خراسان جنوبی به دلیل موقعیت استراتژیک در مرزهای شرقی ایران، به عنوان دروازه‌ای کلیدی برای توسعه مراودات تجاری با افغانستان شناخته می‌شود. این استان با بازارچه‌های مرزی متعدد و دسترسی به بازارهای آسیای میانه، نقش محوری در تقویت روابط اقتصادی دو کشور ایفا می‌کند. افزایش تعاملات تجاری در این منطقه می‌تواند به رونق اقتصادی هر دو طرف کمک کند.
افغانستان با ظرفیت‌های گسترده در کشاورزی، معدنی و صنعتی، فرصتی برای سرمایه‌گذاری مشترک با ایران فراهم کرده است. ظرفیت‌های طبیعی و جغرافیایی شرق و شمال افغانستان، چشم‌انداز روشنی برای همکاری ایجاد می‌کند. در مقابل، ایران با زیرساخت‌های صنعتی، کشاورزی و بازار مصرف بزرگ، شریک قابل اعتمادی است. تقویت این همکاری‌ها نه تنها منافع اقتصادی دارد، بلکه به ثبات و توسعه پایدار منطقه‌ای کمک می‌کند.
مراودات تجاری و سرمایه‌گذاری در خراسان جنوبی، فرصت‌هایی برای افزایش تولید، اشتغال‌زایی و بهبود کیفیت زندگی فراهم می‌آورد. فعالان اقتصادی دو کشور بارها بر اهمیت این همکاری‌ها تأکید کرده‌اند.
نمایشگاه فرصت‌های مشترک تجارت و سرمایه‌گذاری ایران و افغانستان از ۲۶ تا ۲۹ مهرماه در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی بیرجند برگزار شد. این رویداد امکان ارتباط مستقیم میان تولیدکنندگان، سرمایه‌گذاران و تجار را فراهم کرد و فرصت‌های جدیدی در کشاورزی، صنایع تبدیلی و معادن ایجاد نمود.
حضور گسترده نمایندگان بخش خصوصی دو کشور، نشان‌دهنده عزم جدی برای گسترش همکاری‌ها و رفع موانع است. فعالان افغانستانی با اشاره به ظرفیت‌های بکر شرق کشورشان، خواستار تسهیل سرمایه‌گذاری، توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و مالی شدند. محورهای مذاکرات شامل تسهیل ترانزیت کالا، بهبود فرآیندهای گمرکی، ایجاد بانک‌های مشترک و توسعه سردخانه‌ها و مراکز نگهداری محصولات کشاورزی بود که نقش مهمی در افزایش تجارت و زنجیره‌های تأمین دارد.
این نمایشگاه نمادی از اراده مشترک برای توسعه اقتصادی منطقه‌ای است و می‌تواند سرآغازی برای رونق پایدار در مرزهای شرقی ایران باشد.
مخلص احمد، عضو هیئت مدیره اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری ولایت ننگرهار و رئیس شرکت توسعه صادرات افغانستان، اظهار کرد: «ما در صادرات به ایران موفقیت چندانی نداشتیم، اما علاقمندیم مواد غذایی، ماشین‌آلات و تجهیزات را از ایران تأمین کنیم و همکاری‌ها را گسترش دهیم.»
وی افزود: «شرکت ما با دو هدف در نمایشگاه حضور یافته: اول، روابط همسایگی، برادری، فرهنگی و تاریخی دو کشور؛ دوم، افتخار شرکت در این رویداد بزرگ برای توسعه همکاری‌ها.»
احمد تأکید کرد: «آرزوی ما تأمین کالاهای مورد نیاز افغانستان از ایران و اشتراک ظرفیت‌های تولیدی است. باید توازن واردات و صادرات را برقرار کنیم، زیرا واردات از ایران بالاست اما صادرات افغانستان کم است.»
وی ادامه داد: «هدف، ایجاد فرصت‌ها و معرفی ظرفیت‌های ننگرهار در کشاورزی و معدن برای سرمایه‌گذاری مشترک ایرانی‌هاست. ننگرهار شرایط چهارفصل مطلوب برای کشاورزی دارد.»
احمد بر همکاری‌های آموزشی و کمپین‌های مشترک تأکید کرد و گفت: «ناامنی گذشته مانع جذب سرمایه بود، اما اکنون امنیت برقرار است و فضایی مطمئن برای سرمایه‌گذاران ایرانی فراهم شده.»
وی افزود: «ایران می‌تواند در تأمین سردخانه‌ها و آزمایشگاه‌ها کمک کند، زیرا محصولات کشاورزی افغانستان به دلیل نبود امکانات از بین می‌رود، در حالی که ایران به آنها نیاز دارد.»
مخلص احمد، از سرکنسولگری ایران در جلال‌آباد، دولت ایران، وزارت خارجه، استانداری خراسان جنوبی و اتاق بازرگانی بیرجند قدردانی کرد.
وی گفت: «افغانستان در مسیر ثبات، بازسازی و شکوفایی است و امنیت سراسری فرصت‌های سرمایه‌گذاری فراهم کرده. اتاق ننگرهار از سرمایه‌گذاران ایرانی، به ویژه خراسان جنوبی، دعوت می‌کند.»
شرق افغانستان با موقعیت جغرافیایی دسترسی به آسیای مرکزی و جنوبی، ظرفیت‌های معادن، زراعت، صنایع تبدیلی و انرژی دارد. احمد پیشنهاد همکاری در آموزش، پرورش ماهی، تولید خرما، سردخانه‌ها، معادن و غیره داد.
وی افزود: «افغانستان با قوانین جدید، معافیت‌های مالیاتی و حمایت، آماده استقبال از بخش خصوصی ایران است. پیشنهاد برگزاری نمایشگاه مشترک در شرق افغانستان را می‌دهیم.»
احمد بر تسهیل صادرات و واردات از طریق بندرعباس و چابهار تأکید کرد و گفت: «ایجاد بانک‌های مشترک برای انتقال پول و تسویه حساب‌ها ضروری است تا مشکلات پرداخت رفع شود.»
وی درباره پروژه ماهیرود-سربیشه به فراه (۱۱۷ کیلومتر، ۷۰ کیلومتر آسفالت‌شده) گفت: «این مسیر حیاتی است و باید تکمیل شود. همچنین، تخصیص ۸۷۰۰ هکتار زمین در دوغارون برای انبارهای تجار افغانستانی ضروری است.»
احمد باور دارد همکاری اقتصادی به توسعه، ثبات و رفاه منطقه‌ای کمک می‌کند و نمایشگاه را نماد بلوغ مدیریتی خراسان جنوبی دانست. وی امیدوار است بیرجند به شهر اقتصادی بین‌المللی تبدیل شود و نمایشگاه سرآغاز فصل جدیدی از همکاری‌ها باشد. وی تأکید کرد: «پس از نمایشگاه، پیگیری تفاهم‌نامه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها آغاز می‌شود.»
زلمی محمدی، رئیس اتاق زراعت ولایت فراه، گفت: «محصولات ارگانیک کشاورزی افغانستان مانند خشکبار، حبوبات، انار، سبزیجات، خیار سبز، ذرت و جو در نمایشگاه با استقبال گرم مواجه شد.»
وی افزود: «این نمایشگاهها فرصتی برای آشنایی تجار و انعقاد قراردادها است.»
محمدی بر موانع اشاره کرد: «صادرات ایرانی به افغانستان یک‌طرفه است و محصولات افغانستانی اجازه ورود ندارند، جز کنجد و زیره. وعده‌ها داده شده اما مشکلات پابرجاست.»
وی درباره تفاهم‌نامه کشت فراسرزمینی با جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: «این تفاهم‌نامه تنظیم شده اما عملیاتی نشده. امیدواریم با حضور مقامات افغان، موانع رفع شود.»
افسانه آرسین بر توانمندی‌های زنان افغانستانی در صنایع دستی، زعفران و زیورآلات تأکید کرد: «محصولات آنها به اروپا و آمریکا صادر می‌شود.»
وی گفت: «توسعه همکاری‌های تجاری و تکنولوژیکی میان ایران و افغانستان، نقش ویژه‌ای برای زنان دارد. فرصت‌های همکاری میان زنان دو کشور در تکنولوژی، صنایع دستی و تجارت آنلاین وجود دارد.»
آرسین افزود: «از طریق مرزهای مشترک، محصولات رد و بدل شود. فرهنگ مشترک، زمینه روابط پایدار فراهم می‌کند. ایران و افغانستان یک خانواده‌اند و روابط باید تقویت شود.»
شیر آقا حبیبی بر نقش نمایشگاه در افزایش تجارت و جذب سرمایه‌گذاری تأکید کرد: «این اولین رویداد گسترده در منطقه مرزی است و فرصتی طلایی برای معرفی ظرفیت‌ها.»
وی افزود: «خراسان جنوبی دروازه کلیدی تجارت است.»
حبیبی از مرز ماهیرود به عنوان مرز روان و بدون چالش یاد کرد که همکاری‌ها را تسهیل کرده. وی از دست‌اندرکاران قدردانی کرد و گفت: «روند رضایت‌بخش است و تعاملات به رشد پایدار منجر شود.»
مرتضی ذاکریان، مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان جنوبی، گفت: «رونمایی از ۳۰۰ مجوز بی‌نام سرمایه‌گذاری، گامی مهم برای تسهیل جذب سرمایه‌گذاری و توسعه همکاری‌ها است.»
وی افزود: «این نمایشگاه با تمرکز بر همکاری‌های منطقه‌ای، مسیر جدیدی برای مراودات تجاری باز کرد. خدا را شاکریم که اولین رویداد اقتصادی استان با موفقیت برگزار شد.»
ذاکریان از دست‌اندرکاران، به ویژه استاندار، قدردانی کرد و گفت: «حضور پرشور مردم، فعالان ایرانی و افغانستانی، موفقیت را دوچندان کرد.»
وی تأکید کرد: «خراسان جنوبی با مزیت‌های مشترک با افغانستان، نقش‌آفرین در تجارت بین‌المللی و با استان فراه است. می‌توان مواد خام از افغانستان وارد و با دانش ایرانی، زنجیره ارزش ایجاد کرد.»
ذاکریان نقش مرزها، شهرک‌های صنعتی و تفویض اختیارات به استانداران را مؤثر دانست. وی گفت: «استان موفقیت‌های زیادی در جذب سرمایه خارجی (عمدتاً چینی) داشته، اما از مزیت‌های افغانستانی غافل نشویم.»
وی افزود: «خراسان جنوبی امن‌ترین استان برای سرمایه‌گذاری (رتبه ۴ سه سال متوالی) است و مرکز خدمات سرمایه‌گذاری شبانه‌روزی آماده خدمت‌رسانی است.»
ذاکریان توضیح داد: «۳۰۰ مجوز بی‌نام رونمایی‌شده شامل ۲۲۴ مورد خارج از شهرک‌ها و بقیه در داخل آنها است. تنوع در کشاورزی، فرآوری، صنعتی، معدنی، انرژی تجدیدپذیر و گردشگری.»
وی تأکید کرد: «استان میزبان همه سرمایه‌گذاران است و با تدابیر استاندار، خدمات باکیفیت ارائه می‌شود.»
