کنند.
وی با اشاره به طرح «پردیس خانواده» افزود: پردیس خانواده نباید تنها یک لوکیشن تفریحی باشد؛ بلکه باید به الگویی برای نقش‌آفرینی خانواده در عرصه حل مسائل تبدیل شود. همه شهر تهران باید مهیای خدمت‌رسانی به خانواده باشد، نه فقط چند نقطه خاص این اتفاق بیفتد.
مشاور شهردار تهران همچنین با اشاره به اهمیت نقش تنظیم‌گری دولت و نهادهای سیاست‌گذار خاطرنشان کرد: خانواده ایرانی ظرفیت‌های پنهان و ارزش‌های والایی دارد که در شرایط بحرانی نیز خود را نشان داده است. سیاست‌گذار و مجری باید این عاملیت را در خانواده تقویت کنند و موقعیت‌هایی فراهم آورند که خانواده بتواند در کنار حاکمیت، دستیار و همراه در حل مسائل جامعه باشد.
قاسم‌پور به برخی برنامه‌های اجرایی در چارچوب برنامه هفتم توسعه نیز اشاره کرد و گفت: ایجاد خانه‌های مادر و کودک، تنوع در نوع مهدهای کودک و حمایت از نقش مادری از جمله اقداماتی است که می‌تواند به عاملیت‌بخشی خانواده‌ها و نقش‌آفرینی زنان در جامعه کمک کند.
