با آغاز فصل بهار و آب شدن برف‌ها، زمین سخاوت خود را برای انسان‌ها نمایان می‌کند؛ یکی از این بخشندگی‌های زمین رشد گیاهان دارویی و سبزی‌های خودرو است؛ ضمن اینکه در مناطق کوهستانی استان قزوین به وفور این گیاهان مشاهده می‌شود. شاید نام سبزی‌های خودرو برای ما ناآشنا باشد ولی نسل قبل از ما به خوبی این گیاهان را می‌شناسند البته نام سبزی‌ها در مناطق مختلف متفاوت است و حتی از روستایی به روستای دیگر تغییر می‌کند.

طاهره طارمیان یکی از بانوان اهل طارم سفلی در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: ایپلیکچه، شدّه، ماتار، چَنگگ، تره چوپان، غازیاغی، آلوسا چیریش یا والک از سبزی‌های محلی هستند که به‌صورت خودرو در کوه رشد می‌کنند؛ برای آش از همه این سبزی‌ها به صورت ترکیبی استفاده می‌کنیم، برای پلو نیز مانتا و چنگگ را طبخ می‌کنیم. چریش را با ماست ترکیب کرده و بورانی می‌کنیم، آلوسا هم به عنوان سبزی خوردن قابل استفاده است.

وی ادامه می‌دهد: بومادران، چای کوهی، کاکوتی، بابونه، پونه، گل گاوزبان، سیم اوتی از گیاهان داروی خودروی طارم است که به‌صورت دمنوش از آن‌ها استفاده می‌کنیم.

فاطمه کاظمی از اهالی یکی از روستاهای شمال قزوین می‎گوید: کاردَسِنَک، کُردَ تره، آقا جَواش، شیرشیره‌َتره، بِزگوش و تِمون‌داره تره از سبزی‌هایی است که به‌عنوان سبزی پلو و کوکو مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اَویگوئه، سیروک، شنگ و پونه کوهی از سبزی‌هایی هستند که به‌عنوان سبزی خوردن مصرف می‌کنیم؛ البته سبزی‌های پلویی را خشک و برای بورانی نیز فریز می‌کنیم.

وی با اشاره به استقبال اعضای خانواده از غذاهای طبخ شده با این سبزی‌ها ادامه می‌دهد: فرزندانم از این غذاها استقبال می‌کنند و حتی نوه سه ساله‌ام نیز غذاهای طبخ شده با آن را دوست دارد.

حدیث باقری نیز که از اهالی الموت است هم به ایسنا می‌گوید: والک، آقاجواش، شنگ و سیرک از سبزی‌های خودروی منطقه الموت هستند که در طبخ غذا از آن‌ها استفاده می‌شود، اما نکته بسیار مهم این است که در صورت چیدن سبزی‌های خودرو آن‌ها را از ریشه برداشت نکنند چون در این صورت این گونه‌ها دچار انقراض خواهند شد.

وجود ۸۵۳ هزار هکتار مرتع در قزوین

حمید روزبه، رئیس اداره امور مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین می‌گوید: گیاهان دارویی یکی از جنبه‌های مرتع است و از یک و نیم میلیون هکتار از اراضی استان ۸۵۳ هزار هکتار را مرتع تشکیل داده است که فواید زیادی به همراه دارد. در استان قزوین ۲۵۰ گونه گیاه دارویی وجود دارد که در مناطق مختلف استان از جمله طارم سفلی، الموت، آوج و تاکستان رویش دارند.

وی ادامه می‌دهد: گونه‌های Artemisia یا درمنه کوهی داریم که گونه قالب در طارم سفلی محسوب می‌شود؛ گیاهی به اسم سیاه یا سرخ کینه فواید دارویی بسیار دارد و در درمان بیماری‌های صعب‌العلاج مانند سرطان موثر است. البته گونه‌های علفی و درختی بسیاری در استان وجود دارند که از گیاهان درختی می‌توانیم به زالزالک اشاره کنیم که به سه گونه در استان گسترش دارند.

رئیس اداره امور مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین تصریح می‌کند: از ۲۵۰ گونه گیاهی استان ۴۰ گونه بازاری مانند گلپر و سماق شناخته شده است؛ سماق در قسمت‌های قاقازان و محدوده شهرستان قزوین رشد طبیعی دارد و سرشار از آنتی‌اکسیدان است. آویشن و کاکوتی از دیگر انواع این گیاهان هستند که به عنوان دمنوش از آن‌ها استفاده می‌شود.

وی عنوان می‌کند: در خصوص سبزی‌های رویش یافته در مراتع باید بگوییم قالب این سبزی‌ها ریواس است که در مناطق محدودی رشد می‌کند و مردم از آن بهره‌برداری می‌کنند البته این بهره برداری باید به گونه‌ای باشد که موجب از بین رفتن گیاه نشود؛ در هنگام برداشت استقرار حیات گیاه ادامه داشته باشد تا سال بعد میزان آن کاهش پیدا نکند.

روزبه خاطرنشان می‌کند: بومادران انواع مختلفی دارند و گونه‌های مناطق کوهستانی و با گونه‌هایی که در دشت رشد می‌کند متفاوت است و از عرقیجات آن‌ها استفاده می‌کنیم هر یک با توجه به ماده موثره‌ای که دارد متفاوت است.

وی می‌گوید: از سبزی‌های خودرو می‌توانیم به«والک»، «شنگ» و«کپرگل» اشاره کنیم والک معمولاً در کنار چشمه ها رویش پیدا می‌کند و طعم بسیار خوبی دارد ، شنگ نیز در اغلب مناطق رشد می کند و گل زرد زیبایی دارد و شناسایی آن خیلی راحت است چون هنگامی که برگ آن را بشکنیم از آن شیره خارج می‌شود و اغلب در کوکو مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رئیس اداره امور مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین متذکر می‌شود: کپر گل یا لگدی هم میوه و هم گل آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و میوه آن در کوکو و یا در ترشیجات استفاده می‌شود؛ البته این گیاه استفاده دارویی و خوراکی دارد؛ کپرگل علاوه بر این که در ارتفاعات الموت غربی، بوئین‌زهرا و طارم وجود دارد به‌ خاطر وجود سیستم ریشه‌ای قوی در داخل شهر قزوین نیز رشد می‌کند.

وی تأکید می‌کند: با برداشت منطقی از گیاهان موجود در مراتع می‌توانیم استقرار آنان را شاهد باشیم برای مثال ۲ گونه بادام‌کوهی وجود دارد اسکوپاریا که تنها در رحمت‌آباد آبیک یافت می‌شود و گونه دیگر بادام‌های کوهی طبیعی است که در سایر مناطق وجود دارد.

روزبه در پایان سخنانش تصریح می‌کند: در دنیا به ارزش‌های زیست‌محیطی مرتع توجه می‌کنند؛ در کشور ما ۸۰ درصد مرتع را برای تعلیف دام در نظر می‌گیرند اما در سایر کشورهای دنیا ۱۰ تا ۲۰ درصد مرتع را برای تعلیف دام در نظر می‌گیرند و بیشتر به ارزش‌های زیست محیطی هوا و جلوگیری از فرسایش خاک توجه دارند.

به گزارش ایسنا، زمین هیچ‌گاه سخاوت خود را از آدمیان دریغ نمی‌کند و این ما هستیم با استفاده درست از نعمت‌های خدادای می‌توانیم این ذخایر را حفظ کنیم تا نسل بعد نیز از آن استفاده کنند؛ فراموش نکنیم هنگام چیدن سبزی و گیاهان دارویی، آن را از بین نبریم.

انتهای پیام