به گزارش خبرنگار مهر،دومین نشست گروه پژوهش‌گری و نویسندگی دفاع مقدس (پند) با محوریت «آشنایی با شهدای جنگ دوازده‌روزه و بازخوانی روایت تدفین شهدا در قطعه ۴۲ گلزار شهدای بهشت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)» برگزار شد.
در این نشست، جواد تاجیک، مدیرعامل سازمان بهشت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، به ارائه دیدگاه‌ها و توضیحات خود پرداخت.
این مراسم روز سه‌شنبه، ششم آبان‌ماه، در سالن دعای ندبه گلزار شهدای بهشت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) با حضور جمعی از پژوهشگران و نویسندگان برگزار شد.
در ابتدای نشست مرتضی قاضی، نویسنده، در تشریح فلسفه تشکیل این نشست گفت: این جلسه با تلاش جناب آقای صمدزاده، مسئول پیشین کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری انقلاب اسلامی و دبیر پیشین جایزه کتاب سال دفاع مقدس، شکل گرفت. هدف از برگزاری این نشست، ایجاد فضایی برای اطلاع‌رسانی و همفکری در حوزه ادبیات پایداری و دفاع مقدس بود. در کنار او، جناب آقای جواد شادانلو به عنوان دبیر اجرایی و دیگر همکاران نیز در این برنامه مشارکت داشتند.
وی ادامه داد: این جمع ابتدا به صورت گروهی مجازی در پیام‌رسان ایتا تشکیل شد و پس از آن به بله منتقل گردید. اکنون این گروه حدود ۴۰۰ نفر از نویسندگان و پژوهشگران دفاع مقدس را شامل می‌شود که برخی آثار متعدد منتشر کرده‌اند و برخی دیگر در حال تولید آثار جدید هستند.
قاضی افزود: با توجه به نیاز اعضا به تعامل حضوری و برنامه‌های جمعی، جلسه اول حضوری دو ماه پیش با میزبانی موزه دفاع مقدس برگزار شد و مقرر شد جلسات به صورت دو ماهانه ادامه یابد. یکی از مهم‌ترین اهداف نشست‌ها، فراهم کردن فرصت برای ملاقات مستقیم نویسندگان و پژوهشگران با افرادی است که تجربه زیسته در میدان جنگ دارند تا روایت‌های دست اول از آنان شنیده شود.
او همچنین تأکید کرد: تمامی برنامه‌ها به شکل خودجوش و مستقل برگزار می‌شود و هیچ وابستگی سازمانی ندارد. تصمیم‌گیری‌ها بر اساس نظر جمعی اعضا انجام می‌شود و از ظرفیت و شبکه ارتباطی اعضای باسابقه گروه، از جمله جناب استاد بابایی و جناب حمید بنا، برای برگزاری نشست‌ها استفاده می‌شود.
قاضی در پایان خاطرنشان کرد: حضور بزرگواران و استفاده از تجربه آنان، پایه و اساس برگزاری این نشست‌ها است و همه برنامه‌ها با مشارکت فعال اعضای گروه پیش می‌رود.
روایات امروز،باعث تولید آثار جدید در آینده می‌شود
گلعلی بابایی، نویسنده و پژوهشگر، در نشست گروه پژوهش‌گری و نویسندگی دفاع مقدس گفت:ابتدا لازم است از دوستانی که برنامه را طراحی و اجرا کردند، به ویژه جناب آقای حمید بنا، قدردانی کنم. این نشست فرصت ارزشمندی برای جمع‌آوری روایت‌ها و تجربیات پشت صحنه جنگ فراهم کرده است. جنگ تحمیلی ۱۲روزه دو وجه داشت؛ یک وجه مربوط به صحنه‌های عملیاتی بود که امدادگران، پرستاران و پزشکان فعالیت می‌کردند و وجه دیگر مربوط به مکان‌هایی مانند بهشت زهرا بود که وقایع بسیاری در آن رخ داد.
او ادامه داد: من در آن ایام حضور مستمر در محل داشتم و از نزدیک شاهد بسیاری از رویدادها بودم. این تجربیات پشت صحنه می‌تواند منبع ارزشمندی برای تولید آثار مستند و خلاقانه در حوزه دفاع مقدس باشد. نشست امروز زمینه‌ای فراهم کرده تا نویسندگان و پژوهشگران از روایت‌های دست اول بهره‌مند شوند و جزئیاتی که تاکنون کمتر بیان شده، در آثار آینده بازتاب یابد.
بابایی با اشاره به اهمیت انتقال این روایت‌ها گفت: جزئیات و وقایعی که کمتر گفته شده‌اند، جرقه‌ای برای خلق آثار تازه و مستند هستند و امیدواریم آثار تولیدشده در آینده بتوانند تجربه واقعی آن دوران را به خوبی منعکس کنند.
از همان زمان ابتدایی جنگ خروج معاونین بهشت زهرا ممنوع اعلام شد
محمدجواد تاجیک، مدیرعامل سازمان بهشت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، در این نشست با اشاره به نقش این مجموعه در روزهای ابتدایی جنگ دوازده‌روزه و نحوه تدفین شهدا گفت:هیچ‌گاه تصور نمی‌کردم اقداماتی که در ظاهر کوچک به نظر می‌رسید، چنین بازتاب گسترده‌ای پیدا کند. محبت و همراهی دوستان موجب شد بسیاری از کارهای جمعی در بهشت زهرا به ثمر بنشیند. سه سال است که در این مجموعه فعالیت دارم و خوشبختانه تجربه همکاران باسابقه شهرداری در بخش‌های مختلف سبب شد پیش از آغاز جنگ نیز برخی اقدامات زیرساختی در حوزه شهدا را آغاز کنیم.
او افزود: حدود دو سال پیش، با همکاری سپاه، ایجاد مجموعه معراج شهدا در دستور کار قرار گرفت تا در صورت بروز بحران یا جنگ، ظرفیت‌های این مجموعه برای خدمت به نظام جمهوری اسلامی فعال شود. در جریان درگیری‌های اخیر نیز عمده شهدا به معراج شهدای بهشت زهرا منتقل شدند و روند تدفین با برنامه‌ریزی دقیق انجام گرفت. همچنین در مأموریت سال گذشته به لبنان، تجربیات جمهوری اسلامی در زمینه کشف، انتقال و تدفین شهدا به مسئولان آن کشور منتقل شد.
تاجیک درباره واکنش اولیه مجموعه بهشت زهرا در آغاز جنگ توضیح داد: در ساعات اولیه درگیری، ساعت ۴:۳۰ بامداد، جلسه اضطراری با حضور معاونان برگزار شد و تا ساعت ۸:۳۰ صبح تصمیم‌های اصلی اتخاذ گردید. هیچ‌یک از معاونان اجازه خروج از مجموعه نداشتند تا در صورت نیاز فوری، عملیات امداد و تدفین بدون وقفه ادامه یابد. حتی پس از پایان درگیری نیز روند تدفین شهدا متوقف نشد.
وی ادامه داد: در همان روزهای ابتدایی تصمیم گرفته شد خانواده کارکنان در صورت نگرانی، به شهرستان منتقل شوند یا در مجموعه مستقر باشند تا امور بدون اختلال ادامه یابد. در همان زمان، معراج شهدا به عنوان مرکز اصلی پذیرش پیکرها تعیین شد و ظرفیت‌های موجود تقویت گردید. سالنی با ظرفیت ۳۰۰ پیکر، یک حسینیه برای وداع خانواده‌ها و دستگاه‌های تغسیل شهدا آماده شد. همچنین خودروهایی برای انتقال گروهی شهدا طراحی کردیم که بتوانند پیکرها را تا ۲۴ ساعت در شرایط مناسب نگهداری کنند.
مدیرعامل سازمان بهشت زهرا افزود: نخستین شهیدی که در آن ایام تدفین شد، مریم بابایی بود و مراسم خاک‌سپاری در ۲۵ خرداد آغاز شد. برخی خانواده‌ها تمایل به برگزاری تشییع عمومی داشتند، اما با هماهنگی انجام‌شده، تصمیم گرفتیم هر خانواده‌ای که مایل است، بدون انتظار برای مراسم عمومی، فرزند شهید خود را به خاک بسپارد.
او درباره ظرفیت و روند فعالیت مجموعه توضیح داد: در حال حاضر بهشت زهرا در نیمه دوم سال ۱۴۰۴ به طور میانگین روزانه ۱۹۲ ورودی دارد و پیش‌بینی می‌شود در ۱۵ سال آینده این عدد به روزانه ۵۰۰ پیکر برسد. بنابراین تأکید داشتیم فعالیت‌های عادی مجموعه بدون توقف ادامه یابد و هم‌زمان امور شهدا نیز با نظم کامل انجام شود. تیم عملیاتی عروجیان وظیفه انتقال پیکرها را بر عهده گرفت و از همان روز نخست، کارها به صورت ۲۴ ساعته دنبال شد.
تاجیک درباره سامان‌دهی محل تدفین شهدا در آن ایام گفت: صبح همان روز تصمیم گرفتیم که تدفین شهدا در قطعات مشخصی از گلزار انجام شود. در قطعات یازده‌گانه حدود ۵۰۰ قبر خالی داشتیم، اما احتمال می‌دادیم این ظرفیت کافی نباشد. از پیش با بنیاد شهید برای آماده‌سازی قطعه ۴۲ به عنوان محل جدید تدفین هماهنگ کرده بودیم. این قطعه پیش‌تر برای دفن کودکان خردسال استفاده می‌شد و سال‌ها متوقف مانده بود. با بررسی انجام‌شده مشخص شد آثار قبور کودکان باقی نمانده و با رعایت کامل حرمت‌ها، خاک‌برداری انجام و محل تدفین شهدا آماده شد. روز نخست تنها هفت تا هشت قبر آماده دفن بود.
وی ادامه داد: در ادامه تصمیم به تشکیل قرارگاه جنگ در بهشت زهرا گرفته شد. حدود هفت تا هشت کمیته برای سازماندهی امور ایجاد شد؛ مجموعه اصلی همچنان فعالیت‌های روزمره را ادامه داد و قرارگاه مسئول رسیدگی به امور مرتبط با جنگ شد. بنده شخصاً مدیریت این بخش را بر عهده داشتم و حدود ۲۰ شبانه‌روز در محل حاضر بودم. یکی از کمیته‌ها مسئول ثبت وقایع روزانه بود تا تمامی اقدامات مستندسازی شود.
مدیرعامل سازمان بهشت زهرا (س) گفت: در تمامی مراحل بدون دستور یا مجوز رسمی از شهرداری تهران عمل کردیم و با رویکرد جهادی و آتش‌به‌اختیار پیش رفتیم. مسئولیت کامل کارها را خودمان پذیرفتیم و خوشبختانه همه تصمیم‌ها با همکاری و همدلی همکاران به اجرا درآمد.
محمدجواد تاجیک، مدیرعامل سازمان بهشت زهرا (سلام‌الله‌علیها) با اشاره به اقدامات این مجموعه در روزهای آغازین جنگ اخیر گفت: تصمیم دیگری که در همان روزهای ابتدایی اتخاذ شد، تمرکز همه فعالیت‌ها در معراج شهدای بهشت زهرا بود. با وجود آنکه این طرح تا پایان جنگ به‌طور کامل محقق نشد، اما از همان روزهای هفتم و هشتم در دستور کار قرار گرفت.
وی توضیح داد: معراج شهدا در بهشت زهرا به‌گونه‌ای تجهیز شد که تمامی نهادهای مرتبط از جمله پزشکی قانونی، تشخیص هویت، آگاهی، مرکز ژنتیک سپاه و بنیاد شهید بتوانند در همان محل مستقر شوند. به این ترتیب، چنانچه در تهران حادثه‌ای رخ دهد، دیگر نیازی نیست خانواده‌های شهدا میان چند مرکز مختلف برای انجام امور اداری رفت‌وآمد کنند.
تاجیک افزود: هدف این بود که خانواده‌ها در شرایط بحرانی، مانند حملات موشکی و وضعیت‌های اضطراری، مجبور به طی مسیرهای متعدد بین نهادهای مختلف نشوند. بر همین اساس، تصمیم گرفته شد همه مراحل از تحویل پیکر تا تشخیص هویت، صدور گواهی شهادت و سایر امور در یک محل واحد، یعنی معراج شهدای بهشت زهرا، انجام شود.
مدیرعامل سازمان بهشت زهرا خاطرنشان کرد: حتی در همان حدی که توانستیم برخی فرایندها را متمرکز کنیم، نتایج قابل‌توجهی به دست آمد و بسیاری از زحمات خانواده‌ها کاهش یافت. به‌عنوان نمونه، مرکز ژنتیک سپاه با تجهیزات کامل آزمایشگاهی در معراج شهدا مستقر شد تا نمونه‌گیری و انجام تست‌های DNA به‌صورت مستقیم در محل انجام شود و خانواده‌ها نیازی به مراجعه به مراکز دیگر نداشته باشند.
او در پایان افزود: این هماهنگی میان نهادها موجب شد روند شناسایی و تدفین شهدا با سرعت و نظم بیشتری انجام گیرد و در عین حال آرامش نسبی برای خانواده‌ها فراهم شود. تاجیک تأکید کرد که این تجربیات حاصل سال‌ها همکاری میان نیروهای مختلف شهرداری، سپاه و بنیاد شهید است و در بحران‌های احتمالی آینده نیز می‌تواند به‌عنوان الگوی عملی مورد استفاده قرار گیرد.
