خبرگزاری مهر – گروه استانها: در جهان امروز که عناصر اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حتی دفاعی به‌عنوان چهار ستون اصلی اقتدار کشورها شناخته می‌شوند، کمتر کسی تردیدی دارد که فرهنگ، زیربنایی‌ترین و ماندگارترین سرمایه یک ملت است. بسیاری از تحلیلگران حوزه تمدن‌سازی بر این باورند که اگر کشوری در عرصه فرهنگ دچار ضعف و گسست شود، حتی دستاوردهای اقتصادی و سیاسی‌اش نیز در معرض تزلزل قرار خواهد گرفت. همین اهمیت سبب شده است رهبر معظم انقلاب اسلامی با وجود آنکه در سال‌های اخیر به دلیل فشارهای معیشتی مردم، شعارهای سال عمدتاً رنگ‌وبوی اقتصادی داشته، اما در دیدارهای متعدد با فعالان فرهنگی، هنرمندان و اندیشمندان، بارها نسبت به ضرورت توجه به فرهنگ و نقش بنیادین آن در پیشبرد اهداف کلان کشور هشدار دهند. معظم‌له در یکی از بیانات کلیدی خود تصریح می‌کنند: «تمرکز دشمنان بر روی فرهنگ بیشتر از همه جا است، چرا؟ به‌خاطر تأثیر زیادی که فرهنگ دارد.»
با وجود چنین تأکیداتی، فرهنگ در بسیاری از دوره‌ها قربانی بی‌توجهی‌های مدیریتی و کمبودهای بودجه‌ای شده است. یکی از مصادیق روشن این کم‌توجهی، وضعیت کتاب و کتابخوانی است؛ حوزه‌ای که همواره بخشی از هویت فرهنگی ایرانیان را شکل داده اما طی سال‌های اخیر زیر سایه مشکلات اقتصادی قرار گرفته است. افزایش قیمت کاغذ و کتاب باعث شده بسیاری از خانواده‌ها توان خرید کتاب جدید را نداشته باشند و ناگزیر به سمت کتابخانه‌ها روی بیاورند؛ کتابخانه‌هایی که نقششان در این دوران بیش از هر زمان دیگری برجسته شده است. در بسیاری از کشورهای جهان، کتابخانه‌ها تنها محلی برای امانت کتاب نیستند؛ بلکه به مراکز فرهنگی، موزه‌های زنده و مقصد گردشگری تبدیل شده‌اند. مردم کتاب می‌خرند، مطالعه می‌کنند و آن را به کتابخانه‌های عمومی هدیه می‌دهند تا چرخه فرهنگ و دانایی همچنان زنده بماند.
در استان کرمانشاه نیز طی دهه‌های گذشته تلاش شد زیرساخت‌های فرهنگی متناسب با نیاز جمعیت توسعه یابد. وجود ۹۰ کتابخانه نهادی و ۲۳ کتابخانه مشارکتی در سطح استان نشان‌دهنده نیاز مردم به منابع فرهنگی و کتاب است؛ بااین‌حال، این تعداد هرگز نتوانسته پاسخگوی جمعیت مشتاق فرهنگی کرمانشاه باشد. درست به همین دلیل بود که طرح ساخت کتابخانه مرکزی کرمانشاه در ۷ طبقه، به‌عنوان بزرگترین و مجهزترین کتابخانه عمومی غرب کشور، در سال ۱۳۸۶ کلید خورد؛ پروژه‌ای که قرار بود قلب فرهنگی شهر باشد، اما امروز پس از ۱۸ سال از آغاز عملیات عمرانی، تنها اسکلت بتنی سرد و بی‌روح آن به جا مانده است.
کتابخانه مرکزی کرمانشاه از همان ابتدا با تأخیرهای متعدد مالی روبه‌رو شد. چند سال پس از آغاز ساخت، نبود تخصیص اعتبارات باعث توقف پروژه شد تا اینکه در سال ۱۳۹۰، در جریان سفر رهبر معظم انقلاب به استان کرمانشاه، این پروژه در زمره مصوبات مهم سفر قرار گرفت و اعتباری حدود ۵.۵ میلیارد تومان برای آن تخصیص یافت. همین اعتبار سبب شد پروژه به حدود ۶۰ درصد پیشرفت برسد؛ اما متأسفانه پس از آن، بار دیگر به دلیل عدم تزریق منابع مالی لازم، پروژه راکد شد و سال‌ها خاک خورد.
کتابخانه مرکزی بزرگترین پروژه فرهنگی کرمانشاه
این سال‌ها، سال‌های حسرت بود؛ سال‌های بلاتکلیفی بزرگترین پروژه فرهنگی استان. کتابخانه‌ای که قرار بود مأمن جوانان، دانشجویان، پژوهشگران، دانش‌آموزان و اهل فرهنگ باشد، تبدیل شد به نمادی از وعده‌های جامانده.
با وجود اینکه تکمیل کتابخانه مرکزی در سفر رؤسای جمهور مختلف به‌عنوان یکی از پروژه‌های نیمه‌تمام در لیست مصوبات قرار گرفته و همواره مصوباتی برای تکمیل آن به امضا رسیده است، اما امروز، با گذشت ۱۸ سال از آغاز پروژه، همچنان شاهد عدم تکمیل آن هستیم. اسکلت عظیم این ساختمان در مرکز شهر کرمانشاه، همچون یک مطالبه خاموش، ایستاده است؛ مطالبه‌ای که حالا دیگر فقط خواسته اهل فرهنگ نیست، بلکه به مطالبه عمومی مردم تبدیل شده است.
کرمانشاه از معدود استان‌هایی است که هنوز کتابخانه مرکزی ندارد؛ موضوعی که با توجه به رتبه پایین استان در سرانه مطالعه نگران‌کننده است. در شرایطی که دشمن به عرصه فرهنگ هجوم آورده و جنگ نرم بخش مهمی از معادلات جهانی را تشکیل می‌دهد، بی‌توجهی به زیرساخت‌های فرهنگی می‌تواند نسل آینده را از مهم‌ترین ابزار رشد و آگاهی محروم کند.
«قصه پرغصه کتابخانه مرکزی کرمانشاه» حالا دیگر به موضوعی فراگیر تبدیل شده است؛ طرحی که از سال ۸۶ آغاز شد، در سال ۹۰ در مصوبات رهبری قرار گرفت، در سفرهای رؤسای جمهوری مورد تأکید قرار گرفت، اما همچنان نیمه‌تمام مانده است. امروز مردم کرمانشاه، فعالان فرهنگی، کتابداران، اساتید دانشگاه و حتی دانش‌آموزان بارها در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی تأکید کرده‌اند که ۱۸ سال انتظار برای یک کتابخانه مرکزی—آن هم در مرکز یکی از فرهنگی‌ترین استان‌های کشور—دیگر قابل تحمل نیست.
پروژه ۱۷ ساله کتابخانه مرکزی کرمانشاه همچنان بدون ردیف اعتباری
پریسا محمدی مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه پروژه کتابخانه مرکزی کرمانشاه از سال ۱۳۸۷ آغاز شده اما هنوز به مرحله تکمیل نرسیده است، گفت: میزان پیشرفت فیزیکی این پروژه اکنون تنها ۶۸ درصد است و نبود ردیف اعتباری مشخص از محل اعتبارات ملی مهم‌ترین عامل طولانی شدن روند ساخت محسوب می‌شود.
وی اظهار کرد: تاکنون حدود ۵۰ میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده که این مبالغ از محل منابع استانی، نفت و گاز و توازن منطقه‌ای تأمین شده است.
محمدی افزود: در شرایط فعلی اگر اعتبار مورد نیاز به صورت یکجا و نقدی تأمین شود حدود ۳۵۰ میلیارد تومان برای تکمیل و راه‌اندازی پروژه لازم است، هرچند با توجه به تورم موجود این عدد به بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان خواهد رسید.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه یادآور شد: از زمان آغاز پروژه تاکنون بیش از چهار مصوبه بین‌وزارتی و همچنین مصوبات متعدد در سفرهای رؤسای جمهور به استان به ثبت رسیده اما هیچ‌یک به مرحله اجرا نرسیده است.
وی دلیل اصلی این موضوع را نبود ردیف بودجه ملی برای این پروژه دانست و تأکید کرد: بدون تعیین ردیف اعتباری مشخص از محل منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امکان ادامه کار با سرعت مطلوب وجود ندارد.
مشکل کتابخانه مرکزی کرمانشاه با اعتبارات قطره چکانی حل نمی‌شود
محمدی با بیان اینکه تأمین اعتبار قطره‌چکانی از محل منابع استانی پروژه را با تورم روبه‌رو می‌کند، گفت: قطعاً در صورت ادامه روند فعلی هزینه تمام شده پروژه بیش از ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی تأکید کرد: از نظر دستگاه اجرایی استان و نحوه واگذاری پروژه به پیمانکار هیچ مشکلی وجود ندارد و تنها گره اصلی، تأمین اعتبار پایدار است.
وی به مصوبه سال گذشته در سفر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به کرمانشاه اشاره کرد و گفت: قرار بر این بود که ۵۰ درصد اعتبارات توسط شهرداری کرمانشاه و ۵۰ درصد دیگر توسط سازمان برنامه و بودجه کشور تأمین شود، اما شهرداری با چالش‌های شدید مالی مواجه است و اعتبارات سازمان برنامه نیز در شرایط بودجه‌ای انقباضی کشور احتمال تحقق چندانی ندارد.
محمدی تنها راهکار موجود برای جلوگیری از طولانی‌تر شدن روند تکمیل پروژه را استفاده از ظرفیت خیرین و همچنین بهره‌گیری از اعتبارات جزئی تملک دارایی‌های استانی و شهرستانی دانست.
وی پیشنهاد کرد: مسئولان استان از ظرفیت مجموعه‌هایی مانند بنیاد مستضعفان، بنیاد برکت و دیگر نهادهای دارای توان مالی بالا برای تکمیل این ابرپروژه فرهنگی استفاده کنند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه با اشاره به اهمیت حیاتی این پروژه گفت: کتابخانه مرکزی یکی از زیرساخت‌های اصلی توسعه فرهنگی در هر شهر است و می‌تواند به عنوان بزرگترین مرکز فرهنگی عمومی استان به همه گروه‌های سنی از کودکان تا سالمندان خدمات آموزشی، فرهنگی و اجتماعی ارائه دهد. محمدی افزود توسعه فرهنگی زمینه‌ساز رشد اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی یک جامعه است و به همین دلیل کتابخانه مرکزی را می‌توان قلب تپنده فرهنگی و شاخص پیشرفت هر شهر دانست.
توسعه فرهنگی بدون زیرساخت ممکن نیست
محمد رشیدی نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت توسعه فرهنگی اظهار کرد: طی سال‌های اخیر، موضوع تکمیل کتابخانه مرکزی کرمانشاه را از مسیرهای مختلف به‌صورت مستمر پیگیری کرده‌ام.
وی افزود: چندین مرحله مصوبات و دستوراتی برای اختصاص اعتبارات مورد نیاز این پروژه صادر شده است. در یکی از مصوبات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اعتبار ۱۰۰ میلیارد تومانی برای کتابخانه مرکزی کرمانشاه موافقت کرد.
رشیدی تصریح کرد: متأسفانه به دلیل کم‌کاری‌ها و ضعف مدیریت در سطح استان، این اعتبار مصوب جذب نشد و همین مسئله باعث تأخیر چندساله در روند تکمیل پروژه شد.
نماینده مردم کرمانشاه با بیان اینکه کتابخانه مرکزی از طرح‌های مهم فرهنگی و زیرساختی استان است، ادامه داد: پس از آن مصوبه نیز بارها موضوع را پیگیری کرده‌ام و در آخرین مراحل مذاکرات، قول‌هایی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای تسریع در تزریق اعتبارات و اهتمام در تکمیل این پروژه داده شده است.
رشیدی در پایان با ابراز امیدواری نسبت به رفع موانع اداری و اجرایی خاطرنشان کرد: انتظار می‌رود مجموعه دستگاه‌های مرتبط با این پروژه در استان با جدیت بیشتری پای کار بیایند تا این طرح مهم فرهنگی که می‌تواند نقش مؤثری در ارتقای سطح مطالعه و کتابخوانی در کرمانشاه ایفا کند، هرچه سریع‌تر به سرانجام برسد.
اکنون که کتابخانه مرکزی کرمانشاه پس از ۱۸ سال همچنان در میانه راه مانده و نسل جوان این استان از نعمت یک مرکز پیشرفته فرهنگی محروم است، ضرورت دارد مسئولان ملی و استانی بیش از هر زمان دیگری به این مطالبه جدی مردم پاسخ دهند. پروژه‌ای که روزگاری به‌عنوان بزرگترین طرح فرهنگی غرب کشور آغاز شد، امروز به نماد تعلل مدیریتی و نبود تصمیم قاطع در تخصیص اعتبارات تبدیل شده است؛ در حالی که آینده فرهنگی استان و ارتقای سرانه مطالعه، بدون چنین زیرساختی عملاً امکان‌پذیر نیست. کارشناسان فرهنگی ضمن یادآوری مسئولیت دستگاه‌های اجرایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان برنامه و بودجه و مدیریت شهری، صریحاً مطالبه می‌کنند که تعیین ردیف بودجه ملی، جذب کامل اعتبارات مصوب گذشته و حمایت جدی نهادهای توانمند در اولویت فوری قرار گیرد. خبرگزاری مهر نیز اعلام می‌کند که روند تکمیل این پروژه را به‌طور مستمر در قالب گزارش‌های میدانی، پیگیری‌های رسمی و مطالبه‌گری رسانه‌ای دنبال کرده و تا زمان به ثمر رسیدن این طرح فرهنگی بزرگ، موضوع را رها نخواهد کرد.
