محمود سیادت، رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان، درباره وضعیت تجارت میان دو کشور قبل و بعد از تسلط طالبان بر افغانستان اظهار کرد: در سال‌های اولیه روی کار آمدن طالبان و با تسلط مجدد آنها بر کابل، حجم تجارت میان ایران و افغانستان با کاهش شدیدی مواجه شد. پیش‌تر، میزان صادرات ایران به افغانستان بیش از ۳ میلیارد دلار بود، اما این رقم به شکل قابل‌توجهی کاهش یافت.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در خصوص وضعیت آینده صادرات به این کشور بیان کرد: ما امیدواریم حجم صادرات ایران به افغانستان به مقدار پیشین بازگردد. اما نوع و ماهیت صادرات ایران به افغانستان در حال دگرگونی است. دلیل اصلی این تغییر سیاست دولت افغانستان برای حمایت از تولید داخلی و کاهش وابستگی به محصولات خارجی با وضع تعرفه‌های سنگین بر کالاهای مشابه وارداتی است. این اقدام به ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری در این کشور کمک می‌کند.
وی افزود: در همین راستا، سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت افغانستان با اقبال زیادی مواجه شده است. بنا به آمار، تعداد کارخانه‌های صنعتی در هرات از ۲۰۰ واحد به ۱۲۰۰ واحد طی چهار سال اخیر افزایش یافته است. اکنون صادرات ایران بیشتر به تأمین مواد اولیه، مواد واسطه‌ای و ماشین‌آلات صنعتی تغییر پیدا کرده است. همچنین، انتقال دانش فنی، فناوری و خدمات مهندسی از ایران به افغانستان رشد قابل‌توجهی داشته است.
سیادت تأکید کرد: نزدیکی جغرافیایی به ایران یکی از عوامل اساسی پیشرفت صنعتی در هرات است. انتقال تخصص، فناوری و خدمات فنی و مهندسی از ایران به افغانستان به راحتی انجام می‌گیرد و این موضوع نقش مهمی در صنعتی‌سازی این منطقه ایفا کرده است.
وی ادامه داد: طی سه سال گذشته، افغانستان در زمینه‌های زیرساختی و صنعتی تحرک زیادی را تجربه کرده است که ناشی از امنیت نسبی حاکم در این کشور بوده است.
سیادت درباره توازن تجاری میان دو کشور گفت: یکی از مشکلات اساسی ما با افغانستان عدم تعادل میان صادرات و واردات است. صادرات ایران به افغانستان حدود ۳ میلیارد دلار است، در حالی که واردات ما تنها ۱۰۰ میلیون دلار ارزش دارد. این موضوع همواره مورد انتقاد مسئولان افغان بوده و آنها افزایش واردات ایران از افغانستان را خواستار شده‌اند.
وی افزود: علی‌رغم محدودیت‌های موجود در تولیدات صنعتی و معدنی افغانستان، این کشور در حوزه کشاورزی، دامپروری و باغداری ظرفیت‌های بسیار خوبی دارد. برنامه‌ریزی و انعقاد قراردادهایی مانند کشت قراردادی برای تأمین محصولاتی چون پنبه، گوشت، خوراک دام، کنجد، حبوبات و سایر اقلام مشابه می‌تواند به افزایش واردات از افغانستان و ایجاد اشتغال در این کشور کمک کند.
در پاسخ به این پرسش که آیا کالاهای ایرانی صادر شده به افغانستان به دلیل عدم تأیید کیفیت بازگردانده شده‌اند، سیادت بیان کرد: برخی موارد بوده که اقلام صادراتی ایران، به‌ویژه در حوزه‌های صنعتی، ماشین‌آلات، تکنولوژی و کشاورزی مورد پذیرش افغانستان قرار نگرفته به دلیل تغییرات سریع در ترکیب کالاهای وارداتی این کشور.
وی ادامه داد: همچنین، در مواردی، کالاهایی نظیر میعانات گازی، هیدروکربن‌ها و آهن‌آلات که به صورت ترانزیتی و در محدودیت‌های معین صادر شده‌اند، با استانداردهای جدید افغانستان هماهنگ نبوده‌اند. این کالاها که عمدتاً توسط تجار افغان سفارش داده شده بودند، به دلیل عدم پذیرش، برگشت خورده‌اند.
رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان اظهار کرد: افغانستان همچنان می‌تواند مقصد مناسبی برای کالاها و خدمات ایرانی باشد. با این حال، برای حفظ بازار این کشور، لازم است علاوه بر صادرات کالا، به صادرات دانش، فناوری و سرمایه‌گذاری مستقیم در داخل افغانستان توجه ویژه‌ای کرد.
وی تأکید کرد: اگر بخواهیم در این بازار حضور مستمر داشته باشیم، باید بخشی از تولیدات خود را، چه با سرمایه‌گذاری افغان‌ها و چه با سرمایه مشترک، به داخل افغانستان منتقل کنیم. این اقدام به ما امکان بهره‌مندی از امتیازاتی نظیر تعرفه‌های حمایتی را می‌دهد و از اعمال تعرفه‌های سنگین جلوگیری می‌کند. این اقدامات می‌تواند ادامه حضور ما در بازار افغانستان را تضمین کند.
