مشکات سخاوتی- بهداشت نیوز: یکی از ویژگی های منفیِ بارز کشور ما در سال های قبل از پیروزی انقلاب، وابستگی شدید ما به کشورهای دیگر در بسیاری از عرصه های حساس بود. اما بی شک پس از انقلاب، یکی از دستاوردهای مهم ما در حوزه سلامت، ارتقاء کیفی و کمی آیتم های مختلف چون وضعیت بهداشتی، کادر درمان و تجهیزات پزشکی و تولید دارو بوده است.

برای بررسی و مقایسه ی دستاوردهای سلامت کشور در بخش های مختلف در سال های  قبل انقلاب و 40 ساله پس از انقلاب، خبرنگار بهداشت نیوز با دوتن از افراد متخصص و مطلع در حوزه ی بهداشت و درمان و دارو به گفتگو پرداخته که مشروح آن را در زیر می خوانید؛

دکتر حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی مهم ترین دستاورد ما پس از انقلاب در حوزه بهداشت و درمان را تربیت نیروی انسانی در حوزه ی سلامت دانست و گفت:  خوشبختانه ما امروز از نظر پزشکان متخصص  و فوق تخصص ها بی نیاز از تمام دنیا هستیم، در حالیکه قبل از انقلاب برای بیماری های جزئی هم مردم مجبور بودند به خارج از کشور بروند.

وی افزود: تحول بعدی ما در نظام سلامت کشور پس از انقلاب، تولید داخلی داروها بوده است در حالیکه  امروز 97 درصد داروها تولید داخل است و تنها سه درصد داروها از خارج کشور وارد می شود و فعالیت های بسیار خوبی را در حوزه دارو توانسته ایم انجام دهیم.

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس خاطرنشان کرد: تولید بسیاری از تجهیزات پزشکی مورد نیاز در داخل کشور نیز یکی از پیشرفت های چشمگیر ما در این 40 ساله ی پس از انقلاب بوده است در حالیکه در قبل از انقلاب در بسیاری از قسمت های تولید تجهیزات پزشکی از جمله تخت های بیمارستانی وارد کننده بودیم و نیاز به خارج از کشور داشته ایم.

شهریاری از توفیقات مهم دیگر ما را پس از انقلاب ، ارتقاء متخصصان ما در پیوند اعضای مختلف بدن عنوان کرد و گفت: قبل از انقلاب آمار مرگ و میر نوزادان در ماه اول تولد ، کودکان یک سال و نیم و کودکان 5 ساله بسیار بالا بود اما الان در این حوزه، از متوسط دنیا وضعیت بهتر و بالاتری داریم. مخصوصا در استان های محروم امروزه مرگ و میر نوزادان و کودکان ما بسیار کاهش یافته است.

وی اضافه کرد: در قبل از انقلاب آمار ابتلا و مرگ و میر ما بر اثر بیماری های واگیردار مانند فلج اطفال، سرخک، شبه وبا و غیره بسیار بالا بود و عوارض زیادی را را هم به همراه داشت . اما امروز پیشرفت های زیادی در کنترل و مهار بیماری های واگیردار داشته ایم.

حسینعلی شهریاری تأکید کرد: امروزه علل مرگ  و میر در در جمعیت کشور ما ناشی از بیماری غیر واگیردار چون بیماری های قلبی و عروقی، دیابت، تصادفات ، سرطان ها است. بنابراین  فعالیت و برنامه ریزی دقیق تر برای کنترل بیماری های غیر عفونی باید در دستور کار نظام سلامت ما قرار گیرد.

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به گفت: یکی از مهترین فعالیت های ما برای کاهش بیماری غیرواگیر در کشور باید تغییر سبک زندگی ، ورزش، اصلاح تغذیه و کاهش مصرف فست فودها باشد زیرا غذاهای نامناسب مشکلات زیادی را برای نسل جدید ما ایجاد کرده است.

در ادامه مهندس فرامز اختراعی ، رئیس سندیکای مواد مؤثره دارویی نیز با اشاره به اینکه در قبل از انقلاب تقریبا چیزی به عنوان تولید دارو نداشتیم، به بهداشت نیوز گفت: سال های قبل از انقلاب چند شرکت چندملیتی در کشور فعالیت داشتند و فقط حدود 25 درصد داروهای مورد مصرف را در ایران فرموله می کردند.

وی اظهار داشت: این شرکت ها مواد آماده را وارد کشور کرده و آن ها را به قرص و شربت و شکل های دیگر دارویی تبدیل می کردند. حتی فرمولاسیون دارو هم در ایران انجام نمی شد و حتی این شرکت ها موادی را که وارد می کردند با کد معرفی می کردند  که کارشناسان ایرانی اطلاعی از آن ها پیدا نکنند.

اختراعی گفت: در سال های اول انقلاب با ملی شدن کارخانه هایی که متعلق به کارخانه های چند ملیتی در قبل انقلاب بودند و در سال 58 که سالهای جنگ هم بود، با طرح ژنریک مجبور شدیم داروی ملی را به تولید برسانیم و به مرور به 98 درصد تأمین نیازهای دارویی رسیدیم.

رئیس سندیکای مواد مؤثره دارویی مطرح کرد: افتخاردیگر ما در سالهای اوایل انقلاب این بود که که در عین حال که دارورسانی را به مناطق محروم و کم برخوردار بیشتر کرده بودیم و تعداد قلم داروی ما به دلیل شرایط جنگ به شدت افزایش پیدا کرده بود، اما هزینه سرانه ی داروی ما از 52 دلار در سال 57 به 13.6دلار تا سال 68 رسید  و حتی سازمان بهداشت جهانی آن سال ها ما را به عنوان الگو مورد تحسین قرار داد.

وی ادامه داد: پس از انقلاب علاوه بر پیشرفت کشور در حوزه ی فرمولاسیون و تولید داروی نهایی، در زمینه ی تولید ملزومات بسته بندی  و ماده مؤثره دارو که اساس دارو است، یک حرکت بسیار زیر ساختی داشته ایم و در اوج بحران ها این صنعت را شروع کرده ایم و الان در در ماده بسته بندی 100 به خودکفایی رسیده ایم.

اختراعی گفت: امروز  همه ملزومات بسته بندی از جمله شیشه آمپول، کپسول ژلاتین و غیره را 100 درصد در داخل کشور تولید می کنیم. همچنین در حوزه مواد مؤثره دارویی یک افتخار بزرگی را بدست آورده ایم و آن این بوده که 71 درصد مواد مؤثره داروهای کشور را امروز در داخل کشور تولید می کنیم.

وی تأکید کرد: بر طبق آخرین اطلاعاتی که بعد شیوع کرونا اعلام شده، کل قاره اروپا تولید مواد موثره دارویی اش 35 درصد است و به شدت وابسته به هند و چین هستند. البته ما هم برای مواد واسطه شیمیایی وابستگی به هند و چین داریم ولی خود مواد مؤثره را که یک صنعت بسیار پیچیده است، بیش از 71 درصد در داخل تولید می کنیم که تقریبا دو برابر اروپاست.

رئیس سندیکای مواد مؤثره دارویی یکی از مشکلات ما در حوزه دارو پس از سال های انقلاب را ضعف ما در برنامه ریزی نظام دارویی و فهرست دارویی در دهه 70 عنوان کرد و گفت: خوشبختانه وزیر فعلی مناسبات و مقررات ویژه ای را گذاشته اند که امیدواریم این مسأله به مرور اصلاح شود.

اختراعی بیان کرد: ضعف دیگر ما این بوده که طی سال های اخیر بسیاری از داروها به محض اینکه در کشورهای دیگر به تولید می رسید، فارغ از توجه به نیاز مردم، با نگاه تجاری وارد کشور می شد و هزینه های دارویی را بالا می برد. این ها باعث شده ما کمی عقب نشینی اقتصادی در حوزه دارو داشته باشیم که باید روی این مسأله مدیریت مجدد انجام دهیم

وی در رابطه با وابستگی ما به مواد واسطه دارویی اشاره کرد: خوشبختانه مواد پایه زیادی برای دارو داریم هم پایه های نفتی و هم پایه های گیاهی و معدنی اما متأسفانه در واکنش های شیمیایی ابتدایی که به مواد پیچیده تر و در نهایت به مواد مؤثره دارویی تبدیل می شوند و در حوزه مواد واسطه فعلا ضعیف هستیم.

اختراعی افزود: خوشبختانه تقریبا از 4 سال پیش تلاش هایی را در حوزه مواد واسطه دارویی شروع کرده ایم و احتمالا سال آینده 14 قلم مواد واسطه بسیار حساس را در کشور به تولید خواهیم رساند.

رئیس سندیکای مواد مؤثره دارویی به بهداشت نیوز گفت: سالانه  تقریبا 150 میلیون دلار وابستگی به مواد واسطه دارویی داریم که اگر بتوانیم آن را در داخل تولید کنیم، 98 درصد داروی کشورمان در داخل تولید می شود بدون اینکه یک ریال نیاز به تأمین ارزی داشته باشیم.

شواهد و آمارهای موجود نشان می دهد که ایران پس از انقلاب و در بزنگاه های تاریخی و با وجود تحریم و جنگ و محدودیت ها، توانسته در حوزه بهداشت و درمان، برنامه های کنترلی و مدیریتی خوبی داشته باشد و در بسیاری از عرصه ها با اتکا به تولید داخل و به نیروهای متخصص داخلی، پیشرفت های قابل توجهی را کسب کند. هر چند برای رسیدن به شکوفایی و استقلال بیشتر همچنان جای خالی اعتماد بیشتر  به نیروهای جوان متخصص و نظارت بر عرصه های برنامه ریزی و مدیریتی احساس می شود.