به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرتضی رضوانفر عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی، درباره اخراج پرتغالی‌ها از خلیج‌فارس که تاریخ آن همزمان با دهم اردیبهشت است، گفت: پرتغالی‌ها در سال ۱۵۰۲ میلادی امپراتوری شیرازی‌ها در سواحل و جزایر شرقی آفریقا شامل ماداگاسکار، موزامبیک، تانزانیا، کنیا و سومالی را شکست دادند و در سال ۱۵۰۷ میلادی وارد خلیج فارس شده و به مرور چندین جزیره از جمله هرمز، قشم و بندر گمبرون (بندرعباس) را تصرف کردند. پس از ۱۱۷ سال، سردار بزرگ ایرانی، امام قلی‌خان در سال ۱۶۲۲ میلادی به دستور شاه عباس صفوی، در جنگی خونین پرتغالی‌ها را شکست داد و از خلیج فارس اخراج کرد.
سند ارزشمند این پیروزی، سه توپ غنیمت گرفته‌شده از پرتغالی‌ها است که کتیبه‌ای فارسی دارد. این سه توپ بعد‌ها به زنگبار منتقل شده و در مقابل موزه تاریخ جزیره زنگبار قرار گرفته است.
در متن این کتیبه آمده است: یا الله، در زﻣﺎن ﺳﻠﻄﻨﺖ روزاﻓﺰون ﭘﺎدﺷﺎهِ زﻣﯿﻦ و زﻣﺎن، ﺷﺎه ﻋﺒﺎس ﺻﻔﻮی ﻣﻮاﻓﻖ ﺳﻨﻪ اﺣﺪی و ﺛﻼﺛﯿﻦ و اﻟﻒ ﻫﺠﺮی اﺑﻦ ﷲوردیﺧﺎن ﻏﻼم ﺑﺎ اﺧﻼص ﺷﺎه دﯾﻦﭘﻨﺎه اﻣﺎم ﻗﻠﯽﺧﺎن ﺑﯿﮕﻠﺮﺑﯿﮕﯽ (استاندار) ﻓﺎرس و ﻻر و ﮐﻮهﮔﯿﻠﻮﯾﻪ و ﺑﺤﺮﯾﻦ ﻗﻠﻌﻪ ﻫﺮﻣﻮز را ﻣﻔﺘﻮح ﺳﺎﺧﺘﻪ اﯾﻦ ﺗﻮپ را ﺑﺪﺳﺖ آورد؛ یا محمد یا علی.
به گفته راضوانفر، امام قلی‌خان و فرزندانش بعد‌ها به طرز فجیعی توسط شاه صفی سر بریده شدند و این سه کتیبه یادگارمانده از او، متاسفانه یکی به دلیل نشستن مردم روی توپ کاملا محو شده، دومی نیمه محو است و سومی نیز در معرض نابودی قرار دارد.
سند پیروزی سه توپ (سند پیروزی امام قلی‌خان بر پرتغالی‌ها و اخراج آن‌ها از خلیج فارس) با کتیبه‌ای فارسی است که در زنگبار (آفریقا) نگهداری می‌شود. دهم اردیبهشت در تقویم رسمی کشور، "روز ملی خلیج فارس" نامگذاری شده است.
