به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه گفتگوی ویژه با موضوع ابلاغ مصوبه نهایی سازی و تصویب سند ملی هوش مصنوعی با حضور جناب آقای دکتر سید محمد رضوی زاده رئیس پژوهشگاه ارتباطات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر سعید رضا عاملی استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران و مسئول کمیته نهایی سازی سند ملی هوش مصنوعی فرصت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی را به بحث و بررسی گذاشت.
سوال: آقای دکتر عاملی به شما سلام می‌کنم خیلی خوش آمدید هوش مصنوعی فرصت یا چالش اول بپردازیم ببینیم که ماهیت هوش مصنوعی چیست و چرا ما در مهم‌ترین برنامه‌ریزی‌هایمان به دنبال تدوین سند ملی هوش مصنوعی رفته‌ایم؟
عاملی: ببینید هوش مصنوعی یک نظیر انسانی است همانطور که انسان یک موجود فردی و اجتماعی است و در همه جا برای نظام هستی تاثیرگذار است هوش مصنوعی به رقابت انسان آمده و قابلیت‌های مغز انسان را در درون خودش تعبیه می‌کند و یک فناوری در حال شدن است از یک الگوریتم ساده‌ای که چند مرحله را به هم وصل می‌کند و می‌تواند یک فرایند ایجاد کند فرایند رفت و بازگشت را با اگر و در مسیر ایجاد کند تابع الگوریتم‌های پیچیده تبدیل شده و لذا، چون نظیر انسان است اهمیت بسیار بالایی دارد یعنی همانطور که انسان در آموزش است در پژوهش است در صنعت است در کشاورزی است در خدمات است و به یک معنا می‌شود گفت انسان یک زیست بومی دارد هوش مصنوعی هم امروز یک زیست بومی به موازات انسان ایجاد کرده ماهیتش یک ماهیت داده مبنا است بر بستر داده‌ای می‌نشیند بنابراین با ظرفیت‌های صفر و یک بین صفر و یک با ظرفیت‌های کوانتومی می‌تواند ریزپردازش‌های بسیار بسیار ریزی را در سطح اسکوایت ایجاد کند یعنی دیگر ما این یا آن نداریم بین این یا آن میلیارد‌ها مفروض انتخابی وجود دارد که هوش مصنوعی با کامپیوتر‌های کوانتومی با ظرفیت‌های جدید می‌تواند فراهم کند هوش مصنوعی یک ماهیت شبکه‌ای دارد یک ماهیت اجتماعی دارد یک ماهیت یکپارچه دارد که می‌تواند بین متغیر‌های بسیار بسیار گسترده عمل کند شما ببینید همین چت جی بی تی که ظهور پیدا کرد و موضوع خیلی از بحث‌ها شد و شاید این صدای خطری را که به صدا درآمد برای اخلاق هوش مصنوعی به خاطر آن ظرفیت‌هایی بود که ملموس به وجود آمد ۱۳۰ میلیارد متغیر را بهش مراجعه می‌کند برای اینکه پاسخ بدهد این ۱۳۰ میلیارد می‌تواند تبدیل شود به چند تریلیون متغیر شود عرض کردم یک پدیده در حال شدن است بنابراین هوش مصنوعی داده بنیان است شبکه‌ای است الگوریتمی است یک پارچه است و قدرت پردازشگری بسیار ریز دارد و بعضی‌ها فکر می‌کنند هوش مصنوعی فقط یک ظرفیت یک انسان است هوش مصنوعی تراکم مجموعه‌های هوش‌های انسانی است فعلیتی که دارد از قدرت فعلیت هوش انسان بالاتر است به دلیل متغیر‌های گسترده‌ای که در آن به وجود آمده فرصت‌هایی که دارد این است که بسیاری از آرزو‌های ما برای فضای اجتماعی را می‌تواند برآورده کند مثلاً ما یکی از آرزوهایمان عدالت فراگیر است رفع فساد است دادن خدمات آسان به مردم است حذف بروکراسی و فرایند‌های پیچیده زندگی انسان است آلودگی هوا داریم آلودگی هوا در بستر هوش مصنوعی یک باز تعریف متفاوتی از آن می‌شود و می‌تواند یک ظرفیت‌هایی را برای هوای سالم آب سالم طبیعت پاک به وجود بیاورد در عین حال چالش دارد یکی از چالش‌هایش این است کهانسان را ممکن است ضعیف بکند حافظه انسان را ضعیف کند قدرت نوآوری انسان در پرتو نوآوری هوش مصنوعی ضعیف شود اتکایی برای انسان به وجود بیاورد که بدون آن نتواند زندگی کند طبقه‌بندی اجتماعی جدیدی ایجاد می‌کند ما طبقه اجتماعی را بر اساس متغیر‌های جمعیتی تعریف می‌کردیم سن جنس قومیت درآمد این‌ها اموری بود که طبقه‌بندی اجتماعی ایجاد می‌کرد هوش مصنوعی الان یک طبقه اجتماعی تولید کننده به وجود آورده و یک طبقه بزرگ اجتماعی مصرف کننده.
سوال: به چند نکته اشاره کردید در واقع اشاره کردید که هوش مصنوعی یک شمشیر دو لبه است هم چالش فراوانی دارد و هم فرصت‌های بیشماری دارد که باید در هر حوزه برنامه‌ریزی شود بیشتر راجع به این موضوع در حکمرانی فرهنگی و فضای مجازی با شما صحبت خواهم کرد آقای دکتر رضوی زاده خیلی خوش آمدید به استودیو گفتگوی ویژه خبری بپردازیم به اینکه بر اساس قانون و اسناد بالادستی تدوین و توسعه موضوع هوش مصنوعی با کدام دستگاه است شورای عالی فضای مجازی یا شورای عالی انقلاب فرهنگی؟
رضوی زاده: آقای دکتر فرمودند که بحث هوش مصنوعی به هر حال یکی از دانش‌های بسیار مهم در حوزه بشری است که به سرعت هم دارد رشد می‌کند و در آینده نزدیک ما می‌تواند یکی از معیار‌های مقایسه کشور‌ها باشد و کشور‌هایی که مجهز به این فناوری‌ها نباشند عملاً کشور‌های عقب مانده محسوب می‌شوند برای اینکه ما بتوانیم هوش مصنوعی را در یک جامعه توسعه بدهیم به چند پیش نیاز نیاز داریم یکی بحث داده است یکی بحث نیروی انسانی است یکی بحث زیرساخت‌های پردازشی مناسب است و در کنار این‌ها قانون مقررات است که قانون مقررات هم از دو بعد است یکی برای توسعه این فناوری در کشور‌ها و یکی هم برای جلوگیری از مضرات و خطراتی که ممکن است داشته باشد بحث نقشه راه یا بحث سند ملی برای حکمرانی این قضیه است یعنی ایجاد قانون و مقررات برای استفاده از هوش مصنوعی و توسعه هوش مصنوعی در کشور فرمودید کی متولی است به هر حال در کشور در بحث حکمرانی الان چندین سال است دارد کار می‌شود در حوزه‌های مختلف در بحث هوش مصنوعی یک مقدار حوزه‌اش جدیدتر است، ولی نهاد‌های مختلفی وارد این حوزه شده‌اند ما اخیرا چند اقدام مهم را دیدیم در سطح حاکمیت که برای بحث حکمرانی هوش مصنوعی اقدامات مهمی صورت گرفت یکی بحث برنامه هفتم بود که در برنامه هفتم تکلیف شده به شورای عالی فضای مجازی به همراه وزارت ارتباطات
سوال: حالا تغییر کرده؟
رضوی زاده: نه تغییر نکرده در ماده ۶۵ لایحه برنامه هفتم است که من الان خدمتتان می‌خوانم که مرکز ملی به همراه وزارت ارتباطات مکلف شده که ظرف ۶ ماه برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی را بنویسند اقدام دیگر دستوری بود یا حکمی بود که آقای رئیس جمهور چند هفته پیش دادند بحث شورای ملی هوش مصنوعی بود که آنجا هم بخشی از تکالیف شاید مرتبط بشود به همین بحث تهیه اسناد کلان هوش مصنوعی و ابلاغی بود که امروز رئیس جمهور محترم دادند در مورد تکلیفی که با ابلاغ ماده واحده‌ای بود که ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد نهایی سازی سند ملی هوش مصنوعی داشتند.
سوال: این سوال را به ذهن ایجاد می‌کند که که این تعدد دستگاه‌ها موازی کاری در حوزه توسعه هوش مصنوعی نیست؟
رضوی زاده: شاید در نگاه اول این به نظر بیاید، ولی اگر شما دقت بفرمایید اعضای شورای عالی فضای مجازی که حالا مصوبات مرکز ملی فضای مجازی هم باید آنجا برود و شورای عالی انقلاب فرهنگی را اگر شما اعضا را نگاه کنید مشترکات زیاد است بین اعضا این یک جنبه قضیه اگر در لایحه برنامه هفتم ما دقت کنیم می‌بینیم که لایحه برنامه هفتم بیشتر دیدگاه فنی به قضیه دارد یعنی دیدگاه فناوری دارد ميگوید برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی به منظور تعیین چهارچوب‌ها و سازوکار‌ها تعامل با ذینفعان فراهم نمودن دانش و زیرساخت‌های پایدار فنی اجتماعی و اخلاقی و حقوقی و کاربرد‌ها است امروز اگر در ابلاغی که آقای رئیس جمهور دادند نگاه کنیم در ماده واحده می‌بینیم که دوباره ابلاغی که به شورای عالی انقلاب فرهنگی داده‌اند من دوباره بخشی از این را می‌خوانم که آمده با استفاده از همکاری جا‌های مختلف مثل مرکز ملی فضای مجازی باز وزارت ارتباطات که اینجا هم نقش دارند و وزارت علوم وزارت ارشاد، ولی گفته آخرش این است که بر پایه بنیان‌های نظری دینی فلسفی فقهی اخلاقی فرهنگی و با در نظر داشتن پیامد‌های آن در ابعاد مختلف این برنامه تدوین می‌شود من فکر می‌کنم این یک کار هوشمندانه بوده که بخش فنی‌اش می‌تواند در لایحه هفتم طبق همان دستوری که طبق قانونی که در لایحه هفتم است تکلیفی که به مرکز ملی و وزارت ارتباطات داده شده تدوین شود و بعد در شورای عالی انقلاب فرهنگی هم می‌تواند این کار از ابعادی که خدمتتان عرض کردم.
سوال: از نگاه شما موازی کاری نیست فقط یک تعامل در جهت هدف باشد؟
رضوی زاده: می‌تواند باشد.
سوال: بسیار خوب آقای دکتر عاملی اشاره کردید به فرصت‌ها و چالش‌ها اول بفرمایید که در شورای عالی انقلاب فرهنگی و در سندی که قرار است در ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شود چه مسائلی چه راهبرد‌هایی چه حل مسئله‌هایی برای این چالش‌ها و تقویت فرصت‌ها در نظر گرفته شده؟
عاملی: ببینید من برگردم به سوال قبلی شما که آقای دکتر توضیح دادند ما در معاونت علم و فناوری رئیس جمهور ستاد‌های متنوعی از علم و فناوری داریم که به دلیل اینکه بنیانش علم و فناوری است در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده مثل سند زیست فناوری یا سند فناوری‌های نانو یا سند علوم شناختی گیاهان دارویی حتی سند هوا و فضا این‌ها به دلیل اینکه دانش بنیان است معمولاً این نوع اسناد در شورای عالی انقلاب فرهنگی ذیل ستاد نقشه جامع کشور و امروز در ساختار دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی که چهار ستاد دارد ذیل ستاد علم و فناوری بررسی و نهایی سازی می‌شود و در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی باید به تصویب برسد.
