شیرین طغیانی در نشستی که امروز (شنبه_۲۷ دی‌ماه) با حضور چند تن از خبرنگاران در ساختمان شورای شهر اصفهان برپا شد، گفت: از اصفهان انتظار می‌رود که با توجه به بستر تاریخی و فرهنگی خود، مدیریتی منسجم در حوزۀ مسائل مربوط به بافت تاریخی داشته باشد و بتواند تصمیمات و استراتژی‌های درستی در این رابطه اتخاذ کند. به همین دلیل تشکیل مدیریت واحد در رابطه با بحث بافت‌های تاریخی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
وی ادامه داد: بسیاری از ارزشمندترین میراث‌های ملموس و ناملموس ملی و جهانی، در اصفهان قرار دارد که البته به نظر می‌رسد شرایط و ظرفیت اصفهان فراتر از ثبت سه اثر (مسجد جامع عتیق اصفهان، میدان نقش‌جهان و باغ موزۀ چهلستون) در فهرست میراث جهانی بوده؛ کما اینکه زمانی قرار بود بافت تاریخی این شهر نیز ثبت جهانی شود، اما به دلیل فقدان همین مدیریت واحد که یکی از الزامات ثبت جهانی است، به فراموشی سپرده شد.
رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح کرد: روزانه، هفتگی و ماهانه از گوشه و کنار شهر گاهی می‌شنویم به دلیل شرایطی که ایجادشده یا یک اثر تاریخی صدمه‌دیده و تخریب‌شده و یا اتفاقی در کنار آن افتاده که متناسب با ساخت و ارزش این بنای تاریخی نبوده است. البته این اثر مهم‌تر این اقدامات روی بافت است.
طغیانی افزود: دانه‌های با ارزش تاریخی در همه جای شهر ممکن است وجود داشته باشد اما تجمیعی از این دانه‌های زنده که بافت را تشکیل می‌دهند کمتر جایی دیده می‌شود و در اصفهان علیرغم وجود این بافت تاریخی از ظرفیت آن به‌خوبی استفاده‌نشده است.
وی با اشاره به اینکه طرح تشکیل شهرداری بافت تاریخی فرهنگی اصفهان از همان ابتدای دوره شورای پنجم در دستور کار قرارگرفته بوده، خاطر نشان کرد: این طرح فرازوفرودهایی داشت و نظراتی مثبت و منفی پیرامون آن مطرح می‌شد اما پس از گذشت سه سال و بروز اتفاقاتی که متأسفانه گاه از سر سهل‌انگاری، ناآگاهی، عدم اشراف به قوانین موجود و یا رانت‌های ویژه‌ای که به دلیل به دست آوردن منابع درآمدی بیشتر نگاه سودجویانه را به بافت و بنای تاریخی پدید آورده بود، ما را بر آن داشت تا عزممان را در این راستا جمع کنیم.
رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان دربارۀ مواد قانونی تشکیل شهرداری بافت تاریخی توضیح داد: موضوع شهرداری بافت تاریخی یکی از موضوعات راهبردی مطرح‌شده برای حفاظت از شهرهای تاریخی کشور بوده که سال‌هاست در قوانین مصوب جمهوری اسلامی ایران مورد تأکید قرارگرفته و بند ب و ج ماده ۱۶۶ قانون برنامه توسعه سوم اجتماعی اقتصادی فرهنگی، ماده ۱۱۵ قانون برنامه چهارم توسعه و همچنین، قانون حمایت از مرمت و احیای بافت تاریخی فرهنگی _که بسیار هم متأخر است_ کاملاً بر این موضوع تأکید کرده.
طغیانی گفت: اینکه چرا تاکنون از این طرح غفلت شده خیلی جای پرداختن ندارد اما اکنون در شهرهایی مثل تبریز، شیراز، یزد، کرمان، سمنان، کاشان و تهران، شهرداری منطقه تاریخی فرهنگی شکل‌گرفته و ما هم تلاش کردیم که در مسیر این طرح حتماً با مدیران محترم این مناطق صحبت کنیم.
وی افزود: از طرف دیگر در همین حین، خوشبختانه نامه‌ای از سوی مدیریت محترم میراث فرهنگی اصفهان دریافت کردیم و میراث فرهنگی هم کاملاً بر این موضوع تأکید داشت. بحمدالله این طرح با وفاق همۀ دوستان در شورای شهر مورد تائید قرار گرفت و بنا شد که شهرداری این کار را انجام بدهد اما متأسفانه باوجوداینکه بین دو تا سه هفته گذشته، هنوز به قسمتی که باید ارسال شود ابلاغ نشده و این هم ضعف این موضوع است.
رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان در بخش دیگر سخنان خود دربارۀ تکالیفی که به‌موجب این طرح برای شهرداری در نظر گرفته می‌شود اظهار کرد: ازآنجاکه باید ساختار این طرح متناسب با ساختار مدیریت شهری در اصفهان باشد، کمیته‌ای باید تشکیل شود. پیشنهادهای مختلفی مطرح‌شده مبنی بر اینکه باید معاونت میراث فرهنگی در شهرداری داشته باشیم، یا یکی از مناطق را برای این کار در نظر بگیریم و برخی هم می‌گفتند که باید در مناطق تاریخی ناحیه‌ای زیرمجموعه این طرح وجود داشته باشد؛ به‌هرحال این مواردی است که باید با کسانی که در شهرهای دیگر این طرح را پیاده کرده‌اند مورد بحث و تبادل‌نظر قرار بگیرد تا در نهایت به نتیجه‌ای برسیم که کمترین اشتباه را داشته باشد.
مشروح تکالیف شهرداری به‌موجب این طرح توسط طغیانی چنین اعلام شد: تشکیل کمیته‌ای تخصصی با حضور عناصر تأثیرگذار ظرف دو ماه، بازشناسی و تدقیق محدوده بافت تاریخی، آسیب‌شناسی و آسیب نگاری وضعیت موجود بافت در هر منطقه، بررسی سایر اقدامات صورت گرفته در دیگر شهرها، بررسی و تعیین ساختار تشکیلاتی، اداری و اجرایی متناسب جهت شکل‌گیری شهرداری بافت تاریخی و پیشنهاد اینکه برای هر منطقه چه اتفاقی بیفتد یا ناحیه‌ای تشکیل شود و نحوه حضور مدیر منطقه بافت تاریخی در جلسه معاونین.
وی ادامه داد: ما ظرفیتی را پیش‌بینی کردیم و پیرو آن، مدیر منطقه بافت تاریخی فرهنگی ملزم است حلقه‌ای از مشاوران را در کنار خود داشته باشد تا اولاً آن‌ها راهبرد و استراتژی بافت را تعیین کنند و ثانیاً هر اقدامی قرار است در بافت صورت بگیرد از فیلتر این مجموعه متخصص و متنوع که باید از حوزۀ دانشگاه، اجرایی و بیرون از حوزه شهرداری هم باشند و به تناسبت موضوعات مختلف متخصصان مختلف در آن حضورداشته باشند، عبور کند و بیرون بیاید. ضمن اینکه باید تمام مراحل کار شفاف باشد تا رانت اطلاعاتی برای عده‌ای ایجاد نشود.
طغیانی یادآور شد: در اصفهان همیشه ترسی هست به این خاطر که می‌خواهند بهترین کار انجام شود اما همین کمال نگری گاهی ممکن است باعث شود که اصلاً هیچ کاری انجام نشود؛ بنابراین باید کار را با کمترین عیب شروع کرد و در مسیر اجرا با توجه به بازخوردها مورد بازنگری قرار داد، فضا هم باید منعطف باشد و قطعاً این مدیریت، این خاصیت را دارد.
وی در ادامه گفت: بحث دیگر این است که مدیر این منطقه تاریخی فرهنگی باید ویژگی خاصی داشته باشد؛ به این معنی که علاوه بر داشتن تخصص به بافت تاریخی هم علاقه‌مند باشد. پیشنهاد ما این بود که به‌طور مثال حتی این مدیر بتواند در جلسه معاونان شهردار نیز حضور داشته باشد تا کاریزمای ایجادشده به کمک او بیاید.
رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به بحث بودجۀ شهرداری بافت تاریخی فرهنگی خاطر نشان کرد: در حال حاضر تمام مناطق ما از نظر درآمدی به خودشان وابسته هستند اما منابع درآمدی منطقه بافت تاریخی باید کاملاً وابسته به شهرداری مرکزی باشد و بودجه‌ای برای آن در نظر گرفته شود به‌طوری‌که از این منطقه انتظار درآمدزایی از بحث پروانه‌های ساختمانی نداشته باشیم.
طغیانی توضیح داد: البته در جلسات متعددی که با حضور کارشناسان مختلف برای نوشتن این طرح داشتیم، همه قاطعانه معتقد بودند اگر شهرداری بافت تاریخی فرهنگی تشکیل شود و درست اقدام کند شاید درآمدزایی آن بتواند کل شهر اصفهان را پشتیبانی کند. بنابراین ممکن است در ابتدا بودجه‌ای برای آن دیده شود اما اگر استراتژی درستی داشته باشیم حتماً منبع درآمدزایی مناسبی خواهد بود.
وی افزود: برای نوشتن طرح شهرداری بافت تاریخی فرهنگی، متجاوز از ده جلسه با کارشناسان خارج از شورا و شهرداری برگزارشده و از اساتیدی که در حوزه بافت و بناهای تاریخی کار کرده بودند نظر خواستیم، همچنین با شهرهایی مثل تهران که این طرح را اجرایی کرده بودند و نیز، وزارتخانه وارد مذاکره شدیم تا موضوع را به‌گونه‌ای پیش ببریم که مورد وفاق باشد.
رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: اگر بتوانیم در دورۀ شورای پنجم این موضوع را به‌گونه‌ای پیش ببریم که تا زمان تصویب بودجۀ ۱۴۰۰ سیستم منطقی آن شکل‌گرفته باشد و ردیف بودجه ویژه‌ای به آن اختصاص یابد، امیدواریم که در سال ۱۴۰۰ این طرح به نتیجه برسد.
طغیانی یادآور شد: طبق بررسی‌های که انجام دادیم، همۀ کشورهای توسعه‌یافته برای شهرهایی تاریخی خود دارای شهرداری با ویژگی‌های خاص هستند و اصفهانی که در سال ۲۰۲۱ در نشریه نیویورک‌تایمز به‌عنوان یکی از ۵۲ مقصد گردشگری دیدنی جهان معرفی‌شده ارزش آن را دارد که به این قابلیت‌هایش تکیه شود.
وی با اشاره به طرح اصفهان ۲۰۲۰ که تحت تأثیر کرونا قرار گرفت توضیح داد: اگر قرار است اصفهان پایگاه گردشگران باشد حضور چنین مدیریتی می‌تواند به ساماندهی بافت‌ها کمک کند و استراتژی درستی را تعیین کند تا برای مثال، شاهد این نباشیم که در دوره‌ای تمام خانه‌های تاریخی به رستوران یا کافی شاپ و تمام حمام‌ها به موزه یا کتابخانه تبدیل شود؛ حال‌آنکه در تمام دنیا سعی می‌شود نوع استفاده از یک بنای احیاشده مرتبط با همان کاربری قدیمی باشد تا هم منبع درآمدزایی باشد و هم کارکرد هویت بخشی خود را حفظ کند.
طغیانی دلایل توجیهی طرح شهرداری بافت تاریخی فرهنگی را نیز چنین برشمرد: ایجاد مقدمات ثبت بافت تاریخی فرهنگی شهر اصفهان در فهرست میراث جهانی یونسکو، حفاظت پایدار از میراث ملموس و ناملموس اصفهان، ارتقای وضعیت اقتصادی و کیفیت زندگی مردم شهر به‌ویژه در این مناطق تاریخی فرهنگی، تسهیل امور شهری مرتبط با منطقه تاریخی فرهنگی شهر با ایجاد مدیریت واحد برای این منطقه.
رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: مسئله‌ای که در حال حاضر بافت تاریخی اصفهان از آن رنج می‌برد برخورد دو نگاه متضاد با یکدیگر است؛ یکی نگاهی که می‌گوید بافت را فریز کرد و سنگ هم در آن جابجا نکرد و دیگری دیدگاهی می‌گوید بافت تاریخی فرسوده است و باید تخریب شود. تقابل این دو دیدگاه در طول زمان باعث تخریب آثار می‌شود و من قاطعانه به‌عنوان یک شهروند اعلام می‌کنم که اگر چنین مدیریتی (مدیریت شهرداری بافت تاریخی فرهنگی) در سال‌های گذشته در اصفهان وجود داشت، گذر آقا نورالله نجفی یا تخریب بناهای تاریخی یا صدور پروانه برای ساختمان‌هایی که در حریم آثار تاریخی قرار دارند انجام نمی‌شد.
وی خاطر نشان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد نه جنگ با بافت تاریخی بلکه عدم آگاهی باعث بروز چنین مشکلاتی شده و امیدوارم خبرنگاران فضای رسانه‌ای به سمتی ببرند که تشکیل شهرداری بافت تاریخی به‌عنوان یک خواستۀ مردمی مطرح شود.
طغیانی افزود: خیلی از افراد بیرون از اصفهان، باورشان نمی‌شد که اصفهان با این سابقه تاریخی، مدیریتی ویژه برای بافت خود ندارد و در داخل شهر نیز بسیاری از اساتید و مدیران دوره‌های گذشته قاطعانه اعلام کردند اجرای این طرح آرزوی ما در گذشته بوده که به هر دلیلی اجرانشده اما الآن زمینه این امر ایجادشده و انشاالله بتوانیم به‌خوبی به آن بپردازیم.
دبیر کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان یادآور شد که فرایند تصویب قانون در شورای شهر یا لایحه‌ای است که از طرف شهردار مصوب می‌شود و یا طرح پیشنهادی است که اعضای شورای شهر آن را مطرح می‌کنند. طرح شهرداری بافت تاریخی فرهنگی اصفهان در تاریخ دوم آذرماه سال جاری با ۱۰ امضا توسط اعضای شورا وصول و جلسات کارشناسی آن نیز انجام و تصویب‌شده است به همین دلیل شهرداری اصفهان مکلف است که طی دو ماه آینده جلسات کارشناسی خود را در این رابطه برگزار و نتیجه را اعلام کند.
این گزارش تکمیل می‌شود...
