پرمویی در زنان به چه دلایلی ایجاد می شود؟ آیا بیماری خاصی باعث بروز موهای زائد در زنان می شود؟ راه حلی برای از بین بردن این موها وجود دارد؟ در این بخش از پارس نیوز به بررسی علت و روش های درمان پرمویی در زنان پرداخته ایم.
پرمویی یک مشکل نسبتاً شایع در بین زنان محسوب میشود . باید توجه داشت که پرمویی در خانمها یک علامت است نه یک بیماری . بطور معمول و طبیعی موهای صورت یک خانم باید کمرنگ و نازک بوده و به آسانی قابل دیدن نباشند .
هیرسوتیسم به رویش و رشد موهای ضخیم در بدن خانمها با الگوی مردانه گفته می شود یعنی در نواحی مثل چانه ، پشت لبها ، وسط قفسه سینه ، دور نوک سینه و خط وسط شکم .هیرسوتیسم یا پرمویی ممکن است خفیف یا شدید باشد . در مواردی که رشد موهای ضخیم سریع باشد ، هیرسوتیسم می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی و خطرناک باشد.
هیرسوتیسم ،موی سفت و تیره بدن است که در قسمت‌‌‌هایی از بدن زنان ظاهر میشود که معمولا مو ندارند. عمدتاً صورت، سینه و پشت. وقتی سطح بیش از حد آندروژن باعث ایجاد هیرسوتیسم میشود، علائم دیگری ممکن است در طول زمان به وجود بیاید، که فرایندی به‌نام مردنمایی است. علائم مردنمایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• کلفت شدن صدا
• کچل شدن
• آکنه
• کاهش اندازه سینه
• افزایش توده عضلانی
• بزرگ شدن کلیتوریس
زنان به دلیل داشتن سطح بالای آندروژن‌ها بیش از حد طبیعی، از جمله تستوسترون، موهای زیادی در بدن و صورت خود خواهند داشت. لازم به ذکر است که همۀ زنها آندروژن تولید میکنند، اما معمولاً سطح آنها کم است. برخی شرایط پزشکی میتواند باعث تولید بیش از حد آندروژن بیش از حد در زنان شود که باعث رشد موی مردانه و سایر خصوصیات مردانه مانند صدای بم میشود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یکی از دلایل عمده هیرسوتیسم است. کیست خوشخیم که روی تخمدان‌ها تشکیل میشود، بر تولید هورمون تأثیر گذاشته و منجر به چرخه‌های نامنظم قاعدگی و کاهش باروری میشود.
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولاً آکنۀ کم تا زیاد و اضافه وزن دارند. سایر علائم آن شامل موارد زیر است:
از موارد دیگر عدم تعادل هورمونی که باعث پرمویی در زنان میشود، اختلالات غدۀ فوق کلیوی است. غدد فوق کلیوی، درست در بالای کلیه‌ها، مسئول تولید هورمون هستند که میتواند در نحوۀ تولید اندروژن بدن تأثیر بگذارد. علائم اختلالات غده فوق کلیوی شامل موارد زیر است:
پرمویی در زنان میتواند ناشی از مصرف دارو باشد. در بعضی موارد، زنان ممکن است هیرسوتیسم ایدیوپاتیک (idiopathic hirsutism) را تجربه کنند. به این معنی که هیچ دلیل قابل تشخیص برای ایجاد هیرسوتیسم وجود ندارد. این بیماری معمولاً مزمن بوده و درمان آن سخت‌تر است.
عوامل متعددی میتوانند بر احتمال ابتلا به هیرسوتیسم تاثیر بگذارد، از جمله:
سابقه خانوادگی: چندین بیماری که سبب ایجاد هیرسوتیسم میشوند، از جمله هیپرپلازی مادرزادی آدرنال و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، در خانواده‌‌‌ها وجود داشته باشد.
اضافه وزن: چاقی باعث افزایش تولید آندروژن میشود، که میتواند هیرسوتیسم را بدتر کند.
پرمویی و علت آن بر اساس تاریخچه، معاینه بالینی و استفاده از یافته های پاراکلینیکی میباشد.
سن شروع: سن شروع پرمویی بستگی به علت زمینه ای آن دارد. انواع خوشخیم پرمویی اغلب در حوالی بلوغ ظاهر میشوند که شامل: سندرم تخمدان پلی کیستیک،هیپرپلازی مادرزادی آدرنال،و پرمویی بدون علت است.
پرمویی که بطور اولیه در سنین میان سالی و یا در افراد مسن ظاهر میشود، اغلب علامتی از یک اختلال زمینهای جد ی چون تومور تخمدان یا آدرنال میباشد.
برای درمان راه‌های متنوعی وجود دارد که با توجه به شرایط بیمار تجویز خواهد شد. در ادامه به بررسی روشهای درمانی خواهیم پرداخت:
اگر بیمار اضافه وزن داشته باشد، پزشک پیشنهاد میکند که وزن خود را پایین بیاورد. چاقی میتواند نحوۀ تولید و پردازش هورمون‌ها را تغییر دهد. وزن سالم ممکن است سطح آندروژن‌ها را بدون استفاده از دارو اصلاح کند.
اگر پرمویی در زنان به خاطر تخمدان پلی کیستیک یا اختلالات غدد فوق کلیوی باشد، نیاز به درمانهای پزشکی خواهد بود. داروهای درمانی به‌صورت قرص‌های ضدبارداری و داروهای ضدآندروژن، میتوانند به متعادل کردن سطح هورمون کمک کنند.
این قرص‌ها که هم استروژن و هم پروژسترون دارند، ممکن است به کوچک شدن کیست‌ها کمک کنند. استروژن میتواند منجر به کاهش موهای زائد شود. بیمار احتمالاً بعد از سه تا شش ماه درمان دارویی، بهبود پیدا خواهد کرد.
آندروژنهای استروئیدی و غیراستروئیدی میتوانند گیرنده‌های آندروژن را مسدود کرده و تولید آندروژن را از غدد فوق کلیوی، تخمدان‌ها و غدد هیپوفیز کاهش دهند.
پزشک ممکن است کرم خاصی را برای کاهش رشد موهای صورت تجویز کند. رشد موهای صورت باید بعد از یک یا دو ماه کُند شود. عوارض جانبی این کرم‌ها شامل بثورات پوستی و تحریک پوست است.
روشهای خود مراقبتی برای رفع موهای ناخواسته صورت و بدن عبارتند از:
چیدن مو: استفاده از موچین روش خوبی برای رفع موهای زائد است، اما برای رفع موهای زیاد مفید نیست.
اصلاح: اصلاح سریع و ارزان است، اما باید به طور مرتب تکرار شود زیرا مو را تنها در سطح پوست رفع میکند.
اپیلاسیون: در روش اپیلاسیون، موم گرمی روی پوست مالیده میشود. پس از سفت شدن موم، برای رفع مو آن را از پوستتان بکشید. موم به‌سرعت مو را از سطح بزرگی رفع میکند، اما ممکن است موقتاً باعث درد شدید و گاهی سوزش و قرمزی پوست شود.
پودر موبر شیمیایی: پودر موبر شیمیایی، که عموماً به صورت ژل، لوسیون یا کرم‌‌‌هایی است که روی پوست مالیده میشود، از طریق تجزیه ساختار پروتئینی ساقه مو کار میکند. بعضی از افراد به مواد شیمیایی بکار رفته در این پودرها حساسیت دارند.
سفیدکننده : به‌جای رفع موهای ناخواسته بدن، برخی از زنان از سفیدکننده استفاده میکنند. سفیدکننده رنگ مو را از بین می‌‌‌‌برد، و باعث می شود موها کمتر دیده شوند همچنین سفیدکننده ممکن است باعث سوزش پوست شود، بنابراین آن را روی ناحیه کوچکی آزمایش کنید.سفیدکننده ممکن است موهای پوست تیره یا برنزه را برجسته کند.
همان‌طور که در بخش‌های قبلی نیز اشاره کردیم، برای کاهش موها می‌توانید وزن خود را کاهش دهید. در این بخش برخی از قرص‌هایی که پزشکان برای درمان پرمویی به بیماران توصیه میکنند را نیز بررسی می‌کنیم.
یکی از روشهای بسیار رایج برای رفع پرمویی در زنان و درمان آن استفاده از قرص‌های ضدبارداری است. قرص‌های ضدبارداری میتوانند میزان آندروژنی که در بدن تولید میشود را کاهش دهند. از طرفی دوره‌های قاعدگی خانمها را تنظیم میکنند و از بارداری آنها جلوگیری میکنند. اغلب خانمها بعد از مصرف داروها ظرف مدت 6 تا 12 ماه مشاهده میکنند که هیرسوتیسم بدن آنها کاهش یافته است. برخی از داروهایی که تولید آندروژن را کاهش می‌دهند، ممکن است همراه با قرص‌های ضدبارداری مصرف شوند.
اسپیرونولاکتون یکی از قرص‌هایی است که به آن قرص آب می‌گویند. از این قرص برای تنظیم فشارخون نیز استفاده میکنند. اگر دوز داروی مصرف شده کم باشد، از آن برای درمان هیرسوتیسم استفاده میکنند. این قرص ترشح آندروژن را کم میکند و به‌تدریج موهای زائد را نیز کاهش می‌دهد. اسپیرونولاکتون برخی از عوارض جانبی نیز دارد که شامل سرگیجه، سوزش سر دل، خونریزی نامنظم واژن، خستگی و خشکی پوست میشود.
یکی از داروهایی که بر ضد تولید آندروژن عمل میکند و در درمان هیرسوتیسم نیز اثر می‌گذارد، فیناستراید است. این دارو نیز بر اساس تحقیقاتی که صورت‌گرفته است، به‌اندازه داروی ایپیرونولاکتون میتواند برای کاهش موها مفید واقع شود.
فولاتامید را نیز می‌توانید به‌منظور ازبین بردن پرمویی در زنان و درمان هیرسوتیسم استفاده کنید. برخی پزشکان این دارو را برای درمان هیرسوتیسم استفاده میکنند. این دارو دارای عوارض جانبی است که یکی از آنها آسیب‌دیدن کبد است. از آن جایی که پزشکان در این مورد نگرانی‌هایی دارند، معمولاً در وهله اول از این دارو برای درمان استفاده نمی‌کنند.
کرم‌های موضعی نیز در داروخانه‌ها وجود دارند که ضد آندروژن عمل میکنند، اما این داروها نمی‌توانند به‌خوبی هیرسوتیسم را درمان نمایند. چنانچه پرمویی در زنان به دلیل فعالیت‌های زیاد غده‌های فوق کلیه باشد، احتمال دارد پزشک برای شما داروهای استروئیدی تجویز نماید که دوز کمی دارند.
داروهایی که میزان انسولین خون را کاهش می‌دهند، مانند تیازولیدین، متفورمین و دیون‌ها میزان آندروژن را نیز کاهش می‌دهند. از آن جایی که استفاده از این روش درمانی عوارض گسترده‌ای برای بدن دارد، از آن به‌عنوان روش درمانی خط اول استفاده نمی‌شود. آگونیست‌هایی که در هورمون آزادکننده گنادوتروپین وجود دارند نیز میتوانند مقدار آندروژن را کاهش دهند. این کار با استفاده از تخمدان‌های فرد انجام میشود.
در این درمان بیمار باید برای کسب نتیجه تزریق انجام دهد، به همین دلیل این روش کمی گران است. از طرفی، استفاده از این روش برای کاهش پرمویی در زنان و درمان نیز هیچ برتری نسبت به استفاده از قرص‌های ضدبارداری نخواهد داشت.
طبق نظریه‌هایی که در طب سنتی وجود دارد، تولید زیاد خلط سودا، همچنین خلط‌های صفرا، وجود یبوست‌های قدیمی و تغذیه‌های خشک سبب میشود، رشد موهای زائد افزایش یابد. طب مدرن می‌گوید که اگر هورمون‌های جنسی مردانه در بدن افزایش یابد، موهای زائد رشد زیادی میکند.
به همین دلیل کسانی که تنبلی تخمدان دارند یا دچار کیست هستند، شیوع بیماری هیرسوتیسم در آنها بیشتر است. عوامل مربوط به ایجاد اختلال هیرسوتیسم در بدن را که طب مدرن به آن باور دارد را در بخش‌های قبلی توضیح دادیم. در این بخش برخی از روش‌هایی را که طب سنتی برای کاهش پرمویی در زنان پیشنهاد می‌دهد را به شما معرفی می‌کنیم.
برخی از این توصیه‌ها جهت رفع پرمویی در زنان و درمان هیرسوتیسم عبارتند از:
هیرسوتیسم میتواند برای فرد مشکلات روحی روانی ایجاد کند.برخی از زنان در مورد داشتن موهای زائد ناخواسته احساس خجالت میکنند. برخی دچار افسردگی میشوند.اگرچه هیرسوتیسم عوارض جسمی ایجاد نمی‌‌‌‌کند اما علت زمینهای عدم تعادل هورمونی ممکن است باعث عوارض جسمی شود.
اگر هیرسوتیسم و قاعدگی های نامنظم دارید، ممکن است مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشید، که میتواند مانع باروری شود. زنانی که داروهای خاصی را برای درمان هیرسوتیسم مصرف میکنند به دلیل خطر نقص‌‌‌های زایمانی باید از حاملگی اجتناب کنند.
اما در کنار روشهای پزشکی ذکر شده، روشهای دیگری نیز برای خلاصی از این موها وجود دارد. تکنیک‌های از بین برن مو روشی غیر پزشکی برای مدیریت موهای زائد یا ناخواسته است.
اگر به بیماری پرمویی در زنان مبتلا باشید، باید از روش‌هایی برای از بین بردن آنها استفاده کرد. می‌توان این موها را از ته کَند یا آنها را شیو کرد.
لیزر موهای زائد با استفاده از اشعۀ متمرکز نور به فولیکول‌های مو آسیب می‌رساند. در نتیجه فولیکول‌های آسیب‌دیده، نمی‌توانند مو تولید کنند. با کامل کردن درمان، این روش نتایجی تقریباً دائمی را به همراه داشته خواهد داشت.
الکترولیز برداشت موها با استفاده از جریان الکتریکی است. این دستگاه هر فولیکول مو را به‌صورت جداگانه درمان میکند، بنابراین جلسات نسبت به لیزر، طولانی‌تر خواهد بود.
کنترل هیرسوتیسم، همیشه امکان‌پذیر نیست. با این حال، یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم میتواند به کنترل وزن و کاهش خطر ابتلا به کلسترول بالا و دیابت کمک کند. اجتناب از داروهای غیرضروری که عامل ایجاد هیرسوتیسم هستند، نیز میتواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
بایستی گفت هیرسوتیسم مشکلی برای بارداری فرد ایجاد نمی کند ولی در صورتی که هیرسوتیسم در زمینه سندرم تخمدان های پلی کیستیک باشد، که خود آن به علت نامنظمی تخمک گذاری درجاتی با نازایی همراه شود، ولی در صورتی که هیرسوتیسم علائم همراه ندارد، لذا هیرسوتیسم به تنهایی مشکلی برای باردار شدن ایجاد نخواهد کرد.
نکته ای که بایستی به آن دقت شود این است که هیچ کدام از این درمان ها به صورت کامل باعث برطرف شدن موهای زائد نمی شوند، ولی تا حدود زیادی می توانند موثر باشند.
مورد بعدی این است که اغلب درمان ها باید حداقل شش ماه ادامه پیدا کنند، در واقع بایستی بدانید که درمان هیرسوتیسم نیاز به صبر و حوصله دارد، زیرا سیکل رشد فولیکول مو شش ماه طول می کشد و اغلب درمان ها برای اثر دهی بایستی شش ماه ادامه پیدا کنند. به عبارتی اثرات شش ماه پس از دارو درمانی قابل مشاهده خواهد بود.
در زنان سطوح آندروژن با افزایش سن کاهش می یابد و خانمی که دوره سنی 20 تا 30 سال را دارد شاید نیاز باشد تا دوره درمانی را چند سال ادامه یابد تا هیرسوتیسم کنترل شود اما زنان در دوره 30 تا 50 سال سطوح آندروژن بدن آن ها کاهش پیدا کرده است که در چنین شرایطی حتی ممکن است نیاز به هورمون درمانی نداشته باشند، اما این موضوع فرد به فرد فرق می کند.
زمانی هیرسوتیسم به صورت ناگهانی ظاهر شده باشد و یا اینکه به سرعت در حال افزایش است.
داشتن علائم همراهی به نفع تخمدان های پلی کیستیک
در صورتی که شما هیچ کدام از این مشکلات را ندارید و موهای زائد برای شما آزار دهنده است و تمایل به درمان دارید می توانید در چنین شرایطی به پزشک مراجعه نمایید.
