هوا به عنوان عنصر حیاتی همه موجودات زنده، مهمترین نقش را در حیات انسان ایفا می کند و چند سالی است که داشتن هوای پاک و سالم، به ویژه در کلانشهرها برای مردم و دولتمردان به یکی از مشکلات بزرگ تبدیل شده است، در ایران، بحران آلودگی هوا در تهران و شهرهای بزرگی مانند تبریز، مشهد، اراک، اصفهان، شیراز و اهواز منجر به تشکیل ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا و اعلام روز ۲۹ دی ماه به عنوان روز ملی هوای پاک از سال ۱۳۷۴ شد و هر سال به فراخور شرایط شعاری برای این روز تعیین می شود.
البته با توجه به اهمیت موضوع در ایران هفته هوای پاک داریم و هر روز یک شعار برای آن در نظر گرفته می شود که امسال جمعه ۲۶ دی «روز آموزش و هوای پاک»، شنبه ۲۷ دی «روز صنعت و هوای پاک»، یکشنبه ۲۸ دی «روز طبیعت و هوای پاک»، دوشنبه ۲۹ دی «روز قانون و هوای پاک»، سه شنبه ۳۰ دی «روز مدیریت منابع آلاینده و هوای پاک»، چهارشنبه یکم بهمن ماه روز «مشارکت مردمی و هوای پاک» و پنجشنبه دوم بهمن روز «تعهد مسوولان و هوای پاک» نامگذاری شده است.
آلودگی هوا چیست؟
آلودگی هوا، عبارت است از وجود هرنوع آلاینده اعم از جامد، مایع، گاز و یا تشعشع پرتوزا، بو و صدا در هوا، به صورت طبیعی یا انسان ساخت، به میزان و در مدت زمانی که کیفیت زندگی را برای انسان، دیگر جانداران و فرآیندهای بوم شناختی( اکولوژیکی) به خطر انداخته یا به آثار باستانی و اموال، خسارت وارد کند و یا سبب از بین رفتن یا کاهش سطح رفاه عمومی شود.
عوامل آلوده کننده هوا در شهرها کدامند؟
تراکم جمعیتی بیش از توانِ تاب آوری شهری با زیرساخت های موجود به ویژه در کلانشهری مانند تهران، تردد فراوان خودروهای فرسوده و بی کیفیت در شهرها مانند کامیون، اتوبوس، مینی بوس و موتورسیکلت های کاربراتوری است، کیفیت پایین سوخت، وارونگی دما، ساخت و سازهای خارج از استاندارد شهرهایی با ویژگی های توپوگرافی خاص شهرهای مانند تهران، آلودگی های منتشر شده از کارخانجات و صنایع و وسایل گرمایشی و سرمایشی منازل مسکونی و تجاری برخی از عوامل آلایندگی هوا هستند.
از سال ۱۳۸۰ با تشکیل ستاد هوای پاک در سازمان حفاظت محیط زیست، هماهنگی برنامه های روز هوای پاک، جنبه ملی پیدا کرد و همه دستگاه ها در کنار هم تلاش می کنند تا راه حلی برای کاهش آلودگی هوا پیدا کنند، در واقع هدف از اعلام روز ملی هوای پاک، ایجاد حساسیت و جلب توجه اقشار مختلف جامعه است زیرا مشارکت مردمی و سازمان های مردم نهاد از یک سو و افزایش هماهنگی بین بخشی میان همه دستگاه ها، سازمان های دولتی و غیر دولتی، قانونگذاری کارآمد و نظارت قانونگذار از سوی دیگر، می تواند در داشتن هوای پاک و کاهش آلودگی، مهمترین نقش را ایفا کند.
تنها در صورتی که همه دستگاه های مذکور، وظایف خود را به درستی انجام داده و در سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های خود در خصوص حفظِ کیفیت هوا، کنترل و کاهش آلودگی آن، هم سو با هم و با رویکرد واحد اقدام کنند، می توان امیدوار بود که این مشکل بسیار جدی و مهم، حل شده و عوارض فراوان ناشی از آن در سلامت شهروندان و نیز سایر زیستمندان از میان برود و هزینه های هنگفت ناشی از این معضل بزرگ، از دوش بودجه برداشته شده و اعتبار آن، به عمران و آبادانی کشور اختصاص داده شود.
با توجه به اهمیت موضوع، سازمان حفاظت محیط زیست در چهارچوب وظایف خود در خصوص هوای پاک، قانون هوای پاک را تهیه و به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد و مجلس هم این قانون را در سال ۱۳۹۶ تصویب و دولت آن را به دستگاه های اجرایی مرتبط ابلاغ کرد اما وضعیت هوا نشان می دهد که گویا به این قانون آنطور که باید توجه نمی شود.
