پیام امام خامنه‌ای به مناسبت یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم اکنون در دستور کار طلاب جوان و نخبگان حوزه‌های علمیه در داخل و خارج کشور است. در این پیام سخن از بازتأسیس و بازتعریف مأموریت جدید حوزه است.

وقتی سخن از این دو مفهوم به میان می‌آید معنای آن این است که ساخت قدیم و کارکردهایش کم شده یا پاسخگوی نیازهای جدید نیست.

حوزه‌های علمیه در ایران سابقه هزار ساله دارند. موضوع تشکیل حکومت در دستور کار زعمای حوزه نبود. فقه و فقاهت حول مسائل فردی متمرکز بود و در حوزه سیاسی و اجتماعی کمتر تمرکز داشت.

امام خمینی (ره) اولین اسلام‌شناس، فقیه، فیلسوف و حکیم الهی بود که در مقام تأسیس حکمرانی الهی برآمد و از عهده استقرار یک نظام الهی در ایران برآمد.

نقد کارکرد حوزه‌ها و روحانیت یک نقد درون گفتمانی در حوزه است. امامین انقلاب بارها به آن تفوه فرمودند و شهید مطهری نیز سال‌ها قبل از انقلاب طی رساله‌ای درباره کم و کیف آن سخن گفته بود.

امروز سخن از چالاکی و چابکی نظری حوزه در پاسخ به مسائل نوپدید و سؤالات مربوط به حکمرانی خوب است.

امروز سخن از جایگاه حوزه به عنوان قوی‌ترین و اصیل‌ترین پشتوانه نظری برای حکومت در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی است.

نگاه مردم و انتظارات اقشار جامعه از حوزه این است که نیازهای نظری و تئوریک حکومت از این پایگاه پاسخ داده شود.

درس‌ها و متون باید روی این مفاهیم متمرکز شود.این رویکرد نیازمند ساخت‌گشایی و بن‌افکنی جدید در حوزه است.

امام خامنه‌ای اصلی‌ترین مأموریت حوزه را در این پیام زمینه‌سازی برای تشکیل تمدن نوین اسلامی اعلام کردند.

مردم جهان امروز از تمدن غرب که پایه‌های نظری آن را فیلسوفان مدرن و پست‌مدرن طراحی کردند بیزار هستند. تمدن غرب علی‌رغم ادعاهای آن مبنی بر دموکراسی، آزادی و حقوق بشر کارنامه‌ای سیاه در کارکرد این سه مفهوم دارد.

فیلسوفان غرب در دموکراسی‌خواهی به استبداد و بازتولید استکبار جهانی رسیدند و طی دو جنگ جهانی و جنگ‌های پس از آن میلیون‌ها نفر را به کام آتش و نابودی کشاندند. فیلسوفان غرب با ترفند آزادی و حقوق بشر ، وظایف اصلی بشر را که انبیاء و اولیای الهی بارها در سکوی بلاغ مبین مطرح می کردند به طاق نیسان کوبیدند آنها حرف «از» را از تعریف آزادی به عنوان «رهایی از نفس» حذف کردند و انسانیت انسان را با تعریف «رهایی نفس» به مسلخ بردند.

آن‌ها در تعریف عملی حقوق بشر پرچمدار مطالبات ناحق مشتی سرمایه‌دار تبهکار و صهیونیست جانی شدند و میلیون‌ها انسان را در ۵ قاره به دره فقر و فلاکت ، تحریم و تهدید کشاندند.

امروز نیاز بشریت به دین و مفاهیم الهی بیش از هر زمان احساس می‌شود بشر امروز می‌خواهد از چاه مادیت و الحاد بیرون آید. هیچ ریسمانی محکم‌تر از ریسمان الهی اسلام و پیامبر اعظم و ائمه طاهرین برای برون‌رفت از معرکه وجود ندارد.

حوزه امروز باید متکفل تبلیغ و ترویج اسلام ناب محمدی (ص)

 برای پدیداری تمدن نوین اسلامی «ساخت گشایی» کند.

حوزه که طی یک صد سال جدید موفق به ساخت

 دولت – ملت در جغرافیای سیاسی ایران شده است اکنون باید پای در وادی «امت سازی» بگذارد.

فقه امت‌ساز از دل یک حوزه «پیشرو» و «سرآمد» بیرون می‌آید. این فقه متکفل «نوآوری» ، «پاسخگویی به مسائل نوپدید» و «مستعد برای طراحی نظامات اداره جامعه» خواهد بود.

حوزه بدون شک با «فقه امت ساز» وارد شکل‌گیری تمدن‌سازی می‌شود و به تعبیر امام خامنه‌ای «مجاهد فرهنگی مهذب» تربیت می‌کند.

امروز در دانشگاه‌های جهان همه روزه هزاران تحقیق و پژوهش صورت می‌گیرد. بازار تئوری‌پردازی و نظریه‌سازی داغ است. حوزه در پیوند با دانشگاه باید در معرض این طوفان‌های فکری و علمی قرار گیرد و خود را «به‌روز» نگه دارد.

جان پیام امام خامنه‌ای همین «به‌روز بودن» است. این مسیر را رهبری می‌فرماید در بستر «تقویت روحیه زهد» ، «تقوا» ،

 «قناعت» ،  «استغناء از غیر خدا» ، «توکل» و «پیشرفت و آمادگی برای مجاهدت» می‌توان طی کرد.

ساخت جدید حوزه باید با حفظ دستاوردهای سترک و باارزش آن در گذشته صورت گیرد. شالوده جدید باید توأم با نوعی خوانش از نهاد علم در جهان باشد. علومی که پیامبران به‌ویژه پیامبر اعظم حضرت محمد مصطفی (ص) و ائمه طاهرین از ناحیه وحی برای بشریت به ارمغان آورده‌اند.