همشهریآنلاین - پروانه بندپی: در سالهای اخیر مصرف بدون نسخه مکملهای ویتامین و مینرال - از ویتامین D و E تا امگا۳ و زینک – به دلیل تبلیغات فریبنده بلاگرهای سلامت، در میان شهروندان افزایش چشمگیری یافته است. اما متخصصان هشدار میدهند که مصرف خودسرانه ویتامینها نه تنها فایدهای به شما نمیرساند، بلکه گاهی خطرناک است و میتواند بیماریها را پنهان یا تشدید کند.
تصور غلط درباره مکملها
پژوهشهای مختلف نشان میدهد خوددرمانی با ویتامینها و مینرالها در جمعیتهای مختلف جهانی شایع است و مختص ایرانیها نیست؛ پدیدهای که به دلیل تبلیغات بیرویه شبکههای اجتماعی، مشاورههای غیرحرفهای داروخانهها، دسترسی آسان به مکملها، هزینههای بالای درمان و پایین بودن سطح آگاهی عمومی رایجتر شده است.
خیلی از مردم تصور میکنند ویتامینها هیچ ضرری ندارند یا هرچه بیشتر مصرف کنند بهتر است، اما کارشناسان هشدار میدهند که مصرف غیرضروری مکملها میتواند سلامت را تحت تاثیر قرار دهد. چون ما با مصرف روزانه مکملها حس کنترل بر سلامتمان داریم و ممکن است آن را جایگزین تغذیه سالم، خواب کافی و فعالیت بدنی کنیم و همین میتواند سلامت ما را به خطر بیندازد.
خطرات مصرف خودسرانه
پزشکان میگویند مصرف خودسرانه و در دوزهای بالای مکملها - بهخصوص ویتامینهای محلول در چربی - بیخطر نیستند و عوارض خاص خود را دارند. دکتر ایرج خسرونیا، متخصص داخلی و فوق تخصص بیماریهای گوارش و کبد به همشهریآنلاین میگوید: «مصرف بیرویه ویتامینی مثل D میتواند به هایپرکلسمی (افزایش کلسیم خون)، سنگ کلیه و ناراحتیهای قلبی منجر شود. یا مصرف زیاد ویتامین E میتواند اثرات ضدانعقادی داشته باشد و خطر خونریزی را در بیمارانی که داروهای رقیقکننده مصرف میکنند، افزایش دهد. یا فردی که سنگ کلیه دارد و خودسرانه ویتامین C مصرف میکند، خطر تشکیل سنگهای جدید را در کلیههای خود افزایش میدهد. موضوع این است که هر چیزی را که شما زیاد مصرف کنید، برای بدن ضر دارد. حتی آب.»
افراد سالمند ریسک نکنند
یکی از گروههایی که اقدام به مصرف خودسرانه مکملها میکنند، سالمندان هستند و البته معمولا اطرافیان آنها به این وضعیت دامن میزنند. چراکه فرزندان آنها خودسرانه تشخیص میدهند که والدینشان باید ویتامین یا مکمل مشخصی را مصرف کنند. این در حالی است که سالمندان اغلب حدود ۵ نوع دارو در روز مصرف میکنند و احتمال این که دستکم یکی از داروها با این مکملها تداخل ایجاد کنند و عوارض دهند، وجود دارد.
مصرف خودسرانه مکملهایی مثل امگا۳ و ویتامین D در سالمندان میتواند باعث اختلال در انعقاد خون، افت فشار خون، مشکلات گوارشی و تداخل با داروهای قلبی و فشار خون شود. خسرونیا میگوید: «مصرف امگا۳ شاید در نگاه اول بیخطر و حتی ضروری به نظر برسد، اما این مکمل نباید بدون ارزیابی وضعیت سلامت فرد – به خصوص سالمندان - مصرف شود. دلیل آن هم احتمال بروز تداخلها به دلیل مصرف دوزهای نامناسب است. این که شبکههای اجتماعی و بلاگرها مدام دارند میگوئیند فلان مکمل را روزانه مصرف کنید، به دلیل تبلیغات است تا سود و سرمایه فلان شرکت دارویی زیادتر بشود. مصرف امگا۳ ضروری است اما نه این که هر روز تا آخر عمرتان آن را مصرف کنید.»
همچنین امگا۳ در افرادی که داروهای رقیقکننده خون مانند آسپرین مصرف میکنند، میتواند خطر خونریزی را افزایش دهد. دوزهای بالای این مکمل نیز ممکن است باعث مشکلات گوارشی، کبودی آسان یا خونریزی بینی شود. افرادی که بیماریهای کبدی یا اختلالات خونریزی دارند هم باید با احتیاط بیشتری مصرف کنند. دکتر خسرونیا میگوید: «سایر مکملها هم همین وضعیت را دارند. مثلا ویتامین D باعث ناراحتی دستگاه گوارش، بیماریهای کبد مثل کبد چرب و بیماریهای کلیه ازجمله سنگ کلیه میشود و حتی میتواند به مسمومیت فرد منجر شود.»
بیشتر بخوانید؛
- کمبود این ۷ ویتامین شما را دربرابر ویروسها بیدفاع میکند
-
سطح ویتامین D ایرانیها به این ۲ دلیل خیلی پایین است
-
کمبود این ویتامینها باعث سفیدی مو میشود
-
مصرف خودسرانه داروهای اعصاب و روان چه بلایی سرتان میآورد؟
بیماریهایی که پنهان میمانند و درمان نمیشوند
برخی پزشکان میگویند مصرف خودسرانه مکملها حتی میتواند علائم بیماری را به خصوص در سالمندان پنهان کند. چراکه مصرف خودسرانه امگا۳ و ویتامین D ممکن است علائم اولیه برخی بیماریها مثل بیماریهای قلبی و کبدی و مفصلی و ... را کاهش دهد یا موقتاً بهبود ببخشد و سالمند متوجه بیماری خود نشود. در حالی که بیماری اصلی همچنان وجود دارد و بنابراین تشخیص آن به تعویق میافتد.
بسیاری از افراد روزانه به طور طبیعی اسیدهای چرب مفید را از طریق غذاهای مصرفی دریافت میکنند و نیازی به مصرف روزانه مکملی مثل امگا۳ ندارند. در این شرایط، مصرف مکمل نه تنها فایدهای ندارد، بلکه سلامت را تهدید میکند. دکتر خسرونیا تاکید میکند که «امگا۳ یا هر ویتامین و مکمل دیگری زمانی اثربخشاند که بر اساس وضعیت بالینی هر فرد، انجام چکاپ (آزمایش خون) و نظر پزشک مصرف شوند.»
