به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مسعود ستایشی در گفتگوی تلفنی با برنامه گفتگوی ویژه خبری سه شنبه شب با موضوع «عفاف و حجاب؛ از مسأله هویتی تا چالش‌های قانونی» افزود: برای برخورد با این قضیه به کار‌های زیرساختی و اصولی نیاز است و همان طور که ریاست قوه قضائیه اشاره کرد، باید کار‌های اطلاعاتی و فرایندی انجام شود و بعد مراقبت‌های لازم به عمل بیاید.
متن گفتگوی مجری با مهمانان این برنامه خبری به شرح زیر است:
مجری: ۲۱ تیر در تقویم ملی ما به عنوان روز عفاف و حجاب نام گذاری شده، روزی که مصادف است با قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب رضاخانی، گرایش به عفت و پاکدامنی و پوشش‌های عفیفانه محدود به این دوره تاریخی نمی‌شود و در دوره‌های مختلف حتی پیش از اسلام هم بین زنان ایرانی یک فرهنگ و اصل بوده است، امروز در سالگرد قیام خونین ۲۱ تیر سال ۱۳۱۴ در مشهد، هزاران نفر از زنان و دختران ایرانی به همراه خانواده هایشان در اجتماعی خیابانی حضور پیدا کردند، بعد از انقلاب برای پاسخ به مطالبات زنان و حفظ ارزش‌های انسانی آنها، قوانین متعددی تصویب شده، قوانینی که قدیمی‌ترین آنها به سال ۶۲ بر می‌گردد و جدیدترینش مربوط به همین دو ماه پیش و ابلاغ آیین نامه عفاف و حجاب به ادارات دولتی توسط وزارت کشور است، این در حالی است که برخی معتقدند در حوزه عفاف و حجاب، در کشور همچنان با خلأ‌های قانونی روبرو هستیم و برخی دیگر هم عدم اهتمام در اجرای قانون را مسأله می‌دانند یا حتی بحث کردن از قانون عفاف و حجاب را تقلیل یک موضوع دینی و هویتی می‌دانند یا گزاره‌های مختلفی مطرح می‌شود که اساساً پرداختن به موضوع عفاف و حجاب در بین این همه مشکلات معیشتی که این روز‌ها مردم با آن درگیرند اصلاً چقدر اولویت دارد؟ موضوعی که مطرح می‌شود، این که وقتی ما از قانون حجاب و الزامات قانونی در حوزه عفاف و حجاب صحبت می‌کنیم موضوع را تقلیل می‌دهیم و ما مسأله را به سطحی پایین‌تر تنزل می‌دهیم، اگر ممکن است در زمینه مسائل قانونی عفاف و حجاب صحبت بفرمایید.
استاد دانشگاه امام صادق (ع) و پژوهشگر و نویسنده حوزه عفاف و حجاب در پاسخ مجری گفت: در موضوع حجاب و عفاف؛ قانون و رشته ما به نوعی مظلوم واقع شده، به چه معنا؟ به این معنا که یک کارکردی از رشته حقوق و قانون درخواست می‌شود که اصلاً کار ویژه رشته ما نیست.
مجری: به چه معنا؟
غلامی افزود: به این معنا؛ ما یک مشی و یک مرز داریم، آقا و خانمی باهم ازدواج می‌کنند، آن چه مشی آنها در زندگی زناشویی است، اخلاق است، از مرز زندگی آنها ما به عنوان رشته حقوق باید حمایت کنیم یعنی اگر روزی آنها در مشی اخلاقی باهم دچار مشکل شدند به عنوان مرزبان نه عنوان مشی بان، به ما مراجعه می‌کنند، موضوع حجاب؛ در درجه اول موضوعی فرهنگی است و مشی حاکم بر حجاب باید مشی فرهنگی باشد. اگر حجاب به مرز‌های خودش نزدیک شد شما به ما می‌گویید که به عنوان رشته حقوق وارد عمل شوید بیایید و مرز را نگه دارید نه این که از اول به ما بگویید بیایید وسط میدان مرز را در میانه میدان جستجو کنید، مرز یعنی آن انتهای خط از هر طرف، همان کلمه‌ای که در مورد مرز‌های جغرافیایی هم بکار می‌رود.
حجاب مسئله ای فرهنگی است، اجازه بدهید موضوع فرهنگی را فرهنگی‌ها باهم حل کنند
استاد دانشگاه امام صادق ادامه داد: ما در بحث حجاب، قانون می‌خواهیم یا نمی‌خواهیم؟ قطعاً می‌خواهیم، هر موضوعی که در آن امکان تخلف و جرم است نیاز به قانون دارد، اما این که آیا مسأله حجاب را باید با قانون حل کرد؟ حتماً پاسخ منفی است، قطعاً حجاب را با قانون نباید حل کرد. از قانون باید درخواست کرد انتهای خط و مرز حجاب بایستد اگر لازم شد ورود کند. اصلاً چرا حقوق و قانون در مسئله حجاب ورود می‌کند؟ اجازه بدهید موضوع فرهنگی را فرهنگی‌ها خودشان باهم حل کنند. چرا کشور‌های مختلف دنیا، بر اساس مبانی خودشان کم و زیاد در حوزه پوشش ورود کردند و بی تفاوت نیستند؟ چرا اصل ورود را همه جا دارند؟ دقت کنیم که مسائل انسان در جامعه دو نوع است؛ یک سری مسائل سلیقه‌ای داریم، یک سری مسائل واقعی! مسائل سلیقه‌ای یعنی چه؟ ممکن است من به رنگ کرم علاقه‌مند باشم، سرکار خانم به رنگ سرمه ای، شما به رنگ بنفش! من نمی‌توانم بگویم سرمه‌ای زشت است یا بنفش زشت است یا شما به من بگویید کرم زشت است! این امر سلیقه‌ای است! امری که حوزه تأثیر و تأثرش از من خارج نمی‌شود، این نباید ملاک قرار بگیرد. اما امر واقعی چه امری است؟ امری است که عملکرد هر انسانی در آن نسبت به دیگران تأثیر و تأثری دارد؛ شهید مطهری در کتاب ۱۵ گفتار مطرح می‌کنندکه در مسائل واقعی انسان‌ها نمی‌توانند تنهایی تصمیم بگیرند، زندگی اجتماعی در مسائل واقعی حد و حدود دارد، چون مسأله پوشش، حوزه تأثیر و تأثرش از انسان خارج می‌شود لذا تمام جوامع می‌آیند برای این موضوع که امری واقعی است نه سلیقه ای، چارچوبی را تعیین می‌کنند.
مجری: یعنی این قوانین پوششی که ما داریم منحصر به جمهوری اسلامی ایران نیست، همه دنیا این قوانین را دارند؟
پژوهشگر و نویسنده حوزه عفاف و حجاب در پاسخ گفت: بعضی وقت‌ها در مورد غرب اغراق می‌شود، که در غرب برهنگی است، برهنگی یعنی چه؟ یعنی مثلاً در غرب هیچ کس هیچ لباسی نمی‌پوشد؟ دوربین مخفی همین تلویزیون نشان می‌دهد در غرب خانم‌هایی هستند که خیلی پوشیده اند و فقط سرشان باز است، در جا‌های مختلف دنیا گروه‌هایی هستند که عریانند، عریان عقیدتی اند؛ مثل نچرالیست ها، نچرالیست‌ها یا طبیعتگرا‌ها معتقدند ما همان طور که عریان به دنیا آمده ایم زندگی می‌کنیم، این‌ها به معنای غربی اش گروه منحرفی نیستند، یک گروه اعتقادی اند، اما، چون پوشش آنها بر بقیه اقشار اثر می‌گذارد برایشان مناطقی در نظر می‌گیرند که در آنجا زندگی کنند، گاهی اوقات که می‌خواهند راهپیمایی حضوری داشته باشند این کاملاً ضابطه‌مند است، پس قوانین پوشش به واسطه واقعی بودن امر پوشش، در همه جای دنیا هست، البته موانعی که در ایالت‌های مختلف امریکا در بحث پوشش مد نظر قرار می‌گیرد حتماً متفاوت با موانعی است که در فرانسه یا در سوئد و یا در ایران است.
مشکلات حاصل از عدم پایبندی به حریم‌ها و بی بند و باری، ریشه زندگی را می‌سوزاند
مجری: خانم اسلاملو شما به عنوان فردی که در این زمینه فعالیت پژوهشی انجام می‌دهید و تدریس می‌کنید و با فعالان این حوزه ارتباط دارید فکر می‌کنید مسأله حجاب و عفاف در جمهوری اسلامی ایران چیست؟ از نظر یک فعال مردمی بفرمایید.
خانم اسلاملو پژوهشگر و نویسنده حوزه عفاف و حجاب در پاسخ گفت: خیلی علاقه داشتم درباره این موضوع صحبت شود. درخصوص مسأله عفاف و حجاب، معتقدم از واژه رعایت حریم زن و مرد استفاده کنم و اگر این موضوع را از جنس درد مردم مطرح کنیم اصلاً این چالش‌ها به وجود نمی‌آید. از چه جنبه ای؟ امروز یکی از شبهات و چالش‌هایی که مطرح می‌کنند، می‌گویند مسأله اصلی مردم معیشت است، همه ما مشکلات اقتصادی داریم، همه از نظر اقتصادی تحت فشار هستند، کشور‌های دیگر جهان هم ممکن است همین طوری باشند. می‌گویند مسأله حجاب برای مردم اولویت ندارد، من به عنوان کسی که به شهر‌های مختلف می‌روم و با مردم (دختر دانش آموز نوجوان تا استاد دانشگاه) ارتباط دارم؛ تأکید می‌کنم اگر مسأله درست مطرح شود، خواهیم فهمید که مسأله حریم ها، چقدر از جنس درد مردم است! مشکلات اقتصادی، زندگی را با سختی مواجه می‌کند، اما مشکلات حاصل از عدم رعایت حریم‌ها و بی بند و باری در جامعه، ریشه زندگی را می‌سوزاند.
مجری: شما این صحبت‌ها را بر مبنای مستندات می‌گویید؟
خانم اسلاملو افزود: من براساس تجمیع آمار‌ها و نظرسنجی‌های مختلف از جانب مردم، صحبت می‌کنم، شما را ارجاع می‌دهم به نظرسنجی‌های معتبر کشور، در یکی از برنامه‌های تلویزیونی شبکه پنج که با حضور خانم‌های وکیل، مشاور، مددکار اجتماعی و قاضی اجرا می‌شد و در آن پرونده‌های دادگاه‌ها و مواردی که برای مشاوره مراجعه می‌کنند، بررسی می‌شد، به اذعان آمار‌های رسمی و مراجعاتی که به این خانم‌ها شده بود، تأکید دارم روی مسأله خانم ها، چون زنان بهتر همدیگر را درک می‌کنند، در این پرونده‌ها مشخص شد که مسأله معیشت و اقتصاد؛ عامل جدایی، عامل تفرقه، عامل طلاق هرچند عوامل مهمی هستند، اما نه به آن حدی که زندگی را دچار فروپاشی کنند، اما بسیاری از پرونده‌ها اعم از طلاق، خیانت، عدم وفاداری، قتل‌هایی ناموسی و قتل‌های دیگر، اتفاقاتی که برای دختران نوجوان می‌افتد همگی ناشی از همین عدم رعایت حریم هاست.
مجری: در مورد عفاف و حجاب مصوبه‌های بسیاری داریم با توجه به همه این قوانین، الآن مسأله عفاف و حجاب چیست؟ مجریان قانون نتوانستند درست اجرا کنند؟ مشکل از نوع نظارت است؟ مشکل از اجراست یا اصلاً همین که این مسأله یک مسأله قانونی شده تقلیل پیدا کرده و کارکرد خود را از دست داده است؟
غلامی استاد دانشگاه در پاسخ گفت: مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۸۴ چه چیز‌هایی را قانونی کرده است؟ ۲۶ نهاد را مسئول کرده از صدا و سیما، وزارت آموزش و پرورش، حوزه علمیه، وزارت آموزش عالی و ...، آیا این‌ها کار قانونی به معنای گشت ارشاد می‌کنند؟ نه! در آن مصوبه چه اتفاقی قرار بوده بیفتد که نیفتاده؟ و ما با کمبودی مواجه شده ایم که باید دوباره آن را به مجموعه‌ها ابلاغ کنیم؟ رفتار‌های انسان‌ها دو نوع هستند؛ ۱- رفتار مبتنی بر گرایش شناخت، ۲- رفتار‌هایی بدون گرایش شناخت؛ به عنوان مثال من طی دوره‌ای در حوزه‌ای فعالیت شدید می‌کنم، اما بعد از یک سال دقیقاً در نقطه مقابلش حرکت می‌کنم، چرا؟ چون این رفتار مبتنی بر شناخت، دانستن و گرایش و خواستن نبود، من در جبر بودم دیدم شما کاری را انجام می‌دهید من هم تقلید کردم. نوع دیگر رفتار‌ها رفتاری است که شما اول در موردش می‌دانید، بعد می‌خواهید، بعد می‌توانید. اگر رفتاری این طور شکل گرفت آن زمان تثبیت می‌شود! ۲۶ نهاد را در مصوبه‌ای مسئول کردیم که اول بیایید آموزش بدهید، شناخت بدهید، بعد گرایش ایجاد کنید! خصوصاً صدا و سیما، بعد رفتار ایجاد کنید. مثلاً وزارت صمت مأمور به چیست؟ لباس‌های مناسب با کیفیت خوب و ارزان قیمت در اختیار مردم قرار بگیرد! افراد بسیاری می‌گویند شما بگویید لباس مناسب، پوشیده و با قیمت خوب کجا عرضه می‌شود تا ما بخریم! یعنی شما برای رفتار عفیفانه بگویید چه زمینه سازی انجام داده اید؟ قانون جلوی کسی که از رفتار عفیفانه تخطی می‌کند می‌ایستد. من می‌گویم می‌خواهم عفیفانه رفتار کنم، بگویید ابزار‌ها و لوازم اش چیست؟ من چطور می‌توانم رفتار عفیفانه داشته باشم؟
دشمن دنبال این است که بی عفتی و بی حیایی را در جامعه القا کند
مجری: موضع قوه قضائیه در خصوص اهمال در رعایت عفاف و حجاب، از طرف کارگزاران و عرصه حاکمیت و طرف مردم چیست و چه برخوردی صورت می‌گیرد؟ برخورد‌های قانونی و الزامات قانونی را در این زمینه بفرمایید.
سخنگوی قوه قضائیه در پاسخ گفت: در موضوع عفاف و حجاب بایستی به برنامه‌های کوتاه مدت تمسک نکنیم، بلکه باید برنامه‌های فکری و مصونیت بخش در مقابل تهاجم سنگین بیگانه، آن هم به صورت میان مدت و بلندمدت اجرا شود. مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی روشن و مبرهن است و می‌توان با تمسک به مقررات، این موضوع را پیگیری کرد. ریاست قوه قضائیه هم در جمع مسئولان قضایی به این مهم پرداختند که باید کار به صورت برنامه‌ای منحصراً، متقن، قانونی، توأم با آرامش انجام شود. موفقیت ما در این مهم و دیگر موارد؛ تمسک به موازین شرعی و مقررات قانونی است و همچنین به صورت برنامه ای، شفاف و روشن عمل کنیم.
ستایشی افزود: دشمن دنبال این است که بی عفتی و بی حیایی را در جامعه القا کند و برای برخورد با این قضیه نیاز هست که کار‌های زیرساختی و اصولی همان طور که ریاست قوه قضائیه اشاره کرد کار‌های اطلاعاتی و فرایندی انجام شود بعد مراقبت‌های لازم به عمل بیاید. این اقداماتی که ما انجام می‌دهیم در چارچوب قانون است باید از کار‌های هیجانی، مقطعی و زودگذر پرهیز کنیم و دقت کنیم که کار بر اساس قاعده و نظم انجام شود. آن چیزی که برای ما فصل الخطاب است این است که حجاب و عفاف باید در جامعه رعایت شود. مطالبات مردم هم همین است. مردم مسلمان مطالبه شان این است که بایستی عفاف و حجاب در جامعه برقرار باشد و همه با این قضیه موافقند و با بی بند و باری و مسائل خلاف عفت عمومی مخالفت دارند لذا این خط قرمزی است که بایستی همه به آن توجه کنیم. اما ملاک این است که با توجه، آموزش، تمسک به موازین شرعی و تمسک به اخلاق اسلامی، می‌توانیم این کار را در سطح جامعه برقرار کنیم. آثار سوء بی حجابی؛ زوال امنیت جامعه، تزلزل خانواده، سقوط شخصیت زن و در آینده رواج فساد در جامعه است، دقت کنیم که هدف از تشریح وجوب حجاب اسلامی، طهارت، عفت، پاکدامنی و تزکیه نفس است، ما باید به این مؤلفه‌ها برسیم با این مؤلفه‌ها و با آموزش، توجه و ترویج فرهنگ اسلامی عفت و حجاب اسلامی همگانی می‌شود.
حداقل ۶۰ درصد و حداکثر ۸۷ درصد مردم خود را ملتزم به رعایت حجاب می دانند
مجری: خانم اسلاملو شما با همان جایگاه مردمی و ارتباطاتی که با مردم و فعالان حوزه عفاف و حجاب دارید، بفرمایید مطالبه مردم در حوزه عفاف و حجاب چیست؟
خانم اسلاملو: امروز سالگرد عظیم‌ترین و مظلومانه‌ترین نهضت تاریخ جهان در دفاع از حجاب است که چندهزار ایرانی را در جوار امام رئوف به خاک و خون کشیدند، من از بطن جامعه صحبت می‌کنم، در نظرسنجی‌های متعدد وقتی از مردم پرسیدند که آیا شما حجاب را به عنوان یک ارزش دینی و اخلاقی قبول دارید؟ حداقل ۷۶ و حداکثر ۹۶ درصد گفتند حجاب یک ارزش اخلاقی و دینی است. وقتی از مردم پرسیدند که التزام عملی شما به حجاب چقدر است؟ حداقل ۶۰ درصد و حداکثر ۸۷ درصد مردم گفتند ما ملتزم به حجابیم. اما با معیار حجاب شرعی، که افکارسنجی را با رفتارسنجی مقایسه و چک کردم حداقل ۳۵ درصد و حداکثر ۶۰ درصد حجاب شرعی را رعایت می‌کنند. در فضای مجازی برای هیچ چیزی، هیچ محدودیتی نداریم، اینترنت پاک در کشور ما وجود ندارد.
این فعال مردمی افزود: مطالبه مردم؛ فضای مجازی پاک، اینترنت پاک، سینمای پاک است، خانواده‌های ما می‌خواهند با خیال راحت سینما بروند، واقعاً این امکان بعضاً وجود ندارد. سینمای خانگی که قرار است خانوادگی باشد وقتی پاک نیست، وقتی به سختی مانتویی مناسب پیدا می‌شود، مانتویی که اصلاً فلسفه اش حجاب و عفاف است، چطور می‌خواهیم انتظار داشته باشیم که دختر نوجوان ما در جامعه پوشش عفیفانه داشته باشد، هیچ کنترلی روی فضای مجازی و اینترنت نیست، چطور می‌خواهیم انتظار داشته باشیم که در جامعه افکار پاکی داشته باشیم.
مجری: یعنی مردم ما مردمی هستند که بنا به سابقه تاریخی، دینداری شان و بنا به فرهنگشان می‌خواهند زیست عفیفانه داشته باشند و در یک جامعه پاک زندگی کنند.
این پژوهشگر حوزه عفاف و حجاب در پاسخ گفت: ما امروز مطالبه مان گشت ارشاد مسئولان است، ما مواجهه مردم با مردم نداریم، ما مواجهه مان با مسئولان است، ما از وزارت ارتباطات مطالبه می‌کنیم که اینترنت پاک را در دسترس همه قرار بدهد، این که ما سیمکارت کودکان درست می‌کنیم، نوجوانان چه، جوانان چه؟ با این شرایط ازدواج! بازار مانتو، کارگروه و ساماندهی مد و لباس، وزارت ارشاد و شورای عالی فضای مجازی، مطالبات مشخص مردم بود که در میان راهپیمایان در دست نوشتهایشان دیدیم، این‌ها را مخاطب قرار داده بودند. جامعه پاک و عفیف می‌خواهند برای این که عفیف زندگی کردن برای مردم راحت شود.
مجری خطاب به آقای غلامی پژوهشگر حوزه عفاف و حجاب: طبق صحبت‌هایی که داشتید، در زمینه عفاف و حجاب مشکل خلأ قانونی نداریم، مشکل اصلی؛ بحث اجرا و نظارت در این زمینه است، ما اگر بخواهیم به همان زندگی پاک و عفیفانه در جامعه‌ای که مردم به راحتی بتوانند زندگی کنند برسیم، باید چه کار کنیم؟
علی غلامی پژوهشگر حوزه عفاف و حجاب در پاسخ گفت: ما طبیعتاً برای اجرای آن چه به عنوان مصوبه آمده که لزوماً مصوبه قانون به معنای یک موضوع الزام آور دارای ضمانت است همراه با کیفر نیست، وظایف حوزه علمیه و صدا و سیما مصوب شده است، اگر قرار است این مصوبه اجرا شود، کسانی باید سرکار بیایند که دو ویژگی داشته باشند؛ ۱- به این موارد اعتقاد داشته باشند ۲- توان و سابقه اجرایی داشته باشند که اجرای این موضوع ممکن باشد، هر چقدر این نشست‌ها و صحبت‌ها تکرار شود، ولی مسئولانی که سرکار می‌آیند، توان اجرای آن را نداشته باشند، این مصوبه اجرا نخواهد شد.
