به گزارش خبرآنلاین، رکسانا نیکنامی استاد دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین در پاسخ به اینکه چرا دونالد ترامپ تا این اندازه علیه اروپا موضعگیری میکند؟ آیا مسئله صرفاً دعوای سیاسی و اختلافنظر با رهبران اروپایی است یا از این فراتر است؟ گفت: این موضعگیری بسیار فراتر از یک اختلاف سیاسی ساده است. این رویکرد ریشه در یک پروژه ایدئولوژیک عمیق دارد و بازتابدهنده تحولات ساختاری در جامعه آمریکاست که به بازتعریف هویت و منافع ملی این کشور منجر شده است. برای درک این وضعیت، لازم است لایههای مختلف این خصومت را شناسایی کنیم.یکی از ابعاد اصلی این خصومت، بعد ایدئولوژیک آن است. جنبش ماگا وارد یک جنگ ایدئولوژیک تمامعیار علیه لیبرالیسم شده است. در این چارچوب، اروپا بهعنوان نماد لیبرالیسم شناخته میشود و همین امر باعث شده بدنه ایدئولوژیک این تقابل پررنگتر شود. نگاه این جریان به لیبرالهای داخل آمریکا نیز کاملاً منفی است؛ آنها را به عنوان «Liberal Bastions یا دژهای لیبرال» و نهادهایی مانند دانشگاهها، اندیشکدهها و صنایع مالی را بخشی از «deep state یا دولت پنهان» معرفی میکنند و اروپا را یکی از مهمترین مظاهر این جریان میدانند که بهزعم آنها مانع عظمت آمریکا و عامل تضعیف آن است.
نیکنامی با اشاره به اینکه همچنین از واژههایی مانند «وُک woke» برای توصیف لیبرالها استفاده میشود بیان کرد که این ایده مطرح میشود که دموکراسی لیبرال نباید الهامبخش آمریکا باشد. جنبش ماگا از پروژهای سخن میگوید که هدف آن خلق یک عصر پسالیبرال است؛ عصری که در آن دولت منسوخ شده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه از منظر فرهنگی نیز، همانطور که در سند ۲۰۲۵ آمده، اروپا متهم به «محو تمدنی» میشود و گفته میشود که هویت غربی خود را از دست داده است. افزود: این اتهامات شامل سیاستهای مهاجرتی، کاهش نرخ زادوولد، محدودشدن آزادی بیان، تضعیف هویتهای ملی و از دست رفتن اعتمادبهنفس جمعی است. حتی در سند هشدار داده میشود که برخی کشورهای عضو ناتو باید وارد «جایگزینی بزرگ» شوند؛ مفهومی که بار نژادی دارد، توهینآمیز است و نشان میدهد مفهوم «غرب» در این گفتمان دچار دگرگونی اساسی شده است.
او با اشاره بعد اقتصادی، این مساله عنوان کرد: ترامپ و طرفدارانش معتقدند اروپاییها سالهاست در حوزه دفاعی «جیرهخوار» آمریکا بودهاند و منابع خود را صرف دولت رفاه کردهاند. رابرت شاپیرو که از اساتید بزرگ علوم سیاسی است نیز همین اعتقاد را دارد. این البته جدید نیست، اما ترامپ آن را به یک ابزار و سلاح سیاسی تبدیل کرده است. او استدلال میکند که پس از جنگ سرد، اروپاییها انتظار داشتند آمریکا هزینه دفاع آنها را بپردازد، در حالی که خودشان تمرکز را بر رفاه اجتماعی گذاشته بودند. فراتر از این، ترامپ اتحادیه اروپا را نه یک متحد، بلکه یک رقیب اقتصادی میداند و حتی در سال ۲۰۱۸ آن را «دشمن» خطاب کرده بود.
در این میان، نقش چهرههایی مانند ایلان ماسک نیز قابل توجه است. زمانی که رابطه ماسک با ترامپ نزدیکتر بود، این خصومت علیه اروپا تشدید شد؛ بهویژه پس از آنکه اتحادیه اروپا جریمهای ۱۴۰ میلیون دلاری علیه پلتفرم «ایکس» مطرح کرد. چنین مواردی باعث شده نگاه اقتصادی این جریان به اروپا بهشدت منفی شود.
نیکنامی با بررسی اینکه از منظر شخصی نیز، ترامپ کینههای فردی متعددی نسبت به اروپا دارد. بیان کرد: برای مثال، بارها از مشکلاتی که در روند ساخت زمین گلف خود در ایرلند و موانع ناشی از مقررات اروپایی با آن مواجه شده بود، گلایه کرده و قانونگذاری اروپا را «خفقانآور» توصیف کرده است. این مسائل شخصی با ملاحظات سیاسی او درهم آمیخته شدهاند.
این استاد مطالعات منطقهای گفت: از منظر استراتژیک، سند ۲۰۲۵ بهصراحت از ضرورت مقاومت در برابر مسیر فعلی اروپا سخن میگوید و کشورهایی مانند اتریش، مجارستان، ایتالیا و لهستان را بهعنوان شرکای هدف آمریکا معرفی میکند؛ با این هدف که آنها را از اتحادیه اروپا دور کند. این رویکرد نوعی مداخله کاملا آشکار در امور داخلی اروپا است و نشان میدهد آمریکا بهدنبال تضعیف اتحادیه اروپا و تقویت احزاب راستگرای ناسیونالیست در این قاره است. در این چارچوب، ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان، یکی از چهرههای محبوب ترامپ در اروپا به شمار میرود. ترامپ بارها از اوربان بهعنوان الگویی برای سیاستمداران یاد کرده و بهویژه سیاستهای سختگیرانه مهاجرتی او را تحسین کرده است.
همچنین اظهارات جیدی ونس در کنفرانس امنیتی مونیخ، که از «خودکشی تمدنی» دموکراسیهای اروپایی سخن گفت، نمونهای از این گفتمان بیسابقه در عرف دیپلماتیک است. افشای پیامهای خصوصی میان ونس و وزیر دفاع آمریکا نیز نشان داد که آنها از آنچه «مفتخوری اروپاییها» مینامند، بهشدت ابراز نفرت کرده و حتی از واژههای تحقیرآمیز مانند پت(حیوان خانگی) برای توصیف اروپا استفاده کردهاند.
این تحلیلگر مسائل بین الملل با اشاره به اینکه اگر از منظر نظریههای روابط بینالملل به این موضوع نگاه کنیم، تفسیر کرد که خصومت ترامپ با اروپا نشانهای از فروپاشی نظم لیبرال پس از جنگ جهانی دوم است. اروپا امروز یکی از مهمترین پایگاههای باقیمانده حمایت از حاکمیت قانون است و ترامپ تلاش میکند نهتنها در اروپا، بلکه حتی در داخل آمریکا نیز این بنیانها را تضعیف کند. از این منظر، یک اروپای لیبرال و موفق برای ترامپ و نظمی که او در پی ساختن آن است، یک الگوی رقیب و یک تهدید به شمار میرود. به همین دلیل، او میکوشد هرگونه شواهد مثبت از کارآمدی دموکراسی لیبرال را از برابر افکار عمومی اروپا و آمریکا حذف کند؛ رویکردی که جالب آنکه با استقبال و همسویی کرملین نیز مواجه شده است.
>>> مشروح گفتگوی خبرآنلاین با خانم نیکنامی را در لینک مرتبط بخوانید:
نظم لیبرال پس از جنگ جهانی دوم در حال فروپاشی است / اروپا در سیاست خارجی ترامپ از شریک راهبردی به منطقه دستدوم تنزل یافته است
315
