به گزارش ایسنا، پیش دیابت زمانی رخ می‌شود که قند خون بالاتر از حد طبیعی است اما هنوز به مرحله دیابت نرسیده است. این وضعیت معمولاً با دو شاخص تعریف می‌شود: اختلال قند ناشتا و اختلال تحمل گلوکز. هر دو حالت نشان می‌دهند که بدن در برداشت و کنترل قند خون دچار مشکل شده است.

 در این مرحله معمولاً مقاومت به انسولین در عضلات یا کبد شکل می‌گیرد و همین مسئله باعث می‌شود قند خون بیشتر از مقدار معمول در جریان خون باقی بماند. آمارها نشان می‌دهند که پیش دیابت در جهان رو به افزایش است و میلیون‌ها نفر را درگیر کرده است.

در ایران نیز نرخ ابتلا به این وضعیت حتی از میانگین جهانی بالاتر است. این شرایط از آن جهت اهمیت دارد که اگر فرد در این مرحله شناسایی نشود، به احتمال زیاد در سال‌های بعد دچار دیابت نوع دو می‌شود که خود زمینه ساز بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا است. به همین دلیل شناخت عوامل مؤثر بر پیش دیابت، مخصوصاً عوامل تغذیه ای، اهمیت زیادی دارد.

امروزه می دانیم که رژیم غذایی نامناسب، مصرف بیش از حد کالری و کم تحرکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد پیش دیابت هستند. اصلاح شیوه زندگی نخستین توصیه متخصصان برای جلوگیری از پیشرفت این بیماری است.

کاهش وزن حتی به اندازه پنج درصد وزن اولیه، پیروی از رژیم غذایی مدیترانه ای، مصرف فیبر و پروتئین بیشتر و کاهش غذاهای پرقند از جمله اقداماتی است که می‌تواند روند بیماری را کند کند یا آن را به حالت طبیعی بازگرداند. با این حال در بسیاری از پژوهش‌ها کمتر به نقش ریزمغذی‌ها پرداخته شده است. یکی از این ریزمغذی‌ها، عنصر روی است. روی در بدن نقش‌های گسترده ای دارد که مستقیماً با انسولین و قند خون در ارتباط است.

در پژوهشی علمی که در همین زمینه انجام شده است، زهرا بهادران و یکی از همکاران او از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با بررسی مجموعه‌ای از مطالعات، تلاش کرده‌اند رابطه میان وضعیت روی بدن و پیش دیابت را روشن کنند.

روش کار این مطالعه به صورت مروری بوده است. در این شیوه، پژوهشگران داده‌های مطالعات پیشین را گردآوری و مقایسه می‌کنند تا بتوانند الگوها و نتایج مشترک را شناسایی کنند. آن‌ها تحقیقاتی را بررسی کرده‌اند که نقش روی را در متابولیسم گلوکز، عملکرد انسولین، سازوکارهای ایجاد پیش دیابت و حتی برگشت قند خون به محدوده طبیعی ارزیابی کرده بودند. همچنین مطالعاتی که تأثیر دریافت غذایی روی، میزان روی خون و مکمل یاری روی را بررسی کرده‌اند مورد توجه قرار گرفته است.

بر اساس یافته‌های این تحقیق، روی نقش مهمی در تنظیم قند خون و کمک به عملکرد انسولین دارد. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که هم کمبود روی و هم دریافت بیش از حد آن می‌تواند وضعیت پیش دیابت را بدتر کند. زمانی که قند خون بالاتر از حد طبیعی می‌رود، عملکرد ناقل‌های روی در بدن دچار اختلال می‌شود.

 این اختلال باعث می‌شود بدن روی کمتری جذب کند یا روی بیشتری از دست بدهد، و در نتیجه تعادل قند خون دشوارتر می‌شود. به این ترتیب یک چرخه معیوب شکل می‌گیرد که جریان پیشرفت پیش دیابت را تقویت می‌کند.

در مطالعاتی که در این پژوهش بررسی شده‌اند، دیده شده است که مصرف مکمل روی می‌تواند وضعیت قند خون و انسولین را بهبود دهد. برخی از این بررسی‌ها نشان داده‌اند عملکرد سلول‌های بتا، یعنی سلول‌هایی که در لوزالمعده انسولین تولید می‌کنند، با مصرف روی بهتر می‌شود. همچنین نیم رخ چربی خون و احتمال پیشرفت به دیابت نیز تحت تأثیر مثبت مکمل یاری قرار گرفته است.

طبق اطلاعات تکمیلی این مطالعه، بدن برای حفظ قند خون طبیعی نیاز به سطح مناسب روی دارد. این عنصر نه تنها در متابولیسم قند بلکه در عملکرد کلی سلول‌ها نقش دارد. زمانی که فرد وارد فاز پیش دیابت می‌شود، جذب روی در روده و بازجذب آن در کلیه کاهش پیدا می‌کند و همین مسئله کمبود روی را تشدید می‌کند. اگر سطح روی اصلاح نشود، مشکلات ناشی از پیش دیابت شدت می‌گیرد. بنابراین حفظ سطح طبیعی روی، چه از راه رژیم غذایی و چه در صورت نیاز با مکمل، می‌تواند بخشی از راهبردهای پیشگیری از دیابت باشد.

این یافته‌ها در «مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران» منتشر شده‌اند. این نشریه زیر نظر مرکز تحقیقات غدد درون‌ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی فعالیت می‌کند و به انتشار پژوهش‌های علمی در حوزه بیماری‌های متابولیک می‌پردازد.