جمعیت مردم نهاد فانوس روشنای خرد امسال دومین بازارچه خیریه خود را در فرهنگسرای جهاد دانشگاهی مشهد برگزار کرد.
جمعیت مردم‌نهاد «فانوس روشنای خرد» فعالیت خود را از سال ۸۹ در قالب یک گروه دانشجویی متشکل از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم، علوم پزشکی و برخی از اساتید دانشگاه فردوسی آغاز کرد. در ابتدا اسم این گروه فانوس بود اما با گسترش فعالیت‌های گروه و هنگام ثبت سمن با نام جمعیت مردم نهاد فانوس روشنای خرد در وزارت ورزش و جوانان به ثبت رسید.
این گروه دانش‌آموزان مستعد در مناطق حاشیه شهرها را شناسایی کرده و برای آموزش و ادامه تحصیل تحت پوشش قرار می‌دهد. گروه دانشجویی فانوس کار خود را ابتدا با شناسایی پنج دانش‌آموز و آموزش آنان آغاز کرد. هدف اولیه این گروه این است که کودکان را تا ورود به دانشگاه تحت حمایت تحصیلی قرار دهد، اما در کنار حمایت تحصیلی و مالی، حمایت معنوی نیز انجام می‌شود. برگزاری کلاس برای فراگیری بیشتر دروس، برگزاری آزمون‌های کمک آموزشی، تهیه کتاب‌های درسی و غیر درسی و... از جمله فعالیت‌های این گروه است. گروه فانوس روشنای خرد در این سال‌ها در کنار فعالیت‌های درسی و تحصیلی فعالیت‌های فرهنگی نیز داشته که از جمله آن می‌توان به برگزاری جلسات کتاب‌خوانی، اردوی تفریحی و درسی و... اشاره کرد.
درحال حاضر این مجموعه مردم‌نهاد حدود ۲۰ مدرس دارد که به صورت داوطلبانه همکاری می‌کنند. همچنین ۱۰ نفر دیگر نیز در گروه‌های مختلف این مجموعه فعالیت دارند. گروه فانوس روشنای خرد با دانش‌آموزان مستعد مناطق کم‌برخوردار کار می‌کند تا آنان را در زمینه‌های اخلاقی، سبک زندگی و... توانمندسازی و مستعد کند. در مجموعه آنان توسعه فردی بسیار اهمیت دارد. بخشی از فعالیت این گروه مربوط به خدمات مددکاری است. به این صورت که کودکان شناسایی شده و خانواده آنان با توجه به نیازهایشان مورد حمایت این مجموعه قرار می‌گیرند؛ زیرا دانش‌آموزان برای تحصیل نیاز به آرامش دارند.
درحال حاضر در مجموعه فانوس روشنای خرد، ۴۰ دختر و ۲۰ پسر تحت پوشش هستند. تفاوت این مجموعه با دیگر سمن‌ها در این است که کودکانی که شناسایی و وارد گروه آنان می‌شوند، به هیچ‌عنوان رها نخواهند شد. هدف اصلی در این گروه این است که بچه‌ها در کنار خانواده خود به هدف و آرزوهایشان رسیده و خانواده خود را از وضعیت فعلی نجات دهند.
آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگویی است که در یکی از روزهای برگزاری این بازارچه خیریه با مسئولان گروه مردم نهاد فانوس روشنای خرد داشته‌ایم.
بیشتر دانش‌آموزان تحت پوشش ما به مقطع ارشد رسیده‌اند
ملیحه حسن‌زاده، مدیر جمعیت مردم نهاد فانوس روشنای خرد و عضو هیأت علمی گروه سلول‌های بنیادی پزشکی و بازساختی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در خصوص گروه فانوس می‌گوید: بیشتر کسانی که شناسایی شده و به گروه ما آمدند، دانشجو شده و در حال حاضر در مقطع ارشد درس می‌خوانند. آنان با تلاش و پشتکار خود به این جایگاه رسیدند و ما تنها در کنارشان بودیم. این بچه‌ها با تلاش توانستند دیگر خواهر و برادران خود را نیز مستعد و توانمند کنند. ما در ابتدا به خانواده‌ها می‌گوییم که فقط می‌خواهیم، هزینه تحصیل فرزندان شما را تامین کنیم اما در ادامه برای حل مشکلات دانش‌آموز و آرامش خاطر او هرکاری که بتوانیم، انجام خواهیم داد تا از آموزش عقب نماند. یکی از این فعالیت‌ها تامین هزینه‌های پزشکی و پیگیری جراحی و درمان کودک و خانواده است.
او ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه اعضاء گروه فانوس از اساتید، دانشجویان فارغ التحصیل علوم و دانشکده علوم پزشکی است، این موضوع به صورت مداوم پیگیری می‌شود. تیم دندانپزشکی گروه فانوس تمام تلاش خود را برای درمان بهداشت دهان و دندان بچه‌ها انجام می‌دهد. بچه‌ای که وارد گروه ما می‌شود، عضوی از خانواده فانوس است و هیچ‌گاه رها نمی‌شود. تمام تلاش ما بر این است که مشکلات او حل شده و استعدادیابی انجام شود و تحصیل کند. خانواده آنان می‌دانند که تمام این کمک‌ها صرفاً به این دلیل است که بچه آنان تحصیل کند. اگر خانواده سدی برای تحصیل او ایجاد کند تمامی کمک‌ها قطع خواهد شد. جلسات ما با مادران به صورت مداوم برگزار می‌شود.
مدیر جمعیت مردم‌نهاد فانوس روشنای خرد می‌گوید: در تمامی پایه‌ها دانش‌آموز در گروه ما حضور دارد و در تمامی پایه‌ها کلاس برگزار می‌شود. گروه فانوس در سال ۹۸ و بعد از ۱۰ سال فعالیت مداوم و مستمر در این زمینه در مدرسه‌ای که آقای رفاهی وقف کرده بودند، مستقر شد. ایشان این مدرسه را به گروه فانوس دادند و بعد از آن ما کلاس و جلسات خود را در این مدرسه برگزار کردیم. این مدرسه در محله فاطمیه مشهد است.
حسن‌زاده بیان می‌کند: پسر هفت ساله گروه فانوس به دلیل تصادف و مشکلی که برای پایش اتفاق افتاده بود باید عمل می‌شد. به دلیل مشکلات مالی عمل او به تعویق افتاده بود. به گفته دکتر نباید از پای خودش کار می‌کشید. بعد از گذشت حدود یک ماه، اوضاع پا او بدتر شده بود. بعد از متوجه شدن گروه فانوس از این موضوع، از او پرسیدم چه کاری انجام می‌دهی که مشکل پایت بیشتر شده است. او گفت که مسیر خانه تا مدرسه را پیاده می‌رود. در صورتی که مسیر خانه تا مدرسه او فاصله زیادی دارد. از او پرسیدم که فاصله خانه تا مدرسه بسیار زیاد است چرا پیاده می‌روی؟ با خجالت در گوشم گفت: خاله شارژ من کارت نداشتم. او برای اینکه مادرش به سختی بیشتری نیفتد، چیزی به او نگفته بود. این کودک در سن هفت سالگی این چنین عزت نفس دارد. هیچ کدام از اعضاء فانوس حاضر نیستند که بچه‌ها را رها کنند.
بچه‌های فانوس نعمت هستند/خودخواهی سبب نادیده‌گرفتن حس دگرخواهی می‌شود
مریم عامری، مسئول امور مالی جمعیت فانوس روشنای خرد و مدیر گروه بیوتکنولوژی ریزسازواره‌های صنعتی جهاددانشگاهی خراسان رضوی، می‌گوید: حضور ما در این جمع‌ها برای نیاز خودمان است. این بچه‌ها برای ما نعمت هستند و برای ما نعمتی است که بتوانیم در کنار این بچه‌ها باشیم. امام حسین می‌فرمایند « نیازهای مردم برای شما نعمت‌های خداست، از برآوردن آنان خسته و ملول نشوید». در این ۱۲ سال هیچ‌وقت سعی نکردیم که حس ترحم را به بچه‌ها انتقال دهیم. در کنار این بچه‌ها بودن حس خوبی به ما می‌دهد. هدف اصلی گروه فانوس، برقراری عدالت آموزشی است. این بچه‌ها بسیار مستعد هستند و معدل آنان بالای ۱۸ است. چیزی از دیگران کم ندارند و تنها شرایط مناسبی مانند دیگر دانش‌آموزان نداشتند. نمی‌خواهیم آنان باور داشته باشد که مشکلات و شرایط پیچیده آنها در خانواده و زندگی سبب می‌شود که نمرات خوبی نداشته و یا تلاش نکنند، بلکه می‌خواهیم به آنها یاد بدهیم با این شرایط توانمند و قدرتمند شوند. برای رسیدن به هدف باید جنگید و برای جنگیدن باید تلاش کرد.
او ادامه می‌دهد: خودخواهی انسان‌ها سبب می‌شود که حس دگرخواهی دیده نشود. بچه‌های فانوس در اوج نیاز حرفی نمی‌زنند و این کارشان به ما درس می‌دهد. ما در زندگی خود تمام شرایط ایده‌آل برای ادامه راه و اهداف خود را داریم اما ناراضی هستیم. زمانی که می‌خواستیم برای یکی از بچه‌ها کفش بخریم، متوجه شدیم که کفشی چندسایز بزرگتر از پای خود را انتخاب کرده است. از او پرسیدم چرا این کفش را انتخاب کردی، با خجالت در گوشم گفت: «خاله مامانم کفشش کهنه هست. من کفش نمی‌خوام میشه این رو برای مامانم بگیرین؟». در صورتی که او می‌توانست از ابتدا بگوید دو جفت کفش می‌خواهد اما عزت نفس دارد. این بچه‌ها چیزی برای خودشان نمی‌خواهند؛ مثلاً یکی از آنان دکمه روی لباس مردم می‌دوخت تا خرج عمل همسایه‌اش را جمع کند. درصورتی که خودش نانی برای خوردن در خانه نداشت. دیگرخواهی در آنان بسیار بالاست. صبوری و امیدواری از دیگر صفاتی است که از درکنار این بچه‌ها بودن، کسب کردم. وقتی در کنارشان هستم؛ حس مفیدبودن، اثرگذاری و آرامش دارم. اگر مهربانی و دگرخواهی ادامه پیدا کند، در آینده چرخه آن سرعت پیدا خواهد کرد.
از او می‌پرسم «در این سال‌ها خسته نشدی؟» و پاسخ می‌دهد: سال ۸۴ برای تحصیل از شاهرود به مشهد و سال ۹۱ برای تحصیل در مقطع دکتری به تهران رفتم و به مدت یک سال و نیم در آن‌جا بودم. در این ۱۲ سال بدترین لحظاتی که فشار زیادی به من وارد کرد، زمانی بود که از بچه‌ها دور بودم. گاهی خسته می‌شوم اما با برگشت دوباره به گروه قدرت می‌گیرم. این بچه‌ها همانند همه انسان‌های دیگر مناعت طبع، غرور، شرف و... دارند که باید حفظ شود. نباید در این راه گداپروری انجام شود. باید در خودمان پرورش دهیم که ما به آنها نیاز داریم و متقابلا نیاز آنها به ما یکدیگر را کامل می‌کند. کار بسیار سختی است؛ چراکه خواهی یا نخواهی شکاف نسل وجود دارد. اگر بخواهد شکاف طبقاتی نیز به آن اضافه شود، اوضاع پیچیده خواهد شد. حس خود برتر بینی باید کنترل شود.
آیین فانوس خاموشی نیست
چشمم به جمله روی کارت او می‌افتد. جمله‌ای با فونت کوچک نوشته شده است « آیین فانوس خاموشی نیست» از او می‌پرسم «چرا نام گروه خود را فانوس گذاشتید؟ و تفسیرتان از این جمله چیست؟» و ادامه می‌دهد: هر آدمی در قلب خود یک چراغی دارد. ما اعتقاد داریم که در تاریکی، چراغ‌ها را کنار هم بگذاریم تا یک راه روشن باز شود. این چراغ نه تنها وجود آدمی را روشن می‌کند بلکه امتداد یک مسیر است. این فانوس هیچ‌گاه نباید خاموش شود. ما اعتقاد داریم فانوس دل نباید خاموش شود. حس نوع‌دوستی همان چراغ است که در دل آدم‌ها وجود دارد. چراغی که روشن می‌شود تنها برای خانه خودمان نیست، بلکه خانه همسایه را نیز روشن می‌کند.
او در خصوص بازارچه مهربازار همشاگردی می‌گوید: مهربازار همشاگردی دومین نمایشگاهی است است که جمعیت مردم نهاد فانوس روشن برگزار می‌کند. اسفندماه سال گذشته اولین بازارچه در محل استقرارمان شکل گرفت که هدف از آن معرفی و ارتباط بیشتر با خیرین مجموعه بود که به نوبه خود مورد استقبال قرار گرفت. عواید اولین بازارچه صرف تهیه پک‌های نوروزی برای خانواده بچه‌ها شد. بازارچه دوم را با هدف شناسایی خیرین جدید و شناسایی خود به دیگران برگزار کردیم. عواید بازارچه مهربازار همشاگردی صرف خرید لوازم تحریر در سال تحصیلی جدید، کتاب درسی، شهریه مدارس و... می‌شود. یکی از اهداف دیگر گروه فانوس از برگزاری بازارچه، تقویت ارتباطات میان فردی در بچه‌هاست. آنها اینجا در کنار ما بوده و محصولات خود را ارائه می‌کنند تا نشان دهند که مستعد و توانمند هستند. این بازارچه ۱۱ غرفه که شامل دستبند چرمی، تریکودوزی، لوگوهای کاغذی، میوه‌های خشک، ترشیجات، شیرینی و کوکی، سنجاق سینه و... دارد. از بچه‌ها درخواست کردیم که هرکس هنری دارد، آن را درست کند و به اینجا بیاورد. بعضی از آنها تنها چند روز زمان گذاشتند اما کارهایی بی‌بدیل ارائه کردند. بعد از اتمام بازارچه نیز فروش اینترنتی از طریق صفحات مجازی گروه فانوس آغاز خواهد شد.
مسئول امور مالی جمعیت مردم نهاد فانوس روشنای خرد ادامه می‌دهد: فرآیند آموزش زمان‌بر است و امکان دارد حدود ۲۰ تا ۲۵ سال به طول بینجامد. خیرین که قصد کمک به ما را دارند باید صبور باشند. نهال آموزش سال‌ها زمان می‌برد. ما به ذهن و روح بچه‌ها کمک می‌کنیم. برای از بین بردن چرخه معیوب عدالت آموزشی و شکسته شدن فقر تنها باید خانواده‌های کم‌برخوردار توانمند شوند. اگر کمک‌ها به صورت زودبازده باشد، هیچ وقت آنها توانمند نخواهند شد و زندگی را در تامین معیشت از سمت دیگران فرامی‌گیرند. در اردوهای تفریحی گروه فانوس، کارهای اردو بین تمامی بچه‌ها تقسیم می‌شود تا مسئولیت‌پذیری و تعهد در بین آنها درونی شود. مهمترین مسئله در مناطق کم‌برخوردار، معیشت و فقر نیست بلکه فقر فرهنگی و موضوعات فرهنگی است که باید برای آن کارهای بسیاری انجام شود. شرایط برای شکوفایی و دیده شدن مردم این مناطق وجود نداشته است.
تلخ‌ترین اتفاق گروه فانوس
عامری درمورد یکی از خاطرات بد این‌سال‌ها می‌گوید: در روزهایی که برای تحصیل به تهران رفته بودم، حدود چهل روز از یکی از دختران با استعدادمان خبر نداشتیم. او از برترین‌های مسابقات قرآنی و درسی استان و از نظر اخلاقی بسیار عالی و همچنین یکی از امیدهای پزشکی گروه فانوس بود. او تنها ۱۳ سال داشت. متاسفانه در همین مدت بی‌خبری با مردی که از خودش چندین سال بزرگتر بود، ازدواج کرد. همسرش سوادی نداشت اما دختر ما تنها به خاطر پول و امکاناتش با او ازدواج کرده بود. بعد از گذشت چهارسال با مشکلات روانی بسیار زیاد از آن مرد جدا شد. در این چهارسال به مصرف قرص‌های روان‌گردان، خودکشی، فرار از خانه و... رسیده بود. آن اتفاق یکی از تلخ‌ترین اتفاقات تلخ گروه فانوس در این سال‌ها بود.
مسئول امور مالی جمعیت فانوس روشنای خرد می‌گوید: بعد از ۱۰ سال فعالیت در این زمینه، پلنر برنامه‌ریزی هفتگی در قالب ۴۰ هفته آموزشی برای تمامی روزهای دانش‌آموز طراحی کردیم که او با استفاده از این برنامه درس‌های درسی، اخلاقی و فرهنگی که در مجموعه فرا می‌گیرد را یادداشت می‌کند. با استفاده از برچسب‌های این پلنر، اتفاقات و میزان انجام نکات در هر روز را می‌نویسد. به دنبال یک اسپانسر هستیم که بتوانیم این پلنر برنامه‌ریزی که مبتنی بر فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی و اخلاقی است را دسترسی دانش‌آموزان قرار دهیم.
او ادامه می‌دهد: شرایط آزمون و خطای ما دیگر تمام شده و وقت آن رسیده که با اضافه شدن خیرین صبور و اعتماد به ما فانوس گسترش پیدا کند.
عامری با دعوت از خیران صحبت‌هایش را با دو بیت از مولانا تمام می‌کند: «تو مگو همه به جنگند و ز صلح من چه آید/ تو یکی نه‌ای هزاری تو چراغ خود برافروز/ که یکی چراغ روشن ز هزار مرده بهتر/ که به است یک قد خوش ز هزار قامت کوز»
با ساخت پاساژ جدید مشکلات مناطق کم‌برخوردار حل نمی‌شود/نگاه مادران و خانواده به ازدواج دختران مهم است
ندا جراحی، مسئول فرهنگی جمعیت فانوس روشنای خرد و دندانپزشک در خصوص فعالیت فرهنگی این مجموعه می‌گوید: چرخه فرهنگ با آموزش و استقلال جریان پیدا خواهد کرد. اگر کمک‌ها صرفا به صورت مادی باشد فقر مادی و فقر فرهنگی ادامه پیدا می‌کند. در میان بچه‌های گروه فانوس دخترانی هستند که دانشجو نشدند اما در زندگی جدید خود و در ارتباط با فرزندان‌شان نتیجه تدریس و آموزش جمعیت بسیار نمایان است.
او در خصوص ساماندهی مناطق کم‌برخوردار، بیان می‌کند: آموزش و پرورش، استانداری، بهزیستی و شهرداری سال‌هاست در زمینه ساماندهی مناطق کم‌برخوردار و تلاش برای رفع مشکلات این مناطق تلاش کرده‌اند اما نتیجه ۱۶ سال فعالیت من و دیگر گروه فانوس در مناطق حاشیه نشان داده است که سازمان‌ها برای حل مشکلات باید اقدمات بنیادی انجام دهند. با ساخت پاساژ جدید یا خانه‌های نوسازی شده، فرهنگ مردم این مناطق تغییر نمی‌کند. تا فرهنگ‌سازی انجام نشود، هیچ چیز تغییر نخواهد کرد. سازمان‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند باید بخش فرهنگی فعالی داشته و مهارت‌هایی را خانواده‌ها آموزش دهند. همچنین در زمینه اشتغال و بازار فروش نیز به آنان کمک کنند.
مسئول فرهنگی جمعیت ادامه می‌دهد: نگاه خانواده و به خصوص مادران به ازدواج دختران موضوع مهمی است. مادران بچه‌های گروه فانوس مدام نگران فرزندان‌شان هستند و می‌گویند با ازدواج آنان مشکلات حل شده و نجات پیدا می‌کنند. در صورتی که بعد ازداوج مشکلات اصلی آنان آغاز شده و بعد از آن پشیمان می‌شوند. بعضی از مواقع اعضاء فانوس پیش بچه‌ها می‌روند تا در برخی از موضوعات با آنان مشورت کنند. عزت نفس آنان برای ما شیرین است.
انتهای پیام
