همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: در فصل شیوع سرماخوردگی و آنفلوآنزا، داروخانه‌ها شلوغ‌تر از همیشه‌اند. مردم با گلودرد، آبریزش بینی و بدن‌درد و بدون نسخه وارد داروخانه می‌شوند و با خرید چند داروی مختلف بیرون می‌روند. اما پشت این نسخه‌های به ظاهر ساده، خطری پنهان وجود دارد: «تداخل دارویی.» چیزی که خیلی‌ها جدی نمی‌گیرند اما پزشکان می‌گویند این موضوع می‌تواند باعث بروز عوارض جدی مانند افزایش ناگهانی فشار خون، آریتمی قلبی و آسیب دیدن کبد و کلیه‌ها شود.
آنتی‌هیستامین‌هایی که همزمان مصرف می‌شوند
پزشکان می‌گویند مشکل از خود داروها نیست؛ از ترکیب شدن آنها است. داروهایی که هر کدام به تنهایی مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما کنار هم می‌توانند به قلب، کلیه‌ها یا سیستم عصبی فشار بیاورند. و این دقیقاً همان اتفاقی است که در یک سرماخوردگی ساده هم ممکن است رخ بدهد.
سیتریزین، دیفن‌هیدرامین، لوراتادین و کتوتیفن نام‌های آشنایی در حوزه آنتی‌هیستامین‌ها هستند؛ داروهایی که تقریباً در هر خانه‌ای پیدا می‌شوند و در فصل سرماخوردگی هم مصرف‌شان افزایش پیدا می‌کند. می‌شوند. اما پزشکان می‌گویند مصرف همزمان دو آنتی‌هیستامین با کارکرد مشابه، مثل این است که دو پتک همزمان به سیستم عصبی وارد شود.
ترکیب دیفن‌هیدرامین و کتوتیفن
دیفن‌هیدرامین و سیتریزین یکی از همین ترکیب‌ها است؛ دیفن‌هیدرامین یک داروی خواب‌آور است و سیتریزین هم هرچند سبک‌تر، اما اثر آرام‌بخش دارد. مصرف همزمان این دو باعث خواب‌آلودگی شدید، بی‌حوصلگی، کاهش تمرکز و اختلال واکنش می‌شود. در سالمندان خطر زمین‌خوردن و گیجی هم وجود دارد.
دکتر منوچهر قارونی، متخصص قلب و عروق به همشهری‌آنلاین می‌گوید: مصرف آنتی‌هیستامین‌ها اگر ماده اصلی‌شان آنتی‌هیستامیک باشد، مشکلی ایجاد نمی‌کند. فقط خواب‌آورند و فرد را خواب‌آلود می‌کنند و اگر فرد سالمند باشد، ممکن است زمین بخورد. اما اگر دو آنتی‌هیستامین مختلف مثل دیفن‌هیدرامین و سیتریزین یا دیفن‌هیدرامین و کتوتفین با هم مصرف شود، ممکن است تپش قلب فرد را بیشتر کند، یا فرد حس کند قلبش هرهر می‌ریزد، یا تعداد ضربان قلب را کُند و کم کند و اگر فرد سالمند باشد، می‌تواند زمین بخورد. اما خطر مرگ در پی ندارد.
ترکیب آزیترومایسین و سیتریزین
آزیترومایسین، یکی از پرمصرف‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها است که پزشکان همیشه تاکید می‌کنند مصرف آن در سرماخوردگی ضرورتی ندارد. چون اکثر موارد سرماخوردگی منشأ ویروسی دارند و وقتی آنتی‌بیوتیک بی‌دلیل مصرف شود، مشکل دوم ظاهر می‌شود: تداخل با داروهای قلبی و آنتی‌هیستامین‌ها.
قارونی درباره مصرف همزمان آنتی‌بیوتیک‌ها و آنتی‌هیستامین‌ها می‌گوید: «مصرف همزمان آنتی‌بیوتیکی مثل آزیترومایسین و آنتی‌هیستامین سیتریزین در اغلب افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی در کسانی که مشکل قلبی دارند یا چند داروی دیگر مصرف می‌کنند، می‌تواند باعث آریتمی قلبی یا نامنظمی ضربان قلب شود. این نوع تداخل کم‌صدا ولی واقعی است. این موضوع منجر به مرگ نمی‌شود اما بهتر است بدون مشورت پزشک این دو با هم مصرف نشوند.»
ترکیب نامناسب روزهای سرما
قرص‌ها و شربت‌های بازکننده بینی مثل پسودوافدرین معمولاً در داروهای سرماخوردگی پیدا می‌شوند. این داروها با تنگ‌تر کردن عروق، نفس را راحت‌تر می‌کنند اما می‌توانند فشار خون و ضربان قلب را بالا ببرند. اگر فرد داروی فشار خون مثل لوزارتان، کاپتوپریل یا آملودیپین مصرف می‌کند، مصرف همزمان داروهای ضداحتقان (داروهایی که برای رفع گرفتگی بینی استفاده می‌شوند) می‌تواند باعث تپش قلب، بی‌قراری و بالا رفتن فشار خون شود. در میانسالان و سالمندان، این تداخل از رایج‌ترین علت‌های بالا رفتن ناگهانی فشار خون در روزهای سرما است.
بیشتر بخوانید؛
-
ایران رکورددار تجویز و مصرف دارو در دنیا
-
آیا مراقبت‌های خانگی واقعاً برای درمان سرماخوردگی کافی است؟
-
از خطر آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها غافل نشوید
خطری که خیلی‌ها نمی‌شناسند
ایبوپروفن هم یکی از محبوب‌ترین داروها برای سرماخوردگی است، اما مصرف آن کنار داروهای فشارخون یا کلیوی می‌تواند کارکرد کلیه را مختل کند و فشار خون را بالا ببرد. پزشکان هشدار می‌دهند که «تب، تعریق و کم‌آبی بدن» در روزهای سرما، این خطر را چند برابر می‌کند.
مصرف این شربت سرفه و داروهای ضدافسردگی
شربت‌های سرفه خشک معمولاً دکسترومتورفان دارند. اگر فرد همزمان داروهای ضدافسردگی مثل سرترالین، فلوکستین یا سیتالوپرام مصرف کند، با مصرف این شربت احتمال بروز سندرم سروتونین وجود دارد؛ وضعیتی که با تعریق شدید، لرزش، افزایش ضربان و در موارد شدید با تب بالا و گیجی همراه می‌شود.
به گفته قارونی، متخصص قلب و عروق، «بسیاری از شربت‌ها و قرص‌های سرماخوردگی، خودشان آنتی‌هیستامین را دارند و نیازی به مصرف همزمان چند آنتی‌هیستامین نیست.»
چند توصیه بسیار مهم
پزشکان چند توصیه ساده دارند که از بیشتر این تداخل‌ها جلوگیری می‌کند: اول اینکه برای یک سرماخوردگی ساده نباید خودسرانه چند دارو را با هم مصرف کرد. در سرماخوردگی، استراحت و مصرف فراوان مایعات گرم و غذاهای سبک کافی و درمان‌بخش است. دوم اینکه هر فرد باید بداند که آیا داروهای قبلی‌اش - مثل داروهای اعصاب، فشار خون یا قلب - با داروهای جدید تداخل دارند یا ندارند. سوم اینکه لازم است خانواده آنتی‌هیستامین‌ها را بشناسیم و از مصرف همزمان دو آنتی‌هیستامین خودداری کنیم. چهارم، آنتی‌بیوتیک‌ها باید تنها زمانی استفاده شوند که پزشک تجویز کند. حتی پزشکان هم باید محتاطانه این دارو را تجویز کنند. پس مصرف خودسرانه داروها – حتی آنتی‌هیستامین‌ها – را کنار بگذارید. سرماخوردگی، بیماری خطرناکی نیست، اما ترکیب داروها می‌تواند آن را به یک مشکل دردسرزا تبدیل کند.
