به گزارش سرویس فرهنگی تابناک، «افسانه‌ سه برادر» که بین مخاطبان ایرانی به عنوان مجموعه‌ای حماسی و تاریخی شناخته می‌شود، ریشه در یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آثار ادبیات کلاسیک چین دارد. این داستان حماسی، وقایع سال‌های پایانی دودمان هان شرقی و دوره‌ آشفته‌ ۳ پادشاهی (شو ، وِی  و وو) در چین را روایت می‌کند. محبوبیت جهانی این حماسه با ساخت اقتباس‌های متعددی از جمله مجموعه‌ی عروسکی ژاپنی، انیمیشن و سریال چینی به اوج رسید. این‌اقتباس‌ها به دلیل ماهیت تولید فراملی، همواره محل بحث‌های هویتی بوده‌اند. 

چندی پیش مطلب دیگری درباره ادبیات چین به‌قلم محدثه امانی دانشجوی زبان و ادبیات چینی دانشگاه تهران منتشر کردیم که مربوط به رمان «حاشیه آب» یا همان‌اثری بود که در ایران با سریال «جنگجویان کوهستان» با شخصیت اصلی لینچان شناخته می‌شود. نوشتار مورد مذکور در پیوند زیر قابل دسترسی و مطالعه است:

* «لینچان مورد علاقه‌مان چینی بود یا ژاپنی؟»

 این‌پژوهشگر در یادداشت تازه خود به اثر دیگری پرداخته که با عنوان «افسانه سه‌برادر» و یک فیلم عروسکی و انیمیشن ژاپنی در کشورمان شناخته می‌شود.

مشروح مطلب مورد اشاره را در ادامه می‌خوانیم؛

خاستگاه‌ ادبی

ریشه‌ اصلی این حماسه، رمان تاریخی مشهور «داستان سه پادشاهی»  است. این رمان در قرن چهاردهم میلادی توسط نویسنده چینی، لوو گوانجونگ ، نگاشته شد و یکی از چهار شاهکار ادبی کلاسیک چین  به شمار می‌رود. این رمان، روایت‌گر وقایع تاریخی سال‌های پایانی سلسله هان شرقی و دوره‌ی آشفته‌ی سه پادشاهی در تاریخ چین (بین سال‌های ۱۸۴ تا ۲۸۰ میلادی) است. این اثر به عنوان یک شاهکار ادبی، نه تنها تاریخ چین را روایت می‌کند، بلکه به دلیل عمق شخصیت‌پردازی و درس‌های استراتژیک، تأثیر فرهنگی گسترده‌ای در آسیا داشته است.

بستر تاریخی دوران سه پادشاهی

داستان رمان از تاریخ چین مجزا نیست. این‌حماسه بر اساس متون معتبر تاریخی چون «اسناد سه امپراتوری»  که توسط چن شو  در قرن سوم میلادی نوشته شده، بنا شده است. شخصیت‌های محوری داستان، یعنی لیو بِی ، گوان یو  و ژانگ فِی  که با یکدیگر پیمان برادری می‌بندند تا سلسله‌ی هان را نجات دهند، همگی چهره‌های تاریخی یا نیمه‌تاریخی چینی هستند. این دوران، با تقسیم کشور به سه قلمرو، یکی از آشفته‌ترین و در عین حال حماسی‌ترین دوره‌های تاریخ چین شناخته می‌شود.

اقتباس‌های تلویزیونی و ابهام هویتی

عنوان «افسانه‌ سه برادر» در ایران اولین بار با پخش یک سریال عروسکی در دهه شصت شمسی شناخته شد. شکل بسیار معروف این داستان یک مجموعه تلویزیونی عروسکی است که توسط کشور ژاپن در سال ۱۹۸۲ تولید شد. هرچند این اثر یک بازسازی و اقتباس عروسکی ژاپنی است، اما مبنای آن رمان کلاسیک چینی «داستان سه پادشاهی» بوده و صرفاً یک واسطه‌ی فرهنگی برای انتقال یک داستان چینی محسوب می‌شود. پس از آن انیمیشنی ژاپنی با همین نام در سال۱۹۹۱ساخته و در دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد در تلوزیون ایران پخش شد. همچنین در سال ۲۰۰۹ نیز یک مجموعه انیمیشن۸۴ قسمتی ساخته شد و این دو انیمیشن نیز در ایران با استقبال زیادی مواجه شدند. در سال۲۰۱۰ یک سریال چینی ۹۵ قسمتی با اقتباس مستقیم از رمان ساخته شد و در تلوزیون ایران پخش شد. این سریال با جلوه‌های ویژه و بودجه‌ی بالا ساخته شد و یکی از شناخته‌شده‌ترین اقتباس‌های جدید است.

همچنین فیلم سینمایی «صخره سرخ» سال ۲۰۰۸ توسط چین و هنگ کنگ به طور مشترک ساخته شد. این‌فیلم حماسی و پرفروش به کارگردانی جان وو است که بر روی یکی از مهم‌ترین نبردهای این دوره (نبرد صخره سرخ) تمرکز دارد. این فیلم سینمایی در دو قسمت منتشر شد. 

بنابراین، علاوه بر اقتباس‌هایی که پیش‌تر ذکر شد، این داستان منبع الهام بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌های بزرگ تاریخی چینی نیز بوده است. با وجود انتشار اقتباس‌های مختلف، ریشه‌ی داستان، شخصیت‌های اصلی و بنیان روایی آن یک میراث فرهنگی و تاریخی کاملاً متعلق به چین است.

وفاداری و تحلیل مضمونی (شخصیت‌ها)

اقتباس‌های مختلف در به تصویر کشیدن تم‌های اصلی رمان، یعنی پیمان برادری، وفاداری مطلق و عدالت‌خواهی، بسیار پایبند هستند. هسته‌ی اصلی داستان حول محور پیمان برادری سه دلاور و مبارزه آن‌ها برای بازگرداندن صلح و عدالت می‌چرخد.

لیو بِی: برادر بزرگ‌تر در پیمان معروف «باغ هلو» و بنیانگذار پادشاهی شو هان است. او نماد رهبری عادل و انسان‌دوست است که تلاش می‌کند شکوه سلسله‌ی هان را احیا کند.

گوان یو: برادر دوم در پیمان و تجسم «یی»، به معنای تعهد، وفاداری و حق‌طلبی است. او به دلیل شجاعت و وفاداری مطلقش شهرت دارد و پس از مرگ به عنوان خدای جنگ در فرهنگ چینی مورد پرستش قرار گرفت.

ژانگ فِی: برادر کوچک‌تر در پیمان، که به عنوان یک جنگجوی بسیار قدرتمند و بی‌پروا، نیروی خام ارتش لیو بِی به شمار می‌رفت. او نماد وفاداری بی‌اندازه در کنار برادرانش است.

ژوگه لیانگ: مشاور اعظم لیو بی و ملقب به «اژدهای خفته». او نماد حکمت، هوش و نبوغ استراتژیک است.

سائو سائو: فرمانده‌ای زیرک و جاه‌طلب، که مؤسس پادشاهی رقیب یعنی وِی است. او یک نابغه‌ی نظامی و سیاسی محسوب می‌شود که تقابل او با لیو بی و ژوگه لیانگ، درگیری‌های اصلی داستان را شکل می‌دهد.

بازی‌های ویدیویی

این رمان علاوه بر اینکه منبع الهام بسیاری از فیلم‌ها، سریال‌ها، انیمیشن‌ها بوده، در صنعت بازی‌های ویدیویی هم معروف است. سه‌گانه‌ «افسانه‎‌ی سه پادشاهی»  و مجموعه‌ی «جنگجویان سلسله» دو مجموعه بازی ویدیویی مشهور ساخت کشور ژاپن هستند که هر کدام با سبک متفاوتی به این حماسه پرداخته‌اند. مجموعه بازی« جنگجویان سلسله» در میان مخاطبان ایرانی معروف‌تر است.

افسانه‌ سه برادر یک نمونه موفق از اقتباس فراملی از یک شاهکار ادبی چین است که توانست داستان سه پادشاهی را به مخاطبان جهانی معرفی کند. این افسانه‌ چینی، با حفظ اصالت فرهنگی خود و به‌واسطه همکاری‌های بین‌المللی، به یک اثر فرهنگی جهانی تبدیل شد.

منابع:

1. Luo Guanzhong. (1991). Three Kingdoms: A Historical Novel (M. Roberts, Trans.). University of California Press; Foreign Languages Press.
2. Gao Xixi & Zhou Suping. (2010). 《三国》.China.
3. Chen Shou. (3rd Century).《三国志》.
4. China Central Television (CCTV). (1994).《三国演义》.
5. NHK. (1982).《人形劇 三国志》(Ningyōgeki Sangokushi).