محمدحسین بوچانی رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران درباره چرایی عدم توجه مدیران شهری به دستاورد‌های علمی پژوهشگران به میزان گفت: اساسا شکل گیری مراکز علمی و دانشگاهی در دنیا با ما یک تفاوت ساختاری دارد. در آنجا این طور نیست که یک مرکز علمی تشکیل شود و بعد فارغ از محیط اجرا و صنعت یا جامعه مشغول مطالعات علمی باشد و شبانه روز در مسائل خودش دست و پا بزند. در جهان غرب و دنیای پیرامون ما اول صنعت، تجارت، معدن، بازار و جامعه به معنای نهاد‌های اجرایی شکل می‌گیرند و بعد این‌ها در پیشبرد اهداف خودشان با مسائل و نارسایی‌هایی روبرو می‌شوند. در چنین حالتی چیزی به نام دانشگاه یا مرکز تحقیقات علمی را در کنار خودشان ایجاد می‌کنند. این دانشگاه‌ها مدام کمک می‌کنند تا این سیستم اجرایی به جریان بیفتد و سرعتش متناسب شود و بتواند مسائل مبتلا به را حل کند.

 

وی ادامه داد: درحالی که در کشور ما روایت معروفی وجود دارد که حدود صد سال پیش به مقام‌های دولتی گفته شد شما در تلاش برای اداره امور هستید درحالی که در دنیا جایی به نام یونیورسیته یا همان دانشگاه ایجاد شده که ما این را در ایران نداریم. مقام‌های دولتی ما هم آن زمان اغلب افرادی نظامی بودند و از این مسائل سر در نمی‌آوردند و نمی‌دانستند دانشگاه چیست. آن‌ها را توجیه کردند که دانشگاه محلی برای آموزش دادن افراد و تربیت متخصصان حوزه‌های مختلف است. دولتی‌ها هم پذیرفتند و اجازه تاسیس دانشگاه داده شد و بودجه‌ای هم برای این کار اختصاص پیدا کرد. درواقع اساس شکل گیری این ساختار دانشگاه در ایران یک تصمیم از بالا بود و حالت عمودی داشت.

 

بوچانی به اشاره به ضعف ساختاری نهاد دانشگاه در ایران گفت: هیچوقت جامعه و نهاد‌های صنعت، تجارت، معدن و دستگاه‌های اجرایی ما به این ساختار نرسیدند بلکه صرفا محصول یک دستور از بالا بود. آن دانشگاهی هم که در کشور ما ایجاد شد و سال هاست به کارش ادامه می‌دهد و به راهی می‌رود و جامعه هم به راه دیگری می‌رود. به همین دلیل پایان نامه‌های دانشگاهی در کار اجرایی به کار گرفته نمی‌شود. به همین دلیل کار‌های مطالعاتی و تحقیقاتی در دانشگاه‌ها در فضای اجرا و عمل در صنعت کشاورزی، محیط زیست، آب، اقتصاد و فرهنگ به چیزی گرفته نمی‌شود. به طور متوسط در سال چند صدهزار نفر در اقتصاد و جامعه شناسی و حقوق و دیگر رشته‌ها فارغ التحصیل می‌شوند بعد این‌ها وقتی وارد سیستم اجرایی می‌شوند و مثلا در یک شرکت یا موسسه مشغول کار می‌شوند می‌بینند آن چیز‌هایی که در دانشگاه آموخته اند فاصله زیادی با حوزه عمل و اجرا دارد.

 

 رئیس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران با بیان اینکه ما در ایران با مساله شکاف دانشگاه با حوزه عمل و اجرا مواجه هستیم گفت: به تدریج در وزارت علوم این مساله شکل گرفت که معاونت ارتباط با صنعت و دستگاه‌های اجرایی شکل بگیرد که الان هم مشغول انجام کار‌هایی هستند که هنوز هم فاصله زیادی وجود دارد و آن ادغام، همراهی و همکاری به درستی شکل نگرفته است. اما در جایی مثل شهرداری تهران و همین مرکز مطالعات و برنامه ریزی که سال ۵۲ تاسیس شده در این شهر تهران که مدیران ارشدش می‌خواهند زباله‌ها را مدیریت کنند، اموات را دفن کنند، باغات را ساماندهی کنند، حمل و نقل عمومی را راهبری کنند و تمام ماموریت‌های شهر را باید انجام دهند از حوزه حمل و نقل و ترافیک گرفته تا حوزه آموزش شهروندی جزو ماموریت‌های شهرداری تهران محسوب می‌شود. انجام همه این موارد نیازمند وجود پروژه‌ها و مطالعات کاربردی است. برای همین جایی به نام مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران تاسیس شده که هم باید مطالعات را پیش ببرد و هم برنامه ریزی برای اجرا را پوشش بدهد.

 

 

وی ادامه داد: اتفاقا پیشنهاد تاسیس این مرکز توسط دانشگاه هاروارد داده شده بود. یعنی این محصول یک نگاه و بومی سازی یک تجربه جهانی است. گفتند برای اینکه شما بتوانید این شهر را به خوبی راهبری کنید یک گروه پژوهشی چابک که بتواند با جامعه حرفه‌ای ارتباط داشته باشد و در ضمن برای شهر برنامه ریزی هم بکند را ایجاد کنید. به عبارت روشنتر محصول آن مطالعات در نظام برنامه ریزی به مدیران اجرایی انعکاس پیدا می‌کند. برای همین این مرکز در چنین ساختاری شکل گرفت. ایرادی که مطرح می‌شود که دانشگاهیان با حوزه اجرایی فاصله دارند کاملا درست است و این ایراد بر ساختار آموزش عالی ما وارد است.

 

بوچانی افزود: از طرف دیگر ما اقداماتی را در حوزه اجرایی باید به طور روزانه مدیریت کنیم. مثلا اگر در جایی یک ساختمانی فرو می‌ریزد و مساله ناایمنی بروز پیدا می‌کند در این موقعیت که نمی‌توان گفت اول برویم مطالعه کنیم تا ببینیم چطور می‌توان این مساله را حل کرد. باید قبلا مطالعات انجام شده باشد و امروز چک لیست به دست آمده باشد و مدیر اجرایی هم مهارت لازم را پیدا کرده باشد که سریع در صحنه بتواند اقدام عملی مناسب انجام بدهد. یعنی بتواند در مقابل اقداماتی که روزانه یا در فرایندی که در طول ماه انجام می‌شود در عمل و اجرا موفق باشد. به عنوان مثال در فضای شهری لازم است که مدیریت آب در کل فضا‌های سبز پوشش داده شود. یعنی از یک طرف مشکل تنش آبی و محدودیت منابع آبی وجود دارد و از طرف دیگر استراتژی مدیران شهر توسعه فضا‌های سبز است. یعنی دو حوزه متضاد مقابل هم قرار گرفته اند. اول اینکه توسعه فضای سبز را به خاطر توسعه فضای شهری و شاخص‌های توسعه فضای شهری نمی‌توان متوقف کرد. دوم هم مدیریت منابع آب را باید حتما انجام داد؛ بنابراین به شیوه‌ای گام به گام باید فاضلاب بازچرخانی شود، ساعات آبیاری فضا‌های سبز باید تغییر کند، گونه‌های درختی که در شرایط تنش آبی مقاوم باشند باید در فضا‌های شهری کاشته شوند.

 

وی ادامه داد: مدیران اجرایی که ماموریت دارند برای توسعه فضا‌های سبز گروه‌های مطالعاتی در قالب طرح جامع فضای سبز در کنار این مدیران قرار می‌گیرند و مثلا توصیه می‌کنند آن گونه‌های گیاهی که باید جایگزین شوند با توجه به تنش آلودگی و تنش آبی فلان موارد است. نحوه بازچرخانی آب فاضلاب و استاندارد‌هایی که گواهی بدهند که این آب قابلیت آبیاری برای گونه‌های درختی شما را دارد اینهاست. پس این مطالعات کاملا در اختیار ساختار اجرایی قرار می‌گیرد.

 

بوچانی تصریح کرد: امروز گرفتاری ما این است که مدیران اجرایی حوصله و تمایلی برای شنیدن بحث‌های خلاقانه نوآورانه و پژوهشی را ندارند از طرف دیگر پزوهشگران ما هم آنقدر وارد بحث‌های کلان و نظری می‌شوند که مدیران اجرایی به تصور بیهوده بودن این پژوهش‌ها می‌افتند. اما مطالعات کاربردی جایی در میانه این دو قرار می‌گیرند. مقرر می‌کنند به شکلی هماهنگ مدیران اجرایی را مهارت افزایی بکنند. کار دیگر مطالعات کاربردی هم این است که مدام خودش را به روز می‌کند. ما در رابطه با بحث مدیریت پسماند پنج دهه است که به یک استراتژی روشنی نرسیده ایم. درحالی که در دنیای امروز پروژه‌های کاربردی فرایند مدیریت پسماند را بسیار متفاوت از ما انجام می‌دهند. واقعیت هم این است که مدیران اجرایی ما هم در برابر تغییر روش‌ها مقاومت می‌کنند، چون به آن سیستم اجرایی که بهره وری و کارایی هم ندارد عادت کرده اند.

 

انتهای پیام/