تصور کنید می‌توانید بدون نیاز به صرافی‌های متمرکز، مستقیم توکن‌های خود را معامله کنید، کارمزدهای کمتری بپردازید و از امنیت و شفافیت بالای بلاک چین بهره ببرید. زیرو ایکس دقیقاً این امکان را فراهم می‌کند. زیرو ایکس یک پروتکل متن‌باز و غیرمتمرکز است که برای تبادل توکن‌های اتریوم بدون نیاز به واسطه‌های متمرکز طراحی شد. این پروژه که روی بلاک چین اتریوم اجرا می‌شود، بستری را برای خرید و فروش دارایی‌های دیجیتال ایجاد می‌کند که در آن معاملات به‌صورت همتا به همتا انجام می‌شود. در ادامه در مورد این پروتکل و عملکرد آن بیشتر توضیح می‌دهیم.
توکن زیرو ایکس ZeroX (ZRX) یکی از کلیدی‌ترین اجزای اکوسیستم زیرو ایکس و زنجیره مقیاس‌پذیر آن است. این توکن نه‌تنها به‌عنوان یک ابزار حاکمیتی در شبکه عمل می‌کند، بلکه به کاربران اجازه می‌دهد تا در تصمیم‌گیری‌های مهم این پروتکل نقش داشته باشند. اما این تنها دلیل جذابیت ZRX نیست!
تصور کنید در دنیایی هستید که همه چیز غیرمتمرکز شده و دیگر نیازی به اعتماد به صرافی‌های متمرکز ندارید؛ زیرو ایکس این رویا را به واقعیت تبدیل کرده است. ZRX به‌عنوان سوخت این اکوسیستم عمل می‌کند و به افرادی که نقدینگی را در شبکه تأمین می‌کنند، پاداش می‌دهد. این یعنی هر کسی می‌تواند با مشارکت در این شبکه، از کارمزدهای معاملات سود ببرد.
اما این پایان ماجرا نیست! توکن ZRX یک ویژگی منحصر‌به‌فرد دارد: قدرت تصمیم‌گیری. دارندگان این توکن می‌توانند در فرآیند حاکمیتی شرکت کنند و در مورد تغییرات آینده پروتکل نظر بدهند. از سوی دیگر، این توکن برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها در پلتفرم‌های ساخته‌شده در زیرو ایکس نیز استفاده می‌شود، که آن را به یک دارایی دیجیتال با کاربردهای گسترده تبدیل کرده است.
در دنیای دیفای DeFi (Decentralized Finance) که سرعت پیشرفت آن این روزها بالاست، داشتن توکنی مانند ZRX که هم ابزاری برای رأی‌گیری است و هم امکان کسب درآمد را به کاربران می‌دهد، چیزی شبیه به یک فرصت طلایی برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران است.
از لحاظ عملکرد، ZRX مانند یک پلی میان معامله‌گران و توسعه‌دهندگان عمل می‌کند. در حالی که معامله‌گران از نقدینگی بالا و کارمزدهای کمتر سود می‌برند، توسعه‌دهندگان می‌توانند بدون نیاز به ساخت زیرساخت‌های پیچیده، صرافی‌های غیرمتمرکز را روی این پروتکل راه‌اندازی کنند.
با استفاده از قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)، این پروتکل امنیت معاملات را بالا می‌برد و از استانداردهای رایج در اکوسیستم اتریوم (Ethereum) پشتیبانی می‌کند. مهم‌تر از همه، توسعه‌دهندگان می‌توانند به‌سادگی از زیرو ایکس در پروژه‌های خود استفاده کنند و صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchange (DEX)) بسازند. به همین دلیل، پروژه زیرو ایکس یکی از پایه‌های مهم در توسعه دنیای DeFi (مالی غیرمتمرکز) محسوب می‌شود.
در ادامه نحوه عملکرد زیرو ایکس را کامل بررسی می‌کنیم:
در حالی که بیشتر صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ (Uniswap)، تمامی مراحل سفارش‌گذاری و انجام معامله را روی بلاکچین (Blockchain) انجام می‌دهند، زیرو ایکس از ترکیب دو مدل داخل زنجیره (On-chain) و خارج از زنجیره (Off-chain) استفاده می‌کند. این ترکیب باعث کاهش هزینه‌های گس (Gas) و افزایش سرعت انجام معاملات می‌شود.
در زیرو ایکس، ثبت سفارش‌ها خارج از بلاکچین انجام می‌شود و تنها تأیید نهایی معامله بر روی بلاکچین ثبت خواهد شد. این روش باعث کاهش فشار روی شبکه‌ی اتریوم و بهینه‌تر شدن هزینه‌ها برای کاربران می‌شود.
در زیرو ایکس، دو دسته از کاربران وجود دارند:
هنگامی که یک سفارش‌دهنده سفارشی ایجاد می‌کند، اطلاعات آن خارج از زنجیره پردازش می‌شود. وقتی یک دریافت‌کننده سفارش را قبول کند، معامله از طریق قراردادهای هوشمند زیرو ایکس روی بلاکچین اتریوم اجرا خواهد شد. این روش باعث کاهش هزینه‌های کارمزد شده و اجرای سریع‌تری نسبت به سایر DEXها دارد.
زیرو ایکس در ارز دیجیتال یک ویژگی کلیدی دارد که آن را از دیگر صرافی‌های غیرمتمرکز متمایز می‌کند: ریلِیِرها (Relayers).
Relayers درواقع نودهایی (Nodes) هستند که مسئولیت میزبانی از سفارش‌ها را بر عهده دارند. آنها سفارش‌های کاربران را جمع‌آوری می‌کنند و در اختیار دریافت‌کنندگان سفارش قرار می‌دهند. برخلاف صرافی‌های متمرکز که خودشان نقدینگی را تأمین می‌کنند، Relayers فقط به عنوان واسطه‌ای برای اتصال سفارش‌دهندگان و دریافت‌کنندگان عمل می‌کنند.
این Relayers برای ارائه‌ی این خدمات، از کاربران کارمزد دریافت می‌کنند که این کارمزد معمولاً با توکن ZRX پرداخت می‌شود.
پروتکل زیرو ایکس مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند متن‌باز روی بلاکچین اتریوم است که اجرای ایمن و خودکار معاملات را تضمین می‌کند. این قراردادها از استاندارد ERC-۲۰ و ERC-۷۲۱ پشتیبانی می‌کنند، به این معنی که هم توکن‌های معمولی و هم توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) را می‌توان در این پروتکل معامله کرد.
ویژگی‌های کلیدی قراردادهای هوشمند زیرو ایکس به شرح زیر است:
توکن ZRX نقش مهمی در پروتکل زیرو ایکس دارد. از جمله کاربردهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
این ویژگی‌ها باعث شده که ZRX نه‌تنها یک توکن کاربردی، بلکه یک ابزار مشارکتی در توسعه آینده‌ی زیرو ایکس باشد.
در دنیایی که بلاکچین در حال تغییر سیستم‌های مالی سنتی است، زیرو ایکس به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین پروتکل‌های غیرمتمرکز برای مبادله دارایی‌های دیجیتال، نقش مهمی دارد. اما زیرو ایکس چگونه از فناوری بلاکچین استفاده می‌کند و چه تفاوت‌هایی با دیگر صرافی‌های غیرمتمرکز دارد؟ اجازه دهید دقیق‌تر بررسی کنیم.
بلاکچین یک دفتر کل توزیع‌شده و تغییرناپذیر است که امکان انجام تراکنش‌های ایمن و شفاف را بدون نیاز به واسطه‌های متمرکز فراهم می‌کند. زیرو ایکس به‌عنوان یک پروتکل غیرمتمرکز، به این فناوری وابسته است تا بتواند:
یکی از نوآوری‌های کلیدی زیرو ایکس، ترکیب تراکنش‌های درون زنجیره‌ای یعنی آنچین و مدیریت سفارش‌ها خارج از زنجیره یعنی آفچین بوده و فرایند آن به شرح زیر است:
قراردادهای هوشمند به‌عنوان ستون اصلی زیرو ایکس، تمامی معاملات را بدون نیاز به واسطه‌های متمرکز مدیریت می‌کنند. این قراردادها به صورت خودکار اجرا می‌شوند و باعث امن و شفاف بودن معاملات خواهند شد. این قراردادها متن‌باز هستند و توسعه‌دهندگان می‌توانند از آنها در پروژه‌های خود استفاده کنند.
زیرو ایکس یکی از پایه‌های دیفای محسوب می‌شود. این پروتکل به صرافی‌های غیرمتمرکز و سایر برنامه‌های مالی امکان می‌دهد که بدون نیاز به ساخت زیرساخت‌های پیچیده، معاملات همتا به همتا (P2P) را اجرا کنند.
با استفاده از زیرو ایکس، پروژه‌های دیفای می‌توانند:
| ویژگی | زیرو ایکس | یونی سواپ | سوشی سواپ |
| مدل اجرای معاملات | ترکیبی (On-Chain & Off-Chain) | ۱۰۰% On-Chain | ۱۰۰% On-Chain |
| سرعت پردازش | بالا (به دلیل پردازش خارج از زنجیره) | متوسط | متوسط |
| کارمزد گس | کم | بالا | بالا |
| پشتیبانی از NFT | دارد | ندارد | ندارد |
همان‌طور که در جدول مشخص است، مدل ترکیبی زیرو ایکس باعث کاهش هزینه‌های گس و افزایش سرعت تراکنش‌ها شده و آن را به گزینه‌ای کارآمدتر نسبت به دیگر پلتفرم‌های غیرمتمرکز تبدیل کرده است.
در این بخش قصد داریم زیرو ایکس در مقابل اتریوم را مورد بررسی قرار دهیم. اتریوم و زیرو ایکس هر دو از پروژه‌های مهم در دنیای بلاکچین و دیفای هستند، اما عملکرد، اهداف و کاربردهای آنها کاملاً متفاوت است. اتریوم یک بلاکچین گسترده است که بستری برای اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) دارد، درحالی‌که زیرو ایکس یک پروتکل غیرمتمرکز بوده که روی اتریوم اجرا می‌شود و هدف آن ایجاد یک سیستم کارآمد برای مبادله دارایی‌های دیجیتال بدون نیاز به واسطه است. حالا بیایید ببینیم این دو چه تفاوتی باهم دارند و چرا هر کدام در دنیای بلاکچین نقش مهمی ایفا می‌کنند.
اتریوم یک بلاکچین عمومی و غیرمتمرکز است که امکان ساخت قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز را به توسعه‌دهندگان می‌دهد. این شبکه بستری برای صدها پروژه‌ی بلاکچینی دیگر، از جمله زیرو ایکس، محسوب می‌شود. هدف اصلی اتریوم، تمرکززدایی از سیستم‌های مالی، داده‌ای و قراردادهای دیجیتال است.
زیرو ایکس بر پایه اتریوم ساخته می‌شود و یک پروتکل غیرمتمرکز برای مبادله‌ی توکن‌ها است. درحالی‌که اتریوم بستری کلی برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز است، زیرو ایکس به‌طور خاص روی تبادل دارایی‌های دیجیتال با کمترین هزینه و بیشترین سرعت تمرکز دارد. هدف اصلی زیرو ایکس، ایجاد یک سیستم کارآمد برای معاملات همتا به همتا (P2P) در بلاکچین اتریوم است.
اتریوم یک پروتکل لایه‌ی اول (Layer ۱) محسوب می‌شود، زیرا یک بلاکچین مستقل است که تراکنش‌ها را پردازش کرده و شبکه‌ای برای اجرای قراردادهای هوشمند ایجاد می‌کند. به عبارت دیگر، اتریوم مثل یک سیستم‌عامل غیرمتمرکز برای برنامه‌های بلاکچینی است.
زیرو ایکس، یک پروتکل لایه دوم (Layer ۲) است که روی اتریوم اجرا می‌شود. این یعنی زیرو ایکس بلاکچین اختصاصی ندارد، بلکه از قراردادهای هوشمند اتریوم استفاده می‌کند تا مبادلات را مدیریت کند.
اتریوم از یک مدل کاملاً درون‌زنجیره‌ای استفاده می‌کند؛ یعنی هر تراکنش، چه ارسال توکن باشد چه اجرای یک قرارداد هوشمند، باید روی بلاکچین ثبت شود و این باعث افزایش هزینه‌های گس و کاهش سرعت شبکه در زمان‌های اوج فعالیت می‌شود.
زیرو ایکس یک روش ترکیبی دارد:
این روش باعث می‌شود هزینه‌ها کاهش پیدا کند و سرعت انجام معاملات بالا برود.
یکی از مشکلات اصلی اتریوم، کارمزدهای بالا به دلیل پردازش درون‌زنجیره‌ای است. با افزایش تعداد کاربران و پروژه‌های دیفای، شبکه‌ی اتریوم دچار ازدحام می‌شود و هزینه‌ی گس افزایش پیدا می‌کند.
در مقابل، زیرو ایکس به دلیل پردازش خارج از زنجیره، هزینه‌های کمتری دارد. این پروتکل به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا سفارش‌های خود را بدون پرداخت گس ثبت کنند و تنها هنگام تکمیل معامله کارمزد بپردازند.
اتریوم یک بلاکچین چندمنظوره است که برای طیف گسترده‌ای از کاربردها استفاده می‌شود، این کاربردها به شرح زیر هستند:
زیرو ایکس بیشتر به‌عنوان یک راهکار معاملاتی در دنیای دیفای شناخته می‌شود و موارد استفاده آن به شرح زیر هستند:
اتریوم توکن بومی ETH را دارد که برای پرداخت گس، مشارکت در قراردادهای هوشمند و استیکینگ در اتریوم ۲.۰ استفاده می‌شود. ETH یکی از مهم‌ترین ارزهای دیجیتال در جهان بوده و ارزش آن بیشتر به دلیل کاربرد گسترده شبکه‌ی اتریوم است.
زیرو ایکس از توکن ZRX استفاده می‌کند که نقش‌های متفاوتی دارد:
| ویژگی | اتریوم | زیرو ایکس |
| نوع سیستم | بلاکچین (Layer ۱) | پروتکل غیرمتمرکز (Layer ۲) |
| هدف اصلی | بستری برای قراردادهای هوشمند و dApps | بهینه‌سازی معاملات غیرمتمرکز |
| روش پردازش تراکنش | کاملاً درون‌زنجیره‌ای (On-Chain) | ترکیبی (Off-Chain + On-Chain) |
| سرعت پردازش | کندتر در زمان‌های پرترافیک | سریع‌تر به دلیل سفارشات خارج از زنجیره |
| کارمزد تراکنش | بالا (به ترافیک شبکه بستگی دارد) | کم (بهینه‌شده برای هزینه‌های کمتر) |
| توکن بومی | ETH | ZRX |
| نقش توکن | پرداخت گس، اجرای قراردادهای هوشمند | کارمزد تراکنش‌ها، رأی‌گیری، تشویق تأمین‌کنندگان نقدینگی |
این دو پروتکل رقیب هم نیستند، بلکه مکمل یکدیگرند. بلاکچین اتریوم پایه‌ای برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز است، درحالی‌که پروتکل زیرو ایکس یکی از بهترین راهکارها برای بهینه‌سازی معاملات غیرمتمرکز بر روی این بلاکچین محسوب می‌شود.
اگر می‌خواهید در یک بلاکچین چندمنظوره و پرکاربرد فعالیت کنید، اتریوم گزینه‌ی بهتری است. اما اگر هدف شما معامله سریع و ارزان توکن‌ها بدون نیاز به صرافی‌های متمرکز است، زیرو ایکس انتخاب بهتری خواهد بود.
ایده زیرو ایکس در سال ۲۰۱۶ توسط دو مغز متفکر به نام‌های ویل وارن (Will Warren) و امیچی بندالی (Amir Bandeali) شکل گرفت. آنها به‌عنوان دو متخصص بلاکچین و علاقه‌مند به حوزه‌ی دیفای، متوجه شدند که بازارهای مالی غیرمتمرکز در حال رشد هستند، اما روش‌های مبادله‌ی دارایی‌های دیجیتال هنوز ناکارآمدند.
در آن زمان، بیشتر معاملات ارزهای دیجیتال از طریق صرافی‌های متمرکز مانند بایننس (Binance) و کوین بیس (Coinbase) انجام می‌شد که مشکلاتی از جمله هزینه‌های بالا، عدم شفافیت و احتمال هک شدن داشتند. از طرف دیگر، صرافی‌های غیرمتمرکز نیز با چالش‌های متعددی روبه‌رو بودند، از جمله سرعت پایین، هزینه‌های گس بالا و نقدینگی کم.
این دو کارآفرین تصمیم گرفتند یک پروتکل متن باز بسازند که به هر کسی اجازه دهد به‌راحتی و بدون نیاز به اعتماد به واسطه‌ها، دارایی‌های دیجیتال خود را روی بلاکچین اتریوم معامله کند.
پس از ماه‌ها تحقیق و توسعه، تیم زیرو ایکس در آگوست ۲۰۱۷ عرضه اولیه کوین (ICO) خود را برگزار کرد. نتیجه چه بود؟ یک موفقیت فوق‌العاده!
در مدت کوتاهی، پروژه توانست ۲۴ میلیون دلار سرمایه جمع‌آوری کند. این سرمایه‌گذاری قوی باعث شد که تیم بتواند زیرساخت‌های پروتکل را توسعه داده و آن را برای استفاده‌ی عمومی آماده کند.
سرمایه‌گذاران اولیه‌ی زیرو ایکس شامل بنیان‌گذاران Coinbase ،Pantera Capital ،Polychain Capital و FBG Capital بودند که نشان‌دهنده اعتماد بالای صنعت به این پروژه بود.
بعد از عرضه‌ی اولیه، تیم زیرو ایکس بروزرسانی‌های متعددی را ارائه داد تا این پروتکل کارآمدتر و انعطاف‌پذیرتر شود.
۲۰۱۸: انتشار نسخه ۲ پروتکل
۲۰۱۹: گسترش به بازارهای جدید
۲۰۲۰: رشد دیفای و جهش زیرو ایکس
۲۰۲۱-۲۰۲۳: ورود به بازارهای بزرگ‌تر
در ادامه، نحوه خرید زیرو ایکس را بررسی می‌کنیم:
قبل از هر چیز باید یک صرافی که از زیرو ایکس پشتیبانی می‌کند پیدا کنید. این صرافی‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
اگر تازه‌کار هستید، کار کردن با صرافی‌های متمرکز آسان‌تر است. اما اگر حریم خصوصی و امنیت بیشتری می‌خواهید، صرافی‌های غیرمتمرکز گزینه بهتری هستند.
اگر صرافی متمرکز را انتخاب کرده‌اید مراحل زیر را دنبال کنید:
بعد از ثبت‌نام، باید حساب خود را شارژ کنید. این کار را می‌توانید با روش‌های زیر انجام دهید:
بعد از واریز وجه، نوبت خرید است:
اگر قصد فروش توکن را دارید، همان مسیر خرید را برعکس طی کنید:
برای امنیت بیشتر، بهتر است بعد از خرید زیرو ایکس، آن را به کیف پول شخصی خود منتقل کنید.
زیرو ایکس به عنوان یک ستون فقرات برای انواع صرافی غیرمتمرکز عمل می‌کند و این امکان را می‌دهد که کاربران بتوانند بدون نیاز به واسطه‌های متمرکز، دارایی‌های دیجیتال خود را معامله کنند.
ویژگی‌های کلیدی زیرو ایکس در DEXها به شرح زیر است:
تحلیل آینده زیرو ایکس با توجه به شرایط نوسانی بازار به صورت قطعی ممکن نیست، اما می‌توانیم پیش بینی‌هایی در مورد قیمت آن تا پایان سال ۲۰۲۵ داشته باشیم.
بر اساس تحلیل‌های موجود، پیش‌بینی می‌شود که قیمت توکن ZRX تا سال ۲۰۲۵ بین ۰.۵۲ تا ۱.۸۸ دلار نوسان داشته باشد. این پیش‌بینی‌ها نشان‌دهنده پتانسیل رشد این ارز دیجیتال تا پایان سال جاری است.
عوامل مؤثر بر رشد زیرو ایکس به شرح زیر هستند:
با وجود پتانسیل‌های موجود، زیرو ایکس با چالش‌هایی نیز روبرو است. رقابت شدید در حوزه پروتکل‌های دیفای و تغییرات سریع در فناوری بلاکچین می‌تواند بر رشد این پروتکل تأثیرگذار باشد. همچنین، نوسانات بازار ارزهای دیجیتال ممکن است بر قیمت و پذیرش ZRX تأثیر بگذارد.
توکن زیرو ایکس (ZRX) را می‌توان از صرافی‌های متمرکز مانند بایننس و کوین بیس یا صرافی‌های غیرمتمرکز مثل یونی سواپ خریداری کرد. برای این کار باید حساب کاربری بسازید، ارز دیجیتال واریز کنید و سپس ZRX بخرید.
زیرو ایکس یک پروژه با هدف بهبود معاملات غیرمتمرکز است، اما مانند همه ارزهای دیجیتال، قیمت آن نوسان دارد. بهتر است پیش از سرمایه‌گذاری، تحلیل تکنیکال و فاندامنتال انجام دهید.
زیرو ایکس روی شبکه اتریوم اجرا می‌شود و هدف آن بهینه‌سازی و کاهش هزینه‌های معاملات غیرمتمرکز است، در حالی که اتریوم یک بلاکچین عمومی برای اجرای قراردادهای هوشمند است.
زیرو ایکس به‌عنوان یک پروتکل متن‌باز، امکان اجرای سفارشات خرید و فروش را بدون واسطه در صرافی‌های غیرمتمرکز را دارد و با کمک Relayers نقدینگی را بهبود می‌بخشد.
زیرو ایکس به دلیل تمرکز بر افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها و بهبود نقدینگی یکی از پرطرفدارترین پروتکل‌های دیفای محسوب می‌شود. با توسعه بیشتر لایه ۲ اتریوم و افزایش مقیاس‌پذیری، انتظار می‌رود زیرو ایکس و آینده آن نقش بزرگ‌تری در بازارهای مالی غیرمتمرکز ایفا کند.
اگر قصد معامله در دنیای کریپتو بدون واسطه‌های متمرکز را دارید، پروتکل زیرو ایکس یکی از بهترین گزینه‌های پیش روی شماست. قیمت لحظه ای زیرو ایکس را می‌توانید در وبسایت ارزدیجیتال دنبال کنید.
