تحلیل روز؛ بحران تشکیل دولت در لبنان

صدا و سیما سه شنبه 18 خرداد 1400 - 14:01
دخالت غرب و به خصوص فرانسوی‌ها و سهم خواهی‌های سیاسی از مهمترین موانع پیش روی تشکیل دولت در لبنان است شرایطی که ادامه آن می‌تواند موجب بحرانی‌تر شدن اوضاع و حتی شکل گیری آشوب‌های اجتماعی شود.
  تحلیل روز؛ بحران تشکیل دولت در لبنانبه گزارش سرویس بین الملل­ ­­خبرگزاری صدا و سیما؛ مجتبی شاهسونی کارشناس مسائل بین الملل در یادداشتی درباره بحران تشکیل دولت در لبنان نوشت: با اینکه حدود یکسال از انفجار بندر بیروت می گذرد اما بحران به واژه ای آشنا برای شهروندان بیروت تبدیل شده است اگر چه شرایط سیاسی لبنان تا قبل از سال ۲۰۲۰ نیز چندان مساعد نبود، اما انفجار ۴ اوت ۲۰۲۰ (۱۴ مرداد ۱۳۹۹) در بندر بیروت نه تنها این بندر را لرزاند بلکه موج آن ساختار سیاسی این کشور را نیز به لرزه در آورد. لرزه‌ای که هنوز پس لرزه‌های آن در عدم تشکیل دولت لبنان قابل مشاهده است. 
در این تحلیل مهمترین موانع بر سر راه تشکیل دولت لبنان بررسی می شود. 
تحلیل روز؛ بحران تشکیل دولت در لبنان
انفجار بیروت و استعفای حسان دیاب
شاید اولین ترکش انفجار بیروت به نخست وزیر و دولت لبنان رسید به طوری که حسان دیاب که در تاریخ ۲۱ ژانویه ۲۰۲۰ به پیشنهاد میشل عون به سمت نخست وزیری لبنان منصوب شده بود بعد از وقوع انفجار بیروت و گسترش دامنه اعتراضات مردمی مجبور به استعفا شد. در ۳۱ اوت ۲۰۲۰ مصطفی ادیب عبد الواحد به جای حسان دیاب با مجموع ۹۰ رای از ۱۲۰ رای پارلمان لبنان به سمت نخست وزیر رسید و مامور تشکیل کابینه شد.
تحلیل روز؛ بحران تشکیل دولت در لبنان
مصطفی ادیب و عمق بحران سیاسی
مصطفی ادیب که با میانجی‌گری فعالانه امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه و حمایت سه نخست وزیر قبلی (میقاتی، سعد حریری و حسان دیاب) و موافقت حزب‌الله لبنان، حزب سوسیالیست ترقی‌خواه و جنبش میهنی آزاد مسیحیان لبنان ماموریت تشکیل دولت جدید را پذیرفته بود، اما ماموریت وی برای تشکیل دولت در لبنان با شکست مواجه شد تا یکبار دیگر در عمق بحران سیاسی در این کشور نمایان شود. مصطفی ادیب دلیل انصراف خود از تشکیل دولت جدید لبنان را عدم موافقت احزاب و جریان‌های سیاسی با شروطی دانست که او برای تشکیل کابینه جدید پیشنهاد کرده بود.
تحلیل روز؛ بحران تشکیل دولت در لبنان

حریری و پیچیدگی های تشکیل دولت

حریری که حدود یکسال قبل در ژانویه ۲۰۲۰ و پس از اعتراضات گسترده در سراسر لبنان از سمت نخست وزیری استعفا داده بود بعد از مصطفی ادیب در اکتبر ۲۰۲۰ با ۶۴ رای موافق، موفق به کسب حدنصاب آرا برای نخست‌وزیری شد تا برای چهارمین بار در اکتبر گذشته مأمور تشکیل دولت شود اما با گذشت هشت ماه هنوز موفق به تشکیل دولت نشده است.
تحلیل روز؛ بحران تشکیل دولت در لبنان
چالش های پیش روی حریری
در حالی حریری باید تشکیل کابینه دهد که لبنان با بدترین بحران از زمان جنگ داخلی این کشور بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ روبه‌روست. حتی در صورت توافق بر سر تشکیل دولت، کابینه حریری با فهرستی از مشکلات جدی از جمله تقسیم قدرت در لبنان، بحران بانکی، سقوط ارزی، افزایش فقر و بدهی‌های فلج‌کننده دولت روبه‌رو است. دولت جدید همچنین باید با شیوع ویروس کرونا و پیامد‌های انفجار بزرگ ماه اوت نیز مقابله کند.
تحلیل روز؛ بحران تشکیل دولت در لبنان
مداخله فرانسه بزرگترین مانع تشکیل دولت
فرانسوی‌ها در ادامه دخالت های خود در امور داخلی لبنان همچنان اصرار دارند تا مُهره‌های نزدیک به خود و کشور‌های غربی مسئولیت‌های وزارتخانه‌های اصلی و کلیدی در لبنان را عهده دار شوند؛ خواسته‌ای که حریری به طور جدی برای محقق شدن آن تلاش می‌کند و همین تلاش‌ها موجب تشدید اختلافاتش با میشل عون شده است. به هر حال، آنچه که واضح به نظر می‌رسد، این است که اصرار سعد الحریری بر لزوم عملیاتی ساختن طرح پاریس در زمینه تشکیل دولت جدید لبنان به یکی از بزرگترین موانع در مسیر معرفی اعضای کابینه جدید تبدیل شده است. علاوه بر این سهم‌خواهی‌های سیاسی در این کشور موجب شده است شرایط اقتصادی مردم لبنان روز به روز بدتر شود از این رو مردم لبنان بارها در تظاهرات خود خواستار پایان دادن به جدال های سیاسی و بهود وضعیت اقتصادی خود شده اند. علاوه بر این به طور کلی اختلافات عمده بر سر وزارتخانه‌ها و به‌ویژه پست‌های حاکمیتی وجود دارد. وزارت کشور، وزارت امور اجتماعی، وزارت اقتصاد و وزارت دادگستری از جمله پست‌هایی هستند که به‌دلیل کلیدی بودن و نیز از آنجایی که باید به امور مهم کشور بعد از تشکیل دولت رسیدگی کنند، از حساسیت بالایی برخوردارند و هنوز درباره آن‌ها تصمیم‌گیری نشده است. 
تحلیل روز؛ بحران تشکیل دولت در لبنان
طرح رئیس پارلمان برای تشکیل دولت 
نبیه بری برای حل بحران تشکیل دولت و نزدیک کردن دیدگاه‌ها بین میشل عون و سعد الحریری که مأمور تشکیل دولت است، ابتکاری ارائه کرد. در طرح نبیه بری تشکیل دولتی متشکل از ۲۴ وزیر به جای ۱۸ وزیر است. علاوه بر این، یک سوم معطل (کرسی‌های مورد مناقشه) به هیچ گروه سیاسی در لبنان تعلق نخواهد گرفت. در واقع، در طرح نبیه بری، یک سوم کرسی‌هایی که میان الحریری و عون مورد مناقشه بود، به هیچ گروه سیاسی تعلق نخواهد گرفت تا عملاً بن بست تشکیل کابینه پایان یابد.  در همین حال حریری در اوایل دسامبر گذشته ترکیب دولتی متشکل از ۱۸ وزیر از دارندگان تخصص را که گرایش حزبی ندارند ارائه کرد، اما میشل عون به ترکیب پیشنهادی وی اعتراض کرد و گفت الحریری بدون توافق با وی و با تکروی وزیران را معرفی کرده است. 
تحلیل روز؛ بحران تشکیل دولت در لبنان
نتیجه گیری و سه سناریو پیش رو
با توجه به تحولات کنونی لبنان و عمق بحران سیاسی در این کشور ۳ سناریو قابل پیش بینی است: یکی از سناریو‌ها موفقیت سعد حریری در تشکیل دولت است که با توجه به اختلافات عمیق میان گروه‌ها و جریان‌های سیاسی لبنان و همچنین اختلافات اساسی میان حریری و میشل عون این سناریو بعید به نظر می‌رسد. سناریو دیگر ادامه اختلافات میان حریری و میشل عون و عدم موفقیت حریری در تشکیل دولت است که به نظر می‌رسد این سناریو محتمل‌تر باشد. اما در سناریو ممکن، تشدید بحران سیاسی به دلیل سهم‌خواهی‌های سیاسی در این کشور می‌تواند کشور را وارد بحران عمیقی کند که منجر به شکل گیری آشوب‌های گسترده شود؛ سناریویی که نبیه بری رئیس مجلس لبنان نیز نسبت به آن هشدار داده است که اگر دولت این کشور تشکیل نشود همه لبنان در خطر است و همه لبنانی‌ها همانند کشتی تایتانیک غرق خواهند شد.

نویسنده: مجتبی شاهسونی 
کارشناس مسائل بین الملل

منبع خبر "صدا و سیما" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد. (ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.