به گزارش مشرق، «تهران آلوده‌ترین شهر جهان شد» این خبری بود که انتشار آن در روزهای گذشته بسیاری از مردم را در شوک فرو برد و واکنش‌های فراوانی به همراه داشت.
موج آلودگی هوای اخیر نفس بیماران مزمن را به شماره انداخته و سلامت شهروندان را در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار داده است. اورژانس استان تهران اعلام کرده که ماموریت‌های مرتبط با مشکلات تنفسی و تماس‌های اضطراری در این حوزه، ۱۵ درصد افزایش یافته، افزایشی که میتوان آن را علامتی هشداردهنده از شدت آلودگی هوا و فشار سنگین آن بر گروه‌های حساس دانست.
معاون وزیر بهداشت: باید از مردم عذرخواهی کنیم
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، طی اظهاراتی صریح و بی‌سابقه ضمن عذرخواهی از مردم، شرایط فعلی را «نتیجه عملکرد دستگاه‌ها» دانست و گفت: «امروز آلودگی هوا به‌قدری واضح و شدید است که اثبات میزان آلاینده ها دیگر نیازی به اندازه‌گیری ندارد.
ما باید از مردم عذرخواهی کنیم. خروجی عملکرد ما مسئولین، همین وضعیت نامطلوب آلودگی هواست.»
به گفته رئیسی، سالانه ۵۸ هزار مرگ در کشور منتسب به آلودگی هواست؛ آماری تکان‌دهنده که او آن را نشانه مواجهه ایران با یک بحران بزرگ و پرهزینه عنوان می‌کند و می‌افزاید: «خسارت سالانه ای که به حوزه سلامت ناشی از آلودگی هوا وارد می‌شود حدود ۱۷ میلیارد دلار برآورد می‌شود؛ رقمی بزرگ‌تر از کل بودجه بخش سلامت در کشور.»
انتقاد تند وزارت بهداشت از کیفیت خودروهای داخلی: روی زمین و آسمان جان می‌گیرند!
رئیسی اگرچه وجود خودروهای فرسوده را از عوامل آلودگی هوا معرفی می‌کند اما در عین حال از کیفیت پایین خودروهای داخلی نو نیز انتقاد تند و تیزی کرده و می‌گوید: «امروز مشکل فقط خودروهای فرسوده نیست؛ خودروهای نو با مصرف سوخت بسیار بالا نیز مشکل‌زا هستند.
بسیاری از کشورهای دنیا مصرف بنزین را کاهش داده‌اند یا حذف کرده‌اند. شهری مثل شانگهای، که یکی از آلوده‌ترین کلان‌شهرها بود، با همین اقدامات اکنون به استاندارد جهانی نزدیک شده است.
ای‌کاش خودروسازان به‌جای ادامه تولید خودروهایی با این سطح کیفیت، بساطشان را جمع می‌کردند و به‌جای واردات قطعات از چین، همین خودروهای برقی چینی را وارد می‌کردند. توصیه من به خودروسازان این است که تولید خودروی با کیفیت پایین، که هم در جاده جان مردم را می‌گیرد و هم در شهر آلودگی ایجاد می‌کند، متوقف شود.»
رشد ۳ برابری هوای ناسالم برای همه گروه‌ها
عباس شاهسونی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز با ارائه گزارشی از وضعیت کیفیت هوای تهران، از افزایش ۴۰ درصدی روزهای «ناسالم برای گروه‌های حساس» و سه برابر شدن روزهای «ناسالم برای همه گروه‌ها» نسبت به سال گذشته خبر داد.
وی به تسنیم گفت: ۲۸ درصد از مرگ‌های ناشی از سکته مغزی، ۳۰ درصد از مرگ‌های بیماری‌های ایسکمیک قلبی، ۴۵ درصد از مرگ‌های بیماری‌های مزمن انسدادی ریه، ۲۴ درصد از مرگ‌های سرطان ریه و ۲۰ درصد از مرگ‌های مرتبط با دیابت به آلودگی هوا نسبت داده شده است.
اختلاف نظرها در کارگروه تهران؛ سلامت مردم یا ملاحظات غیرکارشناسی؟
در حالی که در بسیاری از کلان‌شهرهای کشور تصمیم‌گیری برای تعطیلی بر اساس نظرات کارشناسان محیط زیست و دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شود، معاون بهداشت از روند تصمیم‌گیری در تهران نیز انتقاد کرده و گفته است: «گاهی یک کارشناس در کارگروه می‌گوید مدارس تعطیل نشود چون معدل دانش‌آموزان پایین می‌آید! در حالی که از نظر ما سلامت دانش‌آموزان در رتبه اول است.
خواهش من این است که در تهران هم به نظر کارشناسان محیط زیست و وزارت بهداشت گوش بدهند. اگر حالت اضطرار اعلام شده و محیط زیست و وزارت بهداشت ــ که دو مرجع تخصصی هستند ــ نظر می‌دهند که باید تعطیل شود، باید این تصمیم اجرا شود؛ نه اینکه یک نفر دیگر برخلاف نظر کارشناسی نظر دهد و تصمیم نهایی تغییر کند.»
اجرای کامل قانون هوای پاک، راه حل معضل آلودگی هوا
معاون بهداشت وزارت بهداشت در عین حال تعطیلی‌ها و برگزاری کارگروه‌های اضطرار را امری موقتی دانسته و خواستار اجرای دقیق قانون هوای پاک شده است.
برای حل معضل آلودگی هوا، قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و ابلاغ شد که در آن راهکارهایی برای کاهش آلودگی هوا پیش‌بینی شد.
این قانون دارای ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره بوده و ۸ آیین‌نامه ذیل این قانون تصویب شده اما به طور کلی میتوان گفت ۵۶ حکم برای اجرای قانون وجود دارد با این وجود، گزارش‌های اخیر مرکز پژوهشهای مجلس حاکی از آن است که از بین ۵۶ ماده موجود در قانون هوای پاک و آیین‌نامه فنی آن ۲۲ ماده به صورت ضعیف، ۱۷ ماده متوسط و ۱۷ ماده خوب اجرا شده‌اند و بیشترین وزن از لحاظ کیفیت اجرا مربوط به اجرای ضعیف بوده است.
در این زمینه رضایی، کارشناس مرکز پژوهشهای مجلس نیز روز گذشته در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرده است که تنها ۳۰ درصد از قانون و احکام مربوط به هوای پاک اجرا شده است.
چرا قانون هوای پاک اجرا نمی‌شود؟
برمبنای گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، عدم اجرای قانون هوای پاک عوامل متعددی دارد که مهمترین آنها عبارتند از کمبود منابع مالی، در اولویت نبودن مسئله آلودگی هوا، عدم وجود نظارت کافی و موثر، ناهماهنگی بین دســتگاه‌های مجری و عملکرد جزیره‌ای، تفسیر شخصی از متون قانون و در نهایت ایرادات متن قانون.
البته کمبود منابع مالی برای اجرای قانون هوای پاک در حالی به عنوان یکی از چالش‌های اساسی مطرح شده که بنا بر اعلام وزارت بهداشت آلودگی هوا سالانه ۱۳۹۶ هزار میلیارد تومان، فقط به سلامت خسارت وارد می‌کند. حال سوال اساسی اینجاست که چرا مسئولین کشور کاری نمی‌کنند که بودجه‌ای بسیار کمتر از میزان خسارات ناشی از آلودگی هوا به بخش سلامت، به عنوان منابع در اختیار اجرای قانون هوای پاک قرار گیرد؟
کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس معتقدند که برای حل مسئله آلودگی هوا در درجه اول باید اولویت آن در نزد تصمیم گیران ارتقاء یابد که در این صورت الزامات مربوط به آن در سطوح کلان مدیریتی فراهم شود.
از طرفی نظارت موثر و کارآمد لازمه حصول اطمینان از اجرای صحیح قانون هوای پاک است و تا زمانی که نظارت کافی وجود نداشته باشد دستگاههای اجرایی التزام لازم برای عمل به تکالیف خود در قانون هوای پاک را نخواهند داشت و همچنین برخی از احکام قانون هوای پاک نیز به دلیل عدم برقراری ارتباط موثر و هماهنگی بین دستگاههای اجایی نافرجام مانده‌اند.
در شرایطی که آلودگی هوا نفس مردم را به شماره انداخته، صرف برگزاری کارگروه‌های اضطرار آلودگی هوا نتیجه بخش نخواهد بود و اجرای قانون هوای پاک باید بیش از پیش مورد توجه سیاستگذاران و دستگاههای دخیل در امر آلودگی هوا قرار بگیرد تا عوارض آلودگی هوا گریبانگیر سلامت مردم نشده و دود آلودگی هوا در چشم مردم نرود.
