گروه دپیلماتیک – همشهری آنلاین: در حالی که جنگ روسیه علیه اوکراین وارد چهارمین سال خود می‌شود و هزینه‌های انسانی و اقتصادی آن به اوج رسیده، مذاکرات اخیر آمریکا و اوکراین در ژنو به تدوین پیش‌نویس جدیدی از طرح صلح با ۱۹ نقطه منجر شده است.
این طرح مدر واقع نسخه بازنگری‌شده از پیشنهاد اولیه جنجالی ۲۸ ماده‌ای دولت ترامپ است که بسیاری از خواسته‌های حداکثری مسکو در آن حذف شده و حساس‌ترین مسائل – از جمله واگذاری سرزمین و آینده روابط اوکراین با ناتو – را به تصمیم‌گیری مستقیم دونالد ترامپ و ولادیمیر زلنسکی واگذار کرده است.
با تعیین ضرب‌الاجل روز شکرگزاری (۲۷ نوامبر ۲۰۲۵) از سوی ترامپ، این پیشرفت نشان‌دهنده تلاش واشنگتن برای ایجاد توازن میان فشار بر کی‌یف و احترام به خطوط قرمز اوکراین است؛ اما پرسش اصلی این است که آیا این طرح می‌تواند روسیه را به میز مذاکره واقعی بکشاند؟
پیشینه طرح: از پیشنهاد اولیه تا بازنگری اساسی
- پیشنهاد اولیه ۲۸ ماده‌ای که در ماه‌های گذشته با مشورت غیرمستقیم مقامات روسی تهیه شده بود، به «فهرست آرزوهای کرملین» معروف شد.
- این نسخه شامل واگذاری بخش‌هایی از دونباس، ممنوعیت عضویت اوکراین در ناتو، سقف ۶۰۰ هزار نفری برای ارتش اوکراین و عفو گسترده جرایم جنگی بود.
- نشت این سند به رسانه‌ها موجی از خشم در کی‌یف و نگرانی در پایتخت‌های اروپایی به راه انداخت.
مذاکرات ژنو: از تنش شدید تا پیشرفت محتاطانه
- مذاکرات هفته گذشته ـ ۲۳ نوامبر ۲۰۲۵ ـ در ژنو تقریباً پیش از آغاز متوقف شد.
- هیئت آمریکایی به رهبری مارکو روبیو وزیر امور خارجه، دن دریسکول نماینده ترامپ در امور اوکراین، استیو ویتکاف فرستاده ویژه ترامپ و جارد کوشنر در نشست حضور داشتند.
- در مقابل، هیئت اوکراینی به رهبری آندری یرماک عضو شورای امنیت ملی و دفاع اوکراین، و روستم عومروف دبیر شورای امنیت ملی و دفاع اوکراین حضور داشتند.
- پس از ساعت‌ها گفت‌وگوی طاقت‌فرسا، دو طرف بر سر بسیاری از مسائل به توافق رسیدند، اما مسئولیت تصمیم‌گیری در برخی مسائل حساس را به شخص ترامپ و زلنسکی واگذار کردند.
نگاهی به تغییرات کلیدی در پیش‌نویس ۱۹ ماده‌ای
پیش‌نویس جدید از ۲۸ ماده به ۱۹ ماده کاهش یافته و تمرکز خود را بر مسائل فنی، انسانی و اقتصادی گذاشته است. مهم‌ترین تغییرات عبارتند از:
- حذف سقف ۶۰۰ هزار نفری ارتش و پذیرش سطحی بالاتر برای حفظ توان دفاعی اوکراین
- بازنویسی بند عفو جرایم جنگی به شکلی که حقوق قربانیان را نیز در نظر بگیرد
- تأکید بر آزادی همه اسیران جنگی و بازگشت کودکان ربوده‌شده اوکراینی بر اساس فرمول «همه در برابر همه»
- استفاده از دارایی‌های مسدودشده روسیه برای بازسازی اوکراین و کاهش تدریجی تحریم‌ها در صورت برقراری صلح پایدار
مسائل حل‌نشده
- موضوعات سرنوشت ساز یعنی مرزهای نهایی، وضعیت کریمه و دونباس و همچنین ضمانت‌های امنیتی ناتو همچنان حل نشده باقی مانده‌اند.
- گفته شده، واشنگتن در حالی این پیش‌نویس را به مسکو ارائه می‌کند که کرملین آن را احتمالا غیرسازنده خوانده است.
- در این میان دیدار احتمالی ترامپ و زلنسکی (که هنوز قطعی نشده) و ضرب‌الاجل ترامپ مبنی بر به سرانجام رسیدن مذاکرات تا 27 نوامبر تعیین‌کننده گام بعدی خواهد بود.
