اگر جزء شیفتگان شاهنامه و سایر کتب ریشه‌دار شعر و ادب فارسی باشید به احتمال زیاد وجود جشن‌ها و عیدهای مختلف شگفت زده‌تان کرده است؛ جشن‌هایی که به اندازه تاریخ ایران قدمت دارند؛ اما اگر کمی هم اهل سیر و سفر در تاریخ باستان باشید متوجه شده‌اید که جشن و سرور یکی از ارکان زندگی ایرانیان باستان بوده است به طوری که در هر ماه به پاس نعمت‌های بی‌شمار از جمله دوستی، خانواده و سلامتی که خداوند اعطا کرده است به جشن، شادی و نیایش می‌پرداختند.
نوروز و یلدا از جمله این جشن‌ها است که از نیاکان مان برای مان به یادگار مانده است؛ اما جشن‌ها و آیین‌های دیگری هم هستند که به پاس نعمت‌های خداوند و یا برای دوری از پلیدی‌ها برگزار می‌کردند.
یکی از این آیین‌های مهم که جز سه جشن بزرگ ایرانیان هم به شمار می‌رود؛ جشن نوروز پاییزی، یعنی جشن مهرگان است.
جشنی که بعد از ورود اسلام به ایران نیز تا قرن‌ها در بین ایرانیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و آن را برگزار می‌کردند؛ اما مانند ده‌ها جشن دیگر به مرور زمان بر اثر تحولات اجتماعی و فرهنگی و ورود مدرنیته، گرد فراموشی بر آنان نشسته است.
برای برپایی این جشن علت‌های متعددی مانند روز پیروز شدن فریدون بر ضحاک و آغاز دوباره عدل و داد در ایران، شروع فصل استراحت دهقانان و کشاورزان و اعتدال پاییزی و برابری شب و روز بیان شده است.
در جشن مهرگان نیز مانند سایر جشن‌های ایرانیان، برپایی سفره‌ای از نعمت‌های خداوند، جایگاهی ویژه‌ای در اجرای آن داشته است و ترنج، به، سنجد، انگور سفید، زالزالک، ازگیل، خرمالو، آجیل هفت خشکبار، آش هفت غله، کاسه‌ای پر از گلاب، آب، سرکه، برگ آویشن، گل‌های بنفشه و ریحان و...از جمله زینت‌بخش‌های این سفره مهرگانی بوده است.
در رابطه با زمان برپایی جشن مهرگان روزهای مختلفی در تاریخ عنوان شده است؛ اما در تقویم جلالی دهم مهر ماه به عنوان روز جشن مهرگان ثبت شده است.
با توجه به اهمیت این جشن برای جغرافیای فرهنگی ایران، مدتی قبل علیرضا حسن‌زاده، رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی، از رایزنی‌هایی برای ثبت جشن مهرگان به عنوان آیین مشترک ایران و تاجیکستان در فهرست میراث جهانی یونسکو خبر داده بود.
قطعاً احیای این آیین‌ها، جشن‌ها و مراسم‌های خاصی که بیانگر فرهنگ غنی و اصیل ایران است می‌تواند نقشی مهم در نشان دادن چهره صلح طلب ایران ایفا کند؛ اگر چه به عنوان فرزندان ایران هم وظیفه داریم که نگذاریم که دست روزگار ما را از این میراث‌های گران مایه دور کند و جشن‌هایی که فاقد هویت است؛ به خاطر تبلیغات جهانی‌شان جایگزین آیین‌هایی مانند نوروز، یلدا، مهرگان و دیگر جشن‌های بزرگ ایرانی که سرشار از فلسفه‌هایی عمیق هستند، شوند.

انتهای پیام