همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: فصل گرما در خیلی از شهرهای کشورمان شروع شده و بعضی از شهرها علاوه بر گرمای بالای ۳۵ تا ۴۰ درجه هوا، قطعی برق و گرمای مضاعف در خانه را هم باید تحمل کنند. در این شرایط گرمازدگی خیلی راحت‌تر رخ می‌دهد و همین می‌تواند فرد را راهی مراکز درمانی کند.
خیلی‌ها نمی‌دانند گرمازدگی تا چه حد می‌تواند خطرناک باشد و اگر فرد مراقبت‌های لازم را نداشته باشد، می‌تواند به کما و مرگ منجر شود. کارشناسان در فصل گرما مدام هشدار می‌دهند که در ساعات اوج گرما (۱۰ صبح تا ۱۶) در هوای آزاد فعالیت سنگین نداشته باشید، روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب (ترجیحا حاوی الکترولیت) بخورید، لباس نخی گشاد بپوشید و در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرید.
گرمازدگی دقیقا یعنی چه؟
گرمازدگی زمانی رخ می‌دهد که فرد مدت زمان زیادی در دمای بسیار بالا قرار گرفته باشد و دمای مرکزی بدنش از ۴۰ درجه سانتیگراد بگذرد و تعریق فرد قطع شود. گرمازدگی ۴ مرحله دارد؛ استرس گرمایی، خستگی گرمایی، گرمازدگی و سکته گرمایی. سکته گرمایی، آخرین و خطرناک‌ترین مرحله گرمازدگی است.
دکتر سعید مهرسروش، کارشناس اورژانس و معاون آموزشی و پژوهشی اورژانس تهران در گفتگو با همشهری‌آنلاین درباره این مراحل توضیح می‌دهد و می‌گوید: استرس گرمایی یا گرفتگی عضلانی بیشتر برای ورزشکاران رخ می‌دهد و نیازی به مداخلات اورژانس و پزشکی نیست. در این مرحله فرد علائمی مانند سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، تشنگی و سردرد را احساس می‌کند. در خستگی گرمایی؛ بدن شروع می‌کند به عرق کردن. بدن در این مرحله از همه مکانیزم‌های دفاعی خود استفاده می‌کند تا دمای بدن فرد را ثابت نگه دارد. اگر فرد مدت زیادی در دمای خیلی بالایی قرار گرفته باشد و از همه مکانیزم‌های دفاعی هم استفاده کرده باشد، تعریق بدن دیگر معمولا قطع می‌شود و دمای مرکزی بدن از ۴۰ درجه می‌گذرد و این دیگر گرمازدگی محسوب می‌شود و نیازمند مداخلات پزشکی و اورژانس پزشکی است و در این مرحله اگر سیستم تنظیم دمای بدن از کار بیفتد، می‌تواند منجر به مرگ فرد شود.
این کارشناس اورژانس درباره علائم گرمازدگی توضیح می‌دهد: در گرمازدگی، دمای مرکزی بدن از ۴۰ درجه سانتیگراد بالاتر می‌رود و فرد دچار سردرد شدید، سرگیجه، حالت تهوع، ضعف و بیحالی شدید، تعریق بیش از حد نرمال یا متوقف شدن تعریق، تپش قلب سریع، تنفس سریع و کوتاه، گرفتگی عضلانی و خشکی و داغی پوست می‌شود و اگر به‌موقع درمانی برای فرد انجام نشود، قدرت بلع و قورت دادن در او پایین می‌آید و بعد از کاهش سطح هوشیاری و تشنج، مرگ هم می‌تواند برای او اتفاق بیفتد.
بیشتر بخوانید؛
-
با سردردهای ناشی از گرما چه کنیم؟
-
اگر گرمازده شدیم به کجا مراجعه کنیم؟ | این افراد حتما به بیمارستان بروند
-
چند توصیه به افرادی که ساعت کارشان در اوج گرما است
مایعات حاوی الکترولیت بنوشید
در موضوع گرمازدگی، بیش از هر چیزی بحث پیشگیری مهم است و نکته بعدی، اقدامات پس از گرمازدگی است. این را دکتر مهرسروش، کارشناس اورژانس می‌گوید و تاکید می‌کند: در روزهای گرم لازم است که حتما کلاه لبه‌دار بپوشید، عینک آفتابی بزنید، تا حد امکان لباس‌های نخی گشاد و رنگ روشن بپوشید، مایعات زیاد مصرف کنید و ترجیحا مایعاتی بنوشید که حاوی الکترولیت باشند. مثلا آبی که کمی نمک داخلش باشد. چون آب خالی نمی‌تواند برای پیشگیری از گرمازدگی کمک‌کننده باشد.
مهرسروش می‌گوید: تعریق یک جور مکانیزم دفاعی است اما با تعریق زیاد، مقدار زیادی هم سدیم از بدن ما خارج می‌شود و فقط با خوردن مایعات حاوی الکترولیت می‌توانیم سدیم ازدست‌رفته را دوباره جایگزین کنیم. آب خالی چون سدیمی ندارد، نمی‌تواند مانع گرمازدگی شود.
الکترولیت‌ها مواد معدنی مثل سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم هستند که در مایعات بدن وجود دارند و به حفظ تعادل آب، عملکرد عضلات، اعصاب و ضربان قلب کمک می‌کنند. در گرما و با تعریق، این مواد از بدن دفع می‌شوند و کمبودشان می‌تواند باعث ضعف، گرفتگی عضلانی و گرمازدگی شود. برای پیشگیری از گرمازدگی، مصرف مایعات حاوی الکترولیت به جبران این کمبود کمک می‌کند.
الکترولیت هم چیز عجیب و غریبی نیست؛ محلول‌های ORS، نوشیدنی‌های ورزشی کم‌شکر، آبمیوه‌های طبیعی رقیق‌شده، آب به همراه کمی لیمو و نوک قاشق نمک ازجمله مایعات حاوی الکترولیت هستند که می‌توانند سدیم و پتاسیم بدن را تامین کنند.
مراقب این افراد باشید
معاون آموزشی و پژوهشی اورژانس تهران در ادامه گفتگو، توصیه‌های بسیار کاربردی و مفیدی در مواجهه با فردِ دچار گرمازدگی می‌کند: اگر فردی دچار علائم یادشده در بالا شد، فوری با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید یا او را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانید، به سرعت او را به سایه منتقل کنید تا در معرض تابش مستقیم نور خورشید نباشد، لباس‌هایش را کم کنید، آب با دمای ۱۰ تا ۱۵ درجه روی بدن بیمار اسپری کنید و بعدش بیمار را آرام باد بزنید تا دمای بدنش پایین بیاید، روی بدن فرد دچار گرمازدگی هرگز آب سرد نپاشید، اگر بیمار هنوز هوشیار است و قدرت قورت دادن مایعات را دارد، به او آب یا محلول‌های الکترولیتی (مثل ORS) بخورانید اما اگر سطح هوشیاری پایینی دارد و قدرت بلع ندارد، به هیچ عنوان به او مایعات ندهید. چون احتمال خفگی فرد وجود دارد.
مهرسروش می‌گوید: بعد از انجام این کارها اورژانس از راه می‌رسد و مداخلات پزشکی را روی او انجام می‌دهد که زودتر دمای بدنش پایین بیاید و حالش خوب شود.
به گفته این کارشناس اورژانس، گروه‌های خاص یعنی افراد زیر ۵ سال، افراد بالای ۶۵ سال، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت و فشارخون و همچنین افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی بیشتر در معرض گرمازدگی هستند و زودتر گرمازده می‌شوند. بنابراین خیلی باید مراقب این افراد بود.
