عصر ایران - ریه ها، موتورخانه اکسیژن رسانی به بدن، گاهی اوقات صحنه یک التهاب خاموش یا شدید می شوند. التهاب ریه، یک پاسخ دفاعی حیاتی است که می تواند در اثر یک حمله ویروسی ساده، استنشاق سموم محیطی، یا حتی خطای سیستم ایمنی خود بدن (بیماری های خودایمنی) آغاز شود.

در حالی که علائم هشداردهنده آن مانند خس خس سینه، تنگی نفس و سرفه مزمن، اغلب نادیده گرفته می شوند، تشخیص و درمان به موقع این وضعیت، نه تنها برای تنفس آسان، بلکه برای پیشگیری از آسیب های دائمی ریوی مانند فیبروز، ضروری است.

برای دسترسی به مقاله علمی مرتبط با هر بخش می توانید روی کلمه های آبی  رنگ این متن کلیک کنید.

درک اینکه چه زمانی این التهاب، ناشی از یک سرماخوردگی معمولی است و چه زمانی نشان دهنده یک بیماری پیشرونده مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه، یا حتی سرطان ریه است، اولین گام برای حفظ سلامت تنفسی است.

این مقاله، به بررسی روش های تشخیص پرداخته و گزینه های درمانی را بررسی می کند تا شما در نبرد برای هر نفس، مجهز باشید.

چگونه می توانید تشخیص دهید که ریه ها ملتهب هستند؟

علائم التهاب ریه می توانند به صورت ناگهانی یا تدریجی بروز کنند و به دلیل، شدت التهاب و وضعیت کلی سلامت شما بستگی دارند.

این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• خستگی
• خس خس سینه
• تنگی نفس
• سرفه خلط دار (مرطوب) یا بدون خلط (خشک)
• خستگی آسان هنگام فعالیت بدنی
• ناراحتی، درد یا گرفتگی قفسه سینه

در التهاب مزمن ریه، از دست دادن اشتها و کاهش وزن ناخواسته شایع است.

عوارض

در موارد شدید، التهاب ریه می تواند جریان هوا را محدود کرده یا توانایی شما در جذب اکسیژن را کاهش دهد. این امر می تواند باعث هیپوکسمی (پایین بودن اکسیژن خون) یا هیپوکسی (پایین بودن اکسیژن در بافت ها) شود که منجر به علائمی مانند موارد زیر می شود:

• بی قراری شدید
• ضربان قلب آهسته (برادی کاردی)
• پوست مایل به آبی (سیانوز)
• سرگیجه یا غش کردن

با گذشت زمان، التهاب مزمن ریه می تواند ضخامت، ترکیب یا حجم مجاری تنفسی را تغییر دهد و منجر به وضعیتی به نام برونشکتازی شود. برونشکتازی یک بیماری طولانی مدت و پیشرونده است که در آن مجاری تنفسی به طور دائم گشاد می شوند و باعث تجمع مخاط در ریه ها و افزایش خطر عفونت می گردد.

این تغییرات همچنین می توانند منجر به هایپرکاپنی شوند که در آن خروج دی اکسید کربن از ریه ها دشوارتر می شود. در چنین مواردی، ممکن است برای کمک به تنفس به دستگاه تنفس مکانیکی نیاز باشد.

دلایل شایع التهاب ریه

التهاب پاسخ طبیعی بدن به آسیب یا عفونت است. دلایل متعددی وجود دارد که ممکن است این اتفاق در ریه ها رخ دهد. در حالی که التهاب راهی برای التیام بدن است، التهاب پایدار می تواند به مجاری هوایی و بافت های ریه آسیب برساند.

دلایل شایع التهاب ریه عبارتند از:

محرک های تنفسی

وقتی سموم یا محرک های موجود در هوا وارد ریه ها می شوند، بدن با التهاب پاسخ می دهد. این امر باعث تورم مجاری هوایی و تولید مخاط (ماده ای چسبناک که ذرات را احاطه کرده و از دیواره های مجاری هوایی محافظت می کند) می شود. سپس می توانید مخاط را با سرفه دفع کنید.

برخی از محرک های شایع عبارتند از:

• دود سیگار
• آلودگی هوا
• ذرات معلق صنعتی
• آمونیاک یا کلر خانگی
• حلال ها
• دود

همچنین ممکن است به پنومونیت ناشی از حساسیت بیش از حد مبتلا شوید که در آن سیستم ایمنی شما نسبت به یک ماده محرک استنشاقی بیش از حد واکنش نشان می دهد و یک پاسخ آلرژیک شدید همراه با التهاب ریه را آغاز می کند. مایت های گرد و غبار، گرده و شوره حیوانات خانگی از محرک های رایج هستند.

عفونت های ریوی

پاتوژن های (عوامل بیماری زا) مختلفی وجود دارند که باعث عفونت های ریوی می شوند. اینها شامل ویروس ها که معمولا باعث عفونت حاد می شوند، باکتری ها که می توانند باعث عفونت های حاد و مزمن شوند و قارچ ها که اغلب در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، عفونت های شدید ایجاد می کنند.

نمونه هایی از عفونت های ریوی عبارتند از:

• سرماخوردگی معمولی: یک عفونت ویروسی که باعث عطسه، سرفه و احتقان می شود.
• کووید-۱۹: یک عفونت ویروسی با علائمی مانند تب، سرفه و مشکلات تنفسی.
• آنفلوانزا: یک عفونت ویروسی که باعث تب، لرز و دردهای عضلانی می شود.
• هیستوپلاسموز: یک عفونت قارچی که اغلب ریه ها را درگیر می کند.
• ذات الریه: عفونتی که باعث التهاب در کیسه های هوایی ریه ها می شود.
• ویروس سینسیشیال تنفسی: یک ویروس تنفسی شایع که معمولا علائم خفیف شبیه سرماخوردگی ایجاد می کند.
• سل: یک عفونت باکتریایی ریه ها که باعث سرفه مداوم و کاهش وزن می شود.
• تب دره، به نام کوکسیدیوئیدومایکوزیس نیز شناخته می شود
• سیاه سرفه، به نام پرتوسیس نیز شناخته می شود

عفونت های شدید ریه ممکن است باعث سندرم زجر تنفسی حاد شوند، یک وضعیت بالقوه تهدیدکننده زندگی که در آن نمی توانید اکسیژن کافی به خون خود برسانید.

آسم

آسم وضعیتی است که در آن مجاری هوایی در پاسخ به محرک های موجود در هوا یا شرایط سلامتی، باریک و متورم می شوند. این بیماری باعث حملات اسپاسم برونش می شود که در آن مجاری هوایی دچار گرفتگی شده و منجر به خس خس سینه و سرفه می گردد. همچنین ممکن است تولید مخاط رخ دهد.

افراد مبتلا به آسم که شرایط آنها به خوبی مدیریت نشده باشد، به دلیل التهاب مداوم ریه، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به ذات الریه هستند.

بیماری مزمن انسدادی ریه

بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) شامل التهاب طولانی مدت ریه است که خطر ابتلا به برونشکتازی و ذات الریه را افزایش می دهد. این بیماری ارتباط قوی با سیگار کشیدن دارد. این بیماری از برونشیت مزمن (که التهاب مجاری هوایی اصلی است) شروع می شود و به آمفیزم (که در آن کیسه های هوایی ریه به شدت آسیب می بینند) پیشرفت می کند.

افراد مبتلا به COPD پیشرفته اغلب برای کاهش و کنترل التهاب ریه به کورتیکواستروئیدهای استنشاقی (استروئیدها) نیاز دارند.

کوستوکندریت

یک آسیب یا عفونت قفسه سینه می تواند منجر به وضعیتی به نام کوستوکندریت شود که در آن غضروفی که دنده شما را به استخوان جناغ (قفسه سینه) متصل می کند، ملتهب می شود. کوستوکندریت باعث درد شدید یا سوزش و فشار بر دیواره قفسه سینه می شود.

بیماری های خودایمنی

لوپوس، آرتریت روماتوئید، سارکوئیدوز و اسکلرودرمی همگی بیماری های خودایمنی هستند که در آنها سیستم ایمنی بدن به سلول ها و بافت های سالم خود حمله می کند. هر یک از این بیماری ها می تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر ریه تاثیر بگذارد و باعث التهاب این اندام شود. تمام بیماری های خودایمنی، التهابی هستند.

بیماری های خودایمنی موثر بر ریه ها می توانند منجر به بیماری بینابینی ریه شوند. بیماری بینابینی ریه بافت های اطراف مجاری تنفسی را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث ایجاد زخم پیشرونده (فیبروز ریوی) می شود. زخم باعث سفت شدن ریه ها و سخت تر شدن تنفس می شود. آسیب ریوی ناشی از بیماری بینابینی ریه اغلب برگشت ناپذیر است و با گذشت زمان بدتر می شود.

تروما

هر نوع ضربه به ریه ها یا دیواره قفسه سینه می تواند باعث التهاب حاد ریه شود. این موارد شامل آسیب هایی مانند شکستگی دنده، زخم سوراخ شده یا فروپاشی ریه (پنوموتوراکس) پس از تصادف رانندگی است.

افرادی که دچار تروما یا آسیب شدید قفسه سینه یا ریه می شوند، به دلیل تجمع مایع در ریه ها یا اطراف آنها، در برابر ذات الریه (پنومونی) آسیب پذیر هستند. زخم های نافذ همچنین اجازه ورود باکتری ها به دیواره قفسه سینه را می دهند که به عفونت بالقوه شدید منجر می شود.

فیبروز کیستیک

فیبروز کیستیک یک بیماری ژنتیکی پیشرونده است که ریه ها، لوزالمعده و سایر اندام ها را تحت تاثیر قرار می دهد. فیبروز کیستیک باعث تجمع بیش از حد مخاط در ریه ها شده و تنفس را دشوارتر می کند.

فیبروز کیستیک عمدتا یک بیماری التهابی نیست، اما انسداد مجاری هوایی می تواند با پیشرفت بیماری، التهاب شدید را تحریک کند.

پریکاردیت

پریکاردیت، التهاب کیسه ای (پریکاردیوم) است که قلب را احاطه کرده است. پریکاردیت می تواند در اثر عفونت، حمله قلبی، برخی بیماری ها و حتی برخی درمان های پزشکی ایجاد شود.

پریکاردیت عمدتا پوشش قلب را تحت تاثیر قرار می دهد، اما این التهاب می تواند به ریه ها نیز گسترش یابد، به خصوص اگر دلیل آن شدید یا مزمن باشد.

آمبولی ریه

آمبولی ریه زمانی رخ می دهد که یک لخته خون در شریان ریه گیر کند. این لخته اغلب در اندام های تحتانی به دلیل وضعیتی به نام ترومبوز ورید عمقی ایجاد می شود. هنگامی که لخته در شریان پا جابه جا می شود، می تواند به ریه ها برود و باعث آمبولی ریه شود.

لخته های بزرگ می توانند باعث درد شدید قفسه سینه و سایر علائم آشکار شوند. لخته های کوچکتر ممکن است در ابتدا کمتر قابل توجه باشند، اما به دلیل کاهش اکسیژن در بافت های اطراف، همچنان آسیب قابل توجهی ایجاد می کنند. این آسیب می تواند توسط سطوح بالای التهاب در محل انسداد تشدید شود.

سرطان ریه

سرطان ریه با التهاب مزمن ریه مشخص می شود، زیرا سیستم ایمنی بدن حمله ای را علیه تومور سرطانی آغاز می کند.

التهاب ریه همچنین یک عوارض جانبی رایج درمان های سرطان از جمله پرتودرمانی، شیمی درمانی، و داروهای هدفمند و ایمونوتراپی های جدیدتر است. همه این درمان ها هنگام هدف قرار دادن سلول های سرطانی برای تخریب، یک پاسخ التهابی را تحریک می کنند.

آزمایش های تشخیصی

دلایل التهاب ریه متعدد هستند و تشخیص آنها حداقل به یک معاینه فیزیکی (شامل بررسی صدای تنفس) و مرور سوابق پزشکی و خانوادگی شما نیاز دارد. بر اساس یافته ها، ممکن است آزمایش ها و روش های دیگری تجویز شوند.

آزمایش های آزمایشگاهی:

• شمارش کامل خون (CBC): یک آزمایش خون که می تواند وجود عفونت را تشخیص دهد.
• سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR): یک آزمایش خون که التهاب عمومی را تشخیص می دهد.
• پروتئین واکنشی سی (CRP): یک آزمایش خون دیگر که التهاب عمومی را تشخیص می دهد.
• گاز خون شریانی (ABG): یک آزمایش خون که تعادل اکسیژن و دی اکسید کربن در خون شما را اندازه گیری می کند تا مشخص شود ریه های شما چقدر خوب کار می کنند.

روش های تشخیصی:

• پالس اکسیمتر: دستگاهی که روی انگشت قرار می گیرد و میزان اشباع اکسیژن در خون شما را نشان می دهد.
• تست های عملکرد ریوی: مجموعه ای از آزمایش ها که شامل دستگاه هایی است که در آنها تنفس می کنید و حجم و قدرت ریه های شما را اندازه گیری می کنند.
• الکتروکاردیوگرام: یک آزمایش غیرتهاجمی که فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری می کند.
• برونکوسکوپی: روشی که در آن یک لوله باریک از طریق بینی یا دهان وارد ریه ها می شود تا مجاری تنفسی دیده شوند.
• بیوپسی ریه: روشی که در آن نمونه ای از بافت ریه با سوزن یا چاقوی جراحی برداشته می شود.

آزمایش های تصویربرداری:

• اشعه ایکس قفسه سینه: یک آزمایش تصویربرداری که با دوز پایین پرتو یونیزه کننده، تصاویر سیاه وسفید ایجاد می کند.
• توموگرافی کامپیوتری (سی تی): یک آزمایش تصویربرداری که چندین تصویر اشعه ایکس را برای ایجاد برش های سه بعدی از ریه ها ترکیب می کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): یک آزمایش تصویربرداری که از امواج مغناطیسی و رادیویی قوی برای ایجاد تصاویر بسیار دقیق از بافت های نرم استفاده می کند.
• اکوکاردیوگرام: یک آزمایش تصویربرداری که با استفاده از امواج صوتی بازتابی، عملکرد حفره ها و دریچه های قلب را ارزیابی می کند.
• اسکن تهویه-پرفیوژن: یک آزمایش تصویربرداری که جریان هوا و خون را از طریق ریه های شما ردیابی می کند.

التهاب ریه چگونه درمان می شود؟

درمان التهاب ریه به دلیل آن بستگی دارد. برای التهاب ریه ناشی از عفونت های ویروسی، مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا، تنها زمان و مراقبت های حمایتی مورد نیاز است. التهاب ریه ناشی از انواع دیگر عفونت ها، مانند سل، معمولا پس از درمان عفونت زمینه ای برطرف می شود.

سایر دلایل ممکن است برای کنترل التهاب به درمان های خاصی نیاز داشته باشند که مستقیما التهاب ریه را هدف قرار می دهند.

مراقبت های اورژانسی

اگر دچار یک فوریت تنفسی هستید، ممکن است به اکسیژن درمانی نیاز داشته باشید تا گازهای خون شریانی شما به حالت عادی بازگردد. در موارد شدید، ممکن است برای کمک به تنفس، به حمایت تنفسی نیاز باشد. این حمایت می تواند شامل تهویه مکانیکی همراه با لوله گذاری (انتوباسیون) باشد. در این روش، لوله ای از طریق دهان و پایین گلو وارد شده و اکسیژن را تحت فشار کنترل شده به ریه ها می رساند.

داروها  

داروهای مختلفی ممکن است برای تسکین التهاب ریه، چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم، استفاده شوند. این داروها شامل موارد زیر هستند:

آنتی بیوتیک ها: برای درمان عفونت های باکتریایی ریه استفاده می شوند.

ضدویروس ها: گاهی اوقات برای درمان عفونت های ویروسی استفاده می شوند.

ضدقارچ ها: برای درمان عفونت های قارچی ریه به صورت خوراکی یا درون وریدی (از طریق رگ) تجویز می شوند.

آنتی هیستامین ها: برای تسکین التهاب ناشی از آلرژی یا بیماری های آتوپیک (حساسیتی) به کار می روند.

کورتیکواستروئیدهای استنشاقی (استروئیدها): اغلب برای کنترل التهاب ریه در افراد مبتلا به آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه استفاده می شوند.

کورتیکواستروئیدهای خوراکی: شامل داروهایی مانند پردنیزون هستند که برای استفاده کوتاه مدت در التهاب حاد در نظر گرفته شده اند.

داروهای بیولوژیک: شامل داروهایی مانند هومیرا (آدالیموماب) هستند که بخش هایی از سیستم ایمنی را برای درمان انواع مختلف بیماری های خودایمنی سرکوب می کنند.

روش ها و جراحی

اکسیژن درمانی خانگی ممکن است برای بیماری های مزمن ریوی که اشباع اکسیژن خون را به شدت محدود می کنند، تجویز شود. این شامل یک کپسول اکسیژن قابل حمل و لوله های نازک (به نام کانولا) است که اکسیژن را به داخل سوراخ های بینی شما می رساند.

گاهی اوقات ممکن است برای برداشتن ناحیه ای از ریه که توسط بیماری آسیب دیده است، نیاز به جراحی باشد:

جراحی سرطان ریه به طور کلی شامل برداشتن یک لوب (قسمت) از ریه یا گاهی اوقات کل یک ریه است تا اطمینان حاصل شود که تومور و هرگونه سلول سرطانی استخراج شده اند.

جراحی برای بیماری مزمن انسدادی ریه شامل برداشتن نواحی آسیب دیده ریه برای بهبود جریان هوا است.

اطلاعات موجود در این مطلب تنها برای افزایش آگاهی ارائه شده اند و جایگزین مشاوره یا درمان پزشکی نیستند. حتما قبل از هرگونه اقدامی با پزشک مشورت کنید، به ویژه اگر بیماری خاصی دارید یا دارو مصرف می کنید.