همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: هم اکنون بین ۱۵۰۰ تا ۲ هزار راس گوزن قرمز (مرال) در طبیعت استان‌های گلستان، مازندران، گیلان و سمنان وجود دارد. اگرچه این گونه در فهرست سرخ IUCNدر سطح جهانی «کمترین نگرانی» طبقه‌بندی شده، اما در ایران گونه‌ای در معرض تهدید محسوب می‌شود.
تورج صادقی، معاون محیط زیست طبیعی استان گیلان درباره جزئیات این خبر می‌گوید: این مشاهده که در ارتفاعات جنگل‌های هیرکانی گیلان انجام شده، نه تنها حضور جمعیت پایدار مرال‌ها را در زیستگاه‌های طبیعی استان تأیید می‌کند، بلکه ثبت تصویر یک مرال نر با جثه‌ای استثنایی، بزرگتر از نمونه‌های پیشین، این کشف را به رویدادی منحصربه‌فرد تبدیل کرده است. وجود بچه‌مرال در کنار مادر، نشانگر موفقیت برنامه‌های حفاظتی و احیاء زیستگاه‌های این گونه ارزشمند در گیلان است. این دستاورد بزرگ با مشارکت فعال حسین آقایی و مهرداد بخشی‌پور، از همیاران داوطلب محیط زیست و تلاش بی‌وقفه محیط‌بانان منطقه محقق شد. استفاده از دوربین‌های تله‌ای در نقاطی دورافتاده و با دسترسی سخت، پس از ماه‌ها رصد هوشمندانه، به ثبت این تصاویر نادر منجر شد.
مرال نر ثبت شده در این تصاویر، با قدی نزدیک به دو متر و شاخ‌هایی بسیار گسترده، به عنوان بزرگترین نمونه مشاهده شده در جنگل‌های هیرکانی گیلان شناسایی شده است. کارشناسان معتقدند این کشف، نه تنها بر غنای ژنتیکی مرال‌های منطقه تأکید دارد، بلکه نشان می‌دهد زیستگاه‌های طبیعی گیلان همچنان توانایی حفظ گونه‌های کلیدی را در خود دارند.
محمدرضا اشرف زاده، مدیر کل دفتر موزه ملی، تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی در گفت‌و گو باهمشهری می‌گوید: مرال‌ها در ماه‌های اولیه شاخ ندارند و به مرور شاخ روی سر آنها رشد می‌کند. هر سال در مورد شاخ نرها دو اتفاق می‌افتد اول اینکه شاخ‌ها هر ساله می‌ریزند و دوباره رشد می‌کنند و دوم اینکه هر سال در سنین رشد کمی بزرگتر و در سنین کهنسالی کمی کوچکتر می‌شود. شاخ مرال‌ها نقش مهمی در رفتارهای اجتماعی و تولیدمثلی آنها دارد. اگرچه رابطه‌ی مستقیمی بین سن مرال و شکل، اندازه و تعداد شاخه‌های شاخ‌هایش وجود دارد، اما عوامل دیگری مانند تغذیه، وضعیت جسمانی و ژنتیک هم تأثیرگذارند. شاخ مرال هر سال در اواخر زمستان یا اوایل بهار می‌ریزد و بلافاصله دوباره شروع به رشد می‌کند. روند رشد آن معمولاً تا تابستان کامل می‌شود. تغذیه خوب باعث رشد بهتر شاخ می‌شود. شاخ‌ها در نزدیکی فصل زادآوری به پر ابهت‌ترین شکل خود می‌رسد.
او با اشاره به اینکه انشعاب شاخ مرال‌های مسن هر سال کمتر می‌شود، می‌گوید: وقتی حیوانی را در شکل ایده‌آل می‌بینیم می‌توانیم به امنیت زیستگاه هم اشاره کنیم. ولی در مورد گونه‌های مختلف گاوسانان و هر گونه‌ای که به شکل گله‌ای زندگی می‌کند، بهترین حالت این است که افراد در سنین مختلف در زیستگاه وجود داشته باشد. از میان سه گونه گوزنی که در ایران زندگی می‌کنند، مرال و گوزن زرد اغلب به شکل اجتماعی زندگی می‌کنند. مرال نر غالب، در زمان جفت‌گیری بعضا می‌تواند ۴۰ مرال ماده را در گله خود داشته باشد. مرال در نواحی جنگلی شمال کشور به‌ویژه در جنگل‌های هیرکانی در استان‌های گلستان، مازندران و گیلان و سمنان یافت می‌شود. به دلیل اینکه زیستگاه این گونه جنگل و علفزار است، مخاطرات بیشتری دارد. هر چه تنوع زیستگاه بیشتر باشد، می‌تواند خطر شکار شدن بالاتر برود. این گونه در ایران تراکم جمعیتی پایینی دارد. از عوامل و مخاطرات این گونه افزایش جمعیت انسان‌ها و از دست رفتن یکپارچگی زیستگاه‌های بزرگ است.
