به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ در روزهای انتهایی فروردین نیز موضوع مدیریت بازار محصولات کشاورزی به حدی داغ شد که مسعود پزشکیان را مجبور به موضع‌گیری کرد. 

این‌بار رئیس قوه مجریه در واکنش به‌نامه‌ای از معاون اول رئیس‌جمهور با موضوع «ملاحظات قانونی ممنوعیت‌های صادراتی ابلاغی معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهادکشاورزی و ضرورت پایداری و تداوم کسب‌وکار» اعلام کرد: «اصولا اگر ما پیش‌بینی‌های لازم را داشته باشیم، نباید این مشکل پیش‌بیاید. 

در هر حالت اگر موردی اتفاق افتاد به‌جای جلوگیری از صادرات، در صورت امکان برنامه واردات را درنظر بگیرند.» با این‌حال مشکلات مذکور تنها مربوط به دولت فعلی نیست و مدیریت بازار کشاورزی یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعاتی است که سیاستگذاران ایرانی در دهه‌های گذشته با آن مواجه بوده‌اند. 

تقریبا هیچ‌سالی نیست که در آن، عرضه یک کالای کشاورزی کاهش نیافته باشد. این عدم‌تقارن عرضه و تقاضا در یک سال‌باعث افزایش قیمت پیاز شده و در سال‌دیگر قیمت سیب‌زمینی را به سقف تاریخی خود رسانده‌است. 

در این بین، همواره اولین راهکار سیاستگذاران بخش کشاورزی کشور، محدود‌کردن صادرات محصولات غذایی به سایر کشورها بوده‌است؛ راهکاری غیراقتصادی که باعث کاهش جذابیت بخش کشاورزی برای سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان شده و زیان رفاهی بزرگی در پی دارد. 

پیدا‌کردن بازارهای صادراتی جدید در فضای رقابتی تجارت‌جهانی امر بسیار دشواری است و از آن دشوارتر حفظ این بازارهاست. 

زمانی‌که اقلام کشاورزی مختلف در برهه‌های مختلف، به بهانه مدیریت بازار داخلی مشمول ممنوعیت صادراتی می‌شوند، مشتریان بازرگانان ایرانی به ایشان بی‌اعتماد شده و به‌دنبال مبادی مطمئن‌تر برای واردات کالاهای کشاورزی خواهند رفت. 

همچنین تبلیغات منفی مشتریان سابق ایران، کار را برای بازرگانان سخت‌تر می‌کند؛ مشکلاتی که تجار ایرانی تقریبا هیچ نقشی در ایجاد آن ندارند. درنظرگرفتن این موضوع از این جهت حائزاهمیت است که اگر بدقولی در انجام تعهدات در سایر صنایع قابل‌ترمیم باشد، به دلیل ماهیت صنعت غذا، اولین تاخیر به‌معنای آخرین خرید است.

یکی از راهکارهای موجود، مدیریت بازار محصولات کشاورزی از طریق واردات است؛ در واقع صادرکنندگان باید بتوانند بدون ترس از بخشنامه‌های مقطعی، به‌صورت مداوم کالاهای خود را صادر کنند، در نتیجه این وضعیت، جذابیت برای تولید و سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی افزایش خواهد یافت. 

در این بین، کمبود در بازار به‌راحتی از طریق واردات امکان‌پذیر خواهد بود. آمار‌ها نشان می‌دهد؛ بسیاری از کشورها که جزو صادرکنندگان اصلی محصولات کشاورزی در جهان محسوب می‌شوند نیز از همین روش برای مدیریت بازارهای داخلی خود استفاده می‌کنند. 

خبر خوب آن است که در بین همسایگان ایران کشورهایی وجود دارند که جزو قدرت‌های جهانی در حوزه تولید محصولات کشاورزی محسوب می‌شوند. روسیه، پاکستان و قزاقستان سه نمونه‌ای هستند که گسترش مبادلات تجاری ایران با آنها می‌تواند برخی چالش‌های مدیریت بازار داخلی در حوزه کشاورزی و مواد غذایی را مرتفع کند. 

بر اساس دادهای گمرک از تجارت در ۱۱ ماه نخست سال‌۱۴۰۳(آخرین آمار‌های تفکیکی موجود) در بین کشورهای مذکور تنها پاکستان جزو مبادی مهم ایران برای واردات محصولات کشاورزی محسوب می‌شود. 

ایران ۶‌درصد نیاز وارداتی خود در این حوزه را از پاکستان تامین می‌کند. البته واردات در حدود ۶۰۰‌میلیون دلار از پاکستان نیز با ظرفیت‌های همکاری موجود تناسبی ندارد، اما ارزش واردات ایران از روسیه و قزاقستان حتی از این رقم هم کمتر است، بنابراین بررسی آمار‌های صادرات محصولات کشاورزی این سه کشور همسایه می‌تواند، تصویر روشنی از ظرفیت‌های همکاری در این بخش ارائه کند.

در این بین درنظرگرفتن این نکته ضروری است که توصیه به واردات بیشتر محصولات کشاورزی، به‌معنای وابستگی به این کشورها نیست. توسعه‌تجارت با این سه کشور همسایه می‌تواند به شناخت متقابل ‌بازرگانان کمک‌کرده و در نتیجه ارزش تجارت با این کشورها را افزایش دهد. همچنین در مرحله بعدی، این همکاری‌ها می‌تواند به حوزه واردات تکنولوژی تولید محصولات کشاورزی و کشت فراسرزمینی (به‌خصوص در کشور قزاقستان) گسترش پیدا کند.

مشروح گزارش را اینجا بخوانید.