اعمال تحریم‌های جدید، تهدید کشورها برای خرید نفت از ایران و ترک میز مذاکره، نشانه‌های آشکاری از تردید و تشکیک ترامپ و به طور کلی هیات حاکمه آمریکا در ارتباط با ایران است. این نشانه‌ها چه معنایی دارند و چه تاثیری بر رویکرد ایران خواهند داشت.

وزارت خارجه آمریکا هفته گذشته و در راستای سیاست «فشار حداکثری» تحریم‌های جدیدی علیه هفت نهاد و دو کشتی مربوط به بخش‌های نفت و پتروشیمی ایران، اعمال کرد. در همین‌باره «مارکو روبیو» وزیر امور خارجه آمریکا با انتشار بیانیه‌ای مدعی شد که این تحریم‌ها، فشار حداکثری علیه «معامله‌گران غیرقانونی فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی ایران» است. مدتی بعد، ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز با لحن تهدیدآمیز تاکید کرد که «هر کسی که از ایران نفت بخرد، اجازه تجارت با آمریکا را نخواهد داشت».

عوامل سردرگمی ترامپ کدام‌اند؟

علاوه بر اعمال تحریم‌های جدید نفتی، به تعویق افتادن مذاکرات غیرمستقیم از سوی طرف آمریکایی، نشانه دیگری از سردرگمی حاکم بر دولت آمریکا بود. قرار بود دیروز، شنبه، سیزدهم اردیبهشت‌ماه، دور چهارم گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا با میانجی‌گری عمان در رم برگزار شود اما ناگهان همه‌چیز متوقف شد.

این مذاکرات که سه دور پیشین آن پشت درهای بسته و با وساطت عمان برگزار شده، با هدف رسیدن به توافقی در زمینه رفع تحریم‌ها دنبال می‌شود اما اختلاف‌نظر در دولت آمریکا بر سر نحوه مواجهه با ایران در موضوع هسته‌ای، موجب شد تا واشنگتن یک‌طرفه دور چهارم مذاکرات را به حالت تعلیق درآورد.

فارغ از اختلاف نظر بر سر موضوع غنی‌سازی داخلی و نحوه نظارت‌ها، که ایران برخلاف آمریکا، خواستار باقی‌ماندن مواد غنی‌شده در داخل و نظارت در چارچوب آژانس است، عوامل دیگری نیز بر پیچیدگی تصمیم‌گیری دولت‌مردان آمریکا نسبت به ایران افزوده است. در این بین، نیروهای تندرو نظیر روبیو، وزیر خارجه آمریکا و فشار لابی صهیونیسم که به چیزی جز هدم مطلق ظرفیت‌های دفاعی و آفندی ایران راضی نمی‌شوند، بیشترین تاثیر را روی وضعیت پارادوکسیکال ترامپ داشته‌اند که از یک طرف، دَم از دیپلماسی زده و از طرف دیگر، ابزار تهدید و تحریم را مستمسک سیاست‌ورزی خویش قرار می‌دهد.

صهیونیست‌ها که این روزها از حملات انصارالله به ستوه آمده‌اند، با فشار بر ترامپ، خواستار کنترل عملی ایران هستند. در همین‌باره، نتانیاهو چندی پیش طی یک موضع‌گیری، خواستار برچیده‌شدن تمام ظرفیت و استعداد هسته‌ای ایران شد و از آمادگی تل‌آویو برای نابودی رآکتورهای هسته‌ای ایران خبر داد. فارغ از اینکه میدانیم اعلام آمادگی نتانیاهو برای نابودی پتانسیل هسته‌ای ایران صرفاً بلوف سیاسی است، اما این را هم نمی‌شود انکار کرد که چنین موضع‌گیری‌هایی، بیش و کم، بر روند مذاکرات غیر مستقیم تاثیر می‌گذارد. در واقع نتانیاهو برای نجات از باتلاق منطقه خاصه در یمن، خواستار فشار بیشتر بر تهران است که از نگاه او، مشغول تسلیح محور مقاومت است.

جدای از عناصر تندرو در هیات حاکمه آمریکا و فشار صهیونیست‌ها، برخی ناظران، از رافائل گروسی، رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان یکی دیگر از بازیگران اختلال آفرین در مسیر مذاکرات ایران و آمریکا یاد کرده‌اند. طی روزهای گذشته برخی گزارش‌ها حکایت از آن داشتند که او تحت‌ فشار تروئیکای اروپا(آلمان، انگلیس، فرانسه) و با جاه‌طلبی‌های شخصی، ممکن است به عاملی برای خرابکاری در مسیر توافق تبدیل شود.

ایران برای هر سناریو آمادگی دارد

جدای از سردرگمی در قبال تهران، ترامپ در سایر پروژه‌های خود که پیشتر وعده حل و فصل آنها را داده بود نیز با ناکامی مواجه شده است. محسن رضایی، دبیر شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا با اشاره به ناکامی‌های پیاپی دولت ترامپ طی مدت پس از استقرار در کاخ سفید، در شبکه ایکس نوشت: «ترامپ پیش از استقرار در کاخ سفید، مدعی شده بود که طرح‌هایی برای پایان فوری و حتی ۲۴ ساعته جنگ‌ها دارد؛ اما جنگ اوکراین ادامه دارد، آتش‌بس در غزه و لبنان شکسته شده و ارتش اشغالگر اسرائیل بخش‌هایی از سوریه را اشغال کرده است».

رضایی در عین حال با اشاره به سردرگمی ترامپ در قبال ایران تصریح کرد: «درخصوص مذاکرات با ایران نیز جمهوری اسلامی ایران جدیت و اراده خود برای مذاکره و توافق را نشان داده است. اما ترامپ و تیم او متأثر از نتانیاهو و نئوکان‌ها هنوز در سردرگمی و آشفتگی به سر می‌برند». فرمانده اسبق سپاه تاکید کرد که ایران برای هر سناریو آمادگی دارد و رویارویی با ایران عواقب هولناکی برای آمریکا به دنبال خواهد داشت.

چنانچه رضایی نیز اشاره دارد، ایران حتی با وجود سردرگمی ترامپ و اعمال فشارهای تحریمی جدید، برای رویارویی با هر نوع وضعیتی آمادگی کامل دارد. یعنی چنانچه ترامپ بخواهد به کلی میز مذاکره را ترک کند و به شیوه دور اول ریاست جمهوری‌اش، تماماً بر سیاست فشار حداکثری تکیه بزند، جمهوری اسلامی نه تنها هراسی ندارد بلکه در تمام ابعاد خاصه در بُعد نظامی، آمادگی مواجهه با ماجراجویی آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها را خواهد داشت. چه آنکه سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نیز چندی پیش در پیامی به‌مناسبت تاسیس نهاد سپاه، تاکید کرد در این «دوران پُر تلاطم» نیروهای مسلح کشور به‌ویژه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، «حصار و پناهگاه مستحکم ایران» هستند که «با تولید قدرت و آمادگی‌های همه‌جانبه بازدارنده... توانسته‌اند آرامش و عزت میهن اسلامی را تضمین کنند».

درس بزرگ برای مردم ایران

علاوه بر نیروهای مسلح، سایر ارکان حاکمیتی نیز آمادگی دارند در صورت پشت‌کردن آمریکا به مذاکرات و بروز هرگونه شرایط غیر مترقبه، به گونه‌ای عمل کنند که کشور دچار آسیب نشود. مقامات ارشد دولت نظیر رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور و... مدتی است در راستای بیانات رهبر انقلاب، به کرات اعلام کرده اند که شرایط کشور را به سیاست خارجی، از جمله شرایط مذاکرات گره نزده‌اند و معطل لبخند یا اخم آمریکایی‌ها نیستند.

نکته مهم‌تری که باید حول تناقضات ترامپ در نظر داشت، بی‌شک تاثیری است که این تناقضات بر ذهنیت تاریخی ایرانیان نسبت به دولت آمریکا به عنوان واحدی بی‌تعهد و بد قول، بار دیگر بر جای می‌گذارد. با مشاهده رفتارهای پاندولی واشنگتن، که درصدد جمع‌زدن میان دیپلماسی و فشار هستند، مردم ایران میفهند برخلاف جوسازی‌ها، این آمریکاست که حاضر نمی‌شود مسائل را با زبان مسالمت‌آمیز حل کند و آن طرفی که به دنبال ماجراجویی و جنگ طلبی است، آمریکا است نه ایران.