به گزارش بهداشت نیوز، دکتر امین شریفی با تشریح ابعاد مختلف پرخوری، پیامدهای آن و باورهای غلط رایج درباره مدیریت وزن، تأکید کرد: پرخوری یک اختلال تک‌عاملی نیست و تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل روانشناختی، ژنتیکی، هورمونی، محیطی و رفتاری به صورت پیچیده و ادغام‌یافته بروز می‌کند.
وی با بیان اینکه غذا خوردن احساسی یا هیجانی، تمایل به خوردن در واکنش به احساسات منفی مانند استرس، غم، اضطراب و تنش‌های عاطفی است، تصریح کرد: این احساس یکی از عوامل تعیین‌کننده پرخوری و افزایش وزن محسوب می‌شود.
متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به اینکه این رفتار در واقع یک استراتژی مقابله‌ای ناسازگار است که فرد را به سمت مصرف غذاهای پرانرژی، شیرین و چرب سوق می‌دهد، افزود: بخش قابل توجهی از مراجعان درجاتی از غذا خوردن احساسی دارند اما آن را به اشتباه پرخوری عصبی تصور می‌کنند، در حالی که پرخوری عصبی یک بیماری روانشناختی متفاوت با شیوع بسیار کمتر است و نیاز به درمان توسط روانپزشک دارد..
وی با اشاره به ارتباط تنگاتنگ استرس مزمن با خوردن‌های هیجانی خاطرنشان کرد: استرس مداوم و اختلالات خواب می‌تواند اشتها و میل به غذاهای پرکالری مانند شیرینی و شکلات را افزایش دهد، این پاسخ فیزیولوژیک با استفاده رفتاری از غذا به‌عنوان مکانیسم دفاعی ترکیب شده و پرخوری را تشدید می‌کند.
این متخصص تغذیه یکی دیگر از عوامل مهم پرخوری را «خویشتن‌داری غذایی» یا تلاش افراطی برای محدود کردن مصرف غذا معرفی کرد و گفت: برخلاف انتظار، تمرکز بیش از حد بر پرهیز غذایی باعث ایجاد دوره‌های بی‌قیدی و پرخوری می‌شود، به‌ویژه هنگام قرارگیری در مهمانی‌ها، مواجهه با غذاهای خاص یا تجربه احساسات منفی. بسیاری از رژیم‌های غیرعلمی که در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌شود، افراد را در همین مسیر قرار می‌دهد.
دکتر شریفی با اشاره به نقش اختلالات هورمونی در پرخوری گفت: اختلال در سیگنال‌های تنظیم گرسنگی و سیری، خواه ناشی از ژنتیک، رفتار یا محیط باشد، می‌تواند توانایی فرد در احساس سیری را مختل کند ،همچنین سیستم پاداش مغزی در افراد مستعد، با غذاهای خوش‌طعم فعال شده و میل به خوردن حتی بدون گرسنگی واقعی را ایجاد می‌کند.
وی افزود: هوس غذایی و اعتیاد به غذا در همین چارچوب قرار دارد و یکی از نشانه‌های آن مشغولیت ذهنی مکرر به غذاست درمان این نوع چاقی زمان‌بر است و نیازمند جلسات متعدد مشاوره و گاهی مداخلات چندرشته‌ای است.
عضو هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: چاقی و پرخوری یک جزء ژنتیکی قابل توجه دارند؛ صدها ژن مرتبط با وزن و رفتار غذایی شناسایی شده‌اند و حدود نیمی از افراد چاق دارای زمینه ژنتیکی هستند، این موضوع به معنای درمان‌ناپذیری چاقی نیست، اما روند کاهش وزن در این افراد دشوارتر بوده و گاهی به مداخلات پزشکی نیاز دارد.
به گفته دکتر شریفی، عوامل محیطی مانند دسترسی آسان، قیمت مناسب، تخفیف‌ها، اندازه بزرگ وعده‌های غذایی و نزدیکی مراکز فروش فست‌فودها، نقش بسیار مهمی در بروز پرخوری دارند.
وی تأکید کرد:در محلات کم‌درآمد، عرضه غذاهای ارزان، پرچرب و پرکالری، یکی از دلایل افزایش چاقی است؛ توسعه اقتصادی و رفاه بیشتر نیز مواجهه با این غذاها را افزایش می‌دهد.
عضو عئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان ضمن اشاره عوارض پرخوری، اظهار کرد: در این راستا می توان در کوتاه مدت به نفخ، ورم معده،رفلاکس، افزایش شدید قند و چربی خون و غیره اشاره کرد.
شریفی با بیان اینکه رفلاکس مزمن در بلندمدت خطر سرطان مری را افزایش می‌دهد، تصریح کرد: پرخوری و چاقی زمینه‌ساز سندرم متابولیک، دیابت نوع ۲، کبد چرب، فشار خون بالا، تصلب شرایین، سکته‌های قلبی و مغزی است. حتی بسیاری از دردهای زانو و کمر ناشی از وزن بالاست.
این متخصص تغذیه افزود: پرخوری و اضافه‌وزن خطر برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد و سلامت روان را تضعیف می‌کند، اعتمادبه‌نفس را کاهش می‌دهد و باعث انزوای اجتماعی، خصوصاً در زنان و نوجوانان می‌شود، چاقی می‌تواند باروری زنان را نیز کاهش دهد.
وی توضیح داد: گرسنگی واقعی تدریجی است و با علائمی مانند قاروقور معده، ضعف، بی‌حالی، سردرد خفیف و کاهش انرژی همراهی دارد، در این حالت میل به یک غذای خاص وجود ندارد و هر غذای سالمی فرد را راضی می‌کند،گرسنگی واقعی همچنین الگوی زمانی منظمی دارد.
عضو هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه رسانه‌های اجتماعی، اینفلوئنسرها و افراد غیرمتخصص با ساده‌سازی مفاهیم علمی یا روایت‌سازی‌های جذاب، مردم را به حذف غذاها ترغیب می‌کنند، انبوه اطلاعات نادرست و تیترهای متناقض اعتماد مردم به متخصصین را کم کرده است، خاطرنشان کرد: حذف گروه‌های غذایی می‌تواند کمبودهای پنهان ایجاد کند که در کوتاه‌مدت بدون علامت هستند اما در بلندمدت عوارض جدی به‌جا می‌گذارند؛ برای مثال حذف لبنیات خطر پوکی استخوان و شکستگی را خصوصاً در سالمندی افزایش می‌دهد.
وی در پاسخ به این پرسش که چه زمانی حذف غذا مجاز است، اذعان کرد: تنها در شرایط خاص مانند بیماری سلیاک، آلرژی غذایی یا برخی بیماری‌های دیگر حذف یک گروه غذایی توصیه می‌شود و باید با جایگزین‌ها و مکمل‌ها همراه باشد.
عضو هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان ضمن اشاره به خطاهای نرم‌افزارهای کالری‌سنجی، گفت: کالری شماری باعث اشتغال ذهنی، وسواس فکری، کمال‌گرایی و استرس می‌شود و حس غذا خوردن شهودی را از بین می‌برد. در بلندمدت فرد را وارد چرخه بی‌قیدی غذایی و پرخوری بیشتر می‌کند.
شریفی تأکید کرد: کاهش وزن سالم فقط با اصلاح عادات غذایی، رفتاردرمانی و جلسات مشاوره تخصصی امکان‌پذیر است، نه صرفاً با شمارش کالری.
منبع: ایسنا
