همشهری آنلاین - سیدسروش طباطبایی‌پور: اگرچه بسیاری از آن شهرهای نخستین حالا دیگر وجود ندارند، اما برخی همچنان پابرجا هستند و حتی به شهرهای مدرن امروزی تبدیل شده‌اند. در روزگاری دور، برخی از این شهرهای کهن پایتخت تمدن‌های بزرگ بودند و برخی هنوز چنین جایگاهی دارند و سالانه هزاران گردشگر از آنها بازدید می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
موزه‌ها؛ هدایایی باستانی به آیندگان | ارزشمندترین موزه‌های جهان را بشناسید
در اینجا به هفت شهر باستانی و کهن جهان می‌پردازیم که ویژگی شاخص‌شان علاوه بر قدمت، آن است که اکنون هم پابرجا هستند و در آنها زندگی جریان دارد.
- گنبد مخروطی آرام
۷. شوش / ایران
تاریخ تأسیس یا نخستین سکونت: حدود ۴۲۰۰سال پیش از میلاد
جمعیت کنونی: ۷۷٬۱۴۸نفر (برآورد۲۰۱۶)
مساحت کل: ۳۶۰۰کیلومترمربع
شهر باستانی شوش مرکز تمدن عیلام بود. این شهر در دوره‌های عیلامی، هخامنشی و ساسانی مرکز سیاسی و مذهبی مهمی بود و به‌دلیل موقعیت جغرافیایی در کنار رود دز و نزدیکی به جلگه‌ای حاصلخیز، به شهری آباد با ساختار شهری پیشرفته تبدیل شد. آثار برجای‌مانده مانند کاخ آپادانا، زیگورات چغازنبیل و مقبره دانیال نبی نشان‌دهنده شکوه معماری و سازمان شهری آن است.
آیا می‌دانستید؟ شوش آن‌قدر قدمت دارد که در برخی از نخستین متون سومری که از قدیمی‌ترین اسناد مکتوب تاریخ‌اند، از این شهر نام برده شده است.
- شهری آسمانی در زمین
۶. اورشلیم / فلسطین
تاریخ تأسیس یا نخستین سکونت: حدود ۴۵۰۰ تا ۳۵۰۰سال پیش از میلاد
جمعیت کنونی: حدود ۹۳۶هزار نفر (برآورد۲۰۱۹)
مساحت کل: ۱۲۵٫۱۵۶کیلومترمربع
اورشلیم شهری باستانی است که از عصر برنز، مسکونی و در طول تاریخ، محل نزاع تمدن‌های مختلف بوده است و متأسفانه این درگیری‌ها تا امروز نیز ادامه دارد. به‌دلیل تاریخ طولانی و اهمیت مذهبی و سیاسی، برآورد شده که اورشلیم تاکنون دست‌کم ۲بار نابود، ۲۳بار محاصره و ۴۴بار تصرف و بازپس‌گیری شده است. یکی از مهم‌ترین بناهای این شهر مسجدالاقصی است که ترکیبی از سبک‌های اموی، عباسی، فاطمی و عثمانی را در خود جای داده است.
آیا می‌دانستید؟ بسیاری از پیامبران الهی مثل سلیمان(ع)، عیسی(ع) و زکریا(ع) در این شهر مقدس زندگی می‌کردند.
- شهر فرزند زئوس
۵. آرگوس / یونان
تاریخ تأسیس یا نخستین سکونت: حدود ۵۰۰۰سال پیش از میلاد
جمعیت کنونی: حدود ۲۲هزار نفر (برآورد۲۰۱۱)
مساحت کل: ۱۳۸٫۱۳۸کیلومترمربع
شهر آرگوس در ۷هزار سال گذشته به‌طور پیوسته مسکونی بوده و در دوران میسنی به‌عنوان یک دژ مهم مورد استفاده قرار می‌گرفته است. ۲دولت‌شهر آرگوس و اسپارت برای کنترل پلوپونز با یکدیگر رقابت داشتند؛ اما در برابر دشمنان مشترک متحد می‌شدند. در دوران حکومت روم، آرگوس دوباره اهمیت یافت و در دوره بیزانس شکوفا شد. در مقطعی، دولت یونان قصد داشت پایتخت کشور را به آرگوس منتقل کند؛ اما درنهایت در سال۱۸۳۴ آتن را انتخاب کرد. زیتون، زردآلو و خربزه محلی این شهر مشهور است.
آیا می‌دانستید؟ شهر آرگوس در بسیاری از اسطوره‌های یونانی ذکر شده و باور بر این است که زادگاه پرسئوس، فرزند زئوس، است.
- بازار بی‌رونق امروز
۴.حلب / سوریه
تاریخ تأسیس یا نخستین سکونت: حدود ۵۰۰۰سال پیش از میلاد
جمعیت کنونی: حدود ۲میلیون نفر (برآورد۲۰۱۹)
مساحت کل: حدود ۱۹۰کیلومترمربع
حلب یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان با سکونت پیوسته است که در شمال سوریه واقع شده و از دیرباز مرکز تجاری و فرهنگی مهمی در منطقه بوده است. در طول تاریخ، حلب تحت سلطه تمدن‌های مختلفی قرار گرفته است؛ ازجمله هیتی‌ها، آشوری‌ها، یونانی‌ها، رومی‌ها، عرب‌ها، سلجوقیان، و عثمانی‌ها. این شهر به‌ویژه در دوران اسلامی به‌عنوان یکی از مراکز مهم تجارت و علم شناخته می‌شد. متأسفانه در دهه‌های اخیر حلب به‌شدت از جنگ داخلی سوریه آسیب دیده و بسیاری از بناهای تاریخی آن تخریب شده‌اند.
آیا می‌دانستید؟ سوق‌المدینه یا همان بازار بزرگ حلب یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان بود که تا پیش از جنگ همچنان رونق داشت.
- پایتخت فرهنگی اروپا
۳. پلوودیو / بلغارستان
تاریخ تأسیس یا نخستین سکونت: حدود ۶۰۰۰ تا ۵۰۰۰سال پیش از میلاد
جمعیت کنونی: حدود ۳۴۰٬۰۰۰نفر (برآورد۲۰۲۳)
مساحت کل: حدود ۱۰۰کیلومترمربع
پلوودیو دومین شهر بزرگ بلغارستان و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای اروپا با سکونت پیوسته است. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که سکونت در این منطقه از حدود ۶هزار سال پیش از میلاد آغاز شده است. این شهر در طول تاریخ تحت سلطه مقدونی‌ها، رومی‌ها و عثمانی‌ها بوده است. پلوودیو در دوران روم باستان به‌عنوان مرکز مهمی در منطقه بالکان شناخته می‌شد و آثار برجسته‌ای مانند آمفی‌تئاتر رومی، استادیوم باستانی و حمام‌های عمومی از آن دوران باقی مانده‌اند.
آیا می‌دانستید؟ پلوودیو در سال۲۰۱۹ به‌عنوان «پایتخت فرهنگی اروپا» انتخاب شد و میزبان صدها رویداد هنری و فرهنگی بین‌المللی بود.
- شهر پاپیروس
۲. جبیل / لبنان
تاریخ تأسیس یا نخستین سکونت: حدود ۸۸۰۰ تا ۷۰۰۰سال پیش از میلاد
جمعیت کنونی: حدود ۱۴۰هزار نفر
مساحت کل: حدود ۵کیلومترمربع
بیبلوس یا همان جبیل امروزی در سواحل مدیترانه‌ای لبنان واقع شده و در دوران فنیقی‌ها مرکز مهمی برای تجارت دریایی و تبادل فرهنگی بوده است. نام «بیبلوس» از واژه یونانی برای «کتاب» گرفته شده؛ زیرا این شهر نقش مهمی در توسعه خط فنیقی، یکی از نخستین سیستم‌های نوشتاری الفبایی، داشته است. بیبلوس در طول تاریخ تحت سلطه تمدن‌های مختلفی قرار گرفت، ازجمله مصری‌ها، یونانی‌ها، رومی‌ها، و صلیبی‌ها. امروزه، آثار باستانی متعددی از این دوره‌ها در شهر باقی مانده‌اند.
آیا می‌دانستید؟ بیبلوس در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و به‌عنوان یکی از نخستین مراکز تولید پاپیروس شناخته می‌شود که به مصر صادر می‌شد.
- شهر رنج و گنج
۱. اریحا / کرانه باختری فلسطین
تاریخ تأسیس یا نخستین سکونت: حدود ۹۶۰۰ تا ۹۰۰۰سال پیش از میلاد
جمعیت کنونی: حدود ۲۰٬۰۰۰نفر
مساحت کل: حدود ۵۸کیلومترمربع
اریحا به‌عنوان قدیمی‌ترین شهر جهان با سکونت پیوسته شناخته می‌شود. این شهر در کرانه باختری رود اردن واقع شده و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که نخستین سکونت در آن به حدود ۹۶۰۰سال پیش از میلاد بازمی‌گردد. در محوطه باستانی تل‌السلطان بیش از ۲۳لایه تمدنی کشف شده که نشان‌دهنده تداوم زندگی در این منطقه است. در سال‌های اخیر و به‌خصوص در این ۲سال صهیونیست‌ها این شهر قدیمی را بارها مورد تجاوز قرار داده‌اند.
آیا می‌دانستید؟ اریحا محل کشف یکی از قدیمی‌ترین برج‌های سنگی جهان است که قدمت آن به حدود ۸هزار سال پیش از میلاد می‌رسد و احتمالا برای دفاع یا آیین‌های مذهبی ساخته شده بوده است.
