به گزارش رکنا، همه ما بارها شنیدهایم که عواملی همچون استرس میتوانند منجر به سفید شدن یا ریزش موها شوند، اما پژوهشهای جدیدی که توسط دانشمندان دانشگاه هاروارد انجام شده، ابعاد تازهتر و حتی نگرانیآورتر این موضوع را آشکار کرده است. بر اساس این تحقیقات، تنها یک رویداد پراسترس کافی است تا سیستم ایمنی بدن برای همیشه علیه موهای شما برنامهریزی شود. به عبارت دیگر، تنها یک بحران عصبی میتواند فرآیندی را آغاز کند که سالها بعد به ریزش موی مجدد - مانند بیماری طاسی منطقهای - منجر شود.
طبق گزارش لایوساینس، پژوهشگران دریافتهاند که زمانی که استرس به شدت بر بدن تأثیر میگذارد، فرآیندی پیچیده رخ میدهد. در این پروسه، سیستم ایمنی تحت تأثیر قرار میگیرد و دچار فریب میشود؛ به این معنا که هورمونهای ناشی از استرس به فولیکولهای مو آسیب وارد میکنند و موجب مرگ سلولهای مو و بروز التهاب میشوند. این التهاب نیز سلولهای ایمنی خاصی به نام CD8+ T را فعال میکند. این سلولها تصور میکنند که فولیکولهای مو دشمن هستند و باید به آنها حمله کنند.
موضوع نگرانکننده اینجاست که حتی پس از پایان یافتن شرایط پراسترس، این سلولهای یادشده از بین نمیروند. بلکه همچون سربازانی مخفی به انتظار مینشینند و ممکن است سالها بعد، با تحریکهای التهابی بسیار کوچک - مثلاً یک سرماخوردگی ساده - دوباره بیدار شوند و به موها حمله کنند.
پژوهشگران دانشگاه هاروارد با استفاده از آزمایش بر روی موشها توانستهاند مسیر دقیق این فرآیند مخرب را نشان دهند. زمانی که بدن دچار استرس میشود، واکنش سیستم عصبی سمپاتیک - که مسئول واکنشهای جنگ یا گریز است - به وقوع میپیوندد. این سیستم ماده شیمیایی به نام نوراپینفرین ترشح میکند. این ماده شیمیایی منجر به ورود انبوهی از یونهای کلسیم به میتوکندریهای سلولهای مو میشود. در نهایت، این اتفاق موجب انفجار میتوکندری و مرگ سلولی به روش نکروز میگردد. برخلاف مرگ طبیعی سلولها، نکروز با التهاب شدید و فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی همراه است.
ممکن است این سؤال پیش آید که چرا بدن چنین مکانیزم مخربی را فعال میکند؟ دانشمندان بر این باورند که این اتفاق یک نوع استراتژی بقا محسوب میشود. رشد مو فرایندی بسیار انرژیبر است و هنگامی که بدن تحت فشار یا تهدید قرار میگیرد، ترجیح میدهد ذخایر انرژی خود را صرف عملکرد اعضای حیاتی مانند قلب و ماهیچهها کند. به همین دلیل، سلولهای مو که قابلیت جایگزینی دارند، قربانی میشوند تا سلولهای بنیادی ذخیرهشده برای ترمیم بافتهای مهمتر حفظ شوند. در واقع، ریزش مو روشی دفاعی برای مدیریت مصرف انرژی بهینه در بدن به شمار میرود.
این پژوهش پیامدهای مثبتی نیز دارد و میتواند راهکارهایی جدید برای درمان بیماریهای خودایمنی ارائه کند. پیش از این، دلیل شروع ناگهانی بیماریهایی نظیر آلوپسی آرهآتا (ریزش موی سکهای) بهطور دقیق مشخص نبود. اما اکنون مشخص شده که استرس میتواند محرک اصلی آن باشد. دانشمندان امیدوارند با هدف قرار دادن مسیرهای عصبی یا مسدود کردن گیرندههای خاص در سلولهای مو، بتوان از این فرآیند جلوگیری کرد. همچنین، این مطالعات چشماندازی تازه برای درک سایر بیماریهای پیچیده خودایمنی مانند دیابت نوع ۱ و MS ارائه میدهد.
نتایج این تحقیقات مهم در ژورنال Cell منتشر شده است.
