در ایران، سکه‌های طلا علاوه بر ارزش ذاتی خود، ابزاری برای سرمایه‌گذاری، هدیه‌دادن و حتی برحسب انتخاب تعیین مهریه در ازدواج برخی زوج‌ها هستند. تفاوت اصلی میان انواع سکه طلا مربوط به وزن، قطر و عیار طلا است. در این مطلب، به معرفی و بررسی دقیق انواع سکه طلا رایج در بازار ایران می‌پردازیم. همچنین شما را بین انتخاب سکه و طلای آب شده، جهت انتخاب یک روش سرمایه‌گذاری بهتر راهنمایی می‌کنیم.
مشخصات انواع سکه طلا رایج در ایران
بد نیست که پیش از ورود به جزئیات هر سکه، نگاهی کلی به مشخصات هر یک از آن‌ها اندازیم. در جدول زیر ویژگی هر یک از انواع سکه طلا را مشاهده می‌کنید:
انواع سکه طلا کدامند؟
سکه‌های طلا در ایران شامل انواع بانکی مانند تمام، نیم، ربع و یک‌گرمی هستند که توسط بانک مرکزی با عیار ۲۲ ضرب می‌شوند. همچنین سکه‌های پارسیان و کلکسیونی نیز وجود دارند که بیشتر جنبه تزیینی یا تاریخی دارند. در ادامه انواع مهم‌ترین سکه طلا در بازار ایران را معرفی کرده‌ایم.
۱. سکه تمام بهارآزادی
شناخته‌شده‌ترین و رایج‌ترین سکه طلا در ایران، سکه بهار آزادی است. این سکه که با سابقه‌ای طولانی در تاریخ معاصر ایران، اغلب در تعیین مهریه کاربرد دارد. سکه تمام بهارآزادی بیشترین وزن را در میان سکه‌های بانکی داراست.
- وزن: ۸٫۱۳۳ گرم (هشت گرم و ۱۳۳ سوت)
- قطر: ۲۲ میلی‌متر
- عیار: ۲۲ (یا ۹۰۰ از ۱۰۰۰، معادل ۲۱٫۶ عیار خالص). این بدان معناست که ۹۰٪ از وزن سکه، طلای خالص است.
۲. نیم‌سکه
نیم‌سکه، همان‌طور که از نامش پیداست وزنی معادل نصف سکه تمام بهارآزادی دارد. این سکه نیز در بین مردم محبوبیت داشته و به‌عنوان هدیه یا برای سرمایه‌گذاری با مبالغ کمتر (نسبت به سکه تمام) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- وزن: ۴.۰۶۶ گرم (چهار گرم و ۶۶ سوت)
- قطر: ۱۹ میلی‌متر
- عیار: ۲۲ (۹۰۰ از ۱۰۰۰)
۳. ربع‌سکه
ربع سکه وزنی معادل یک‌چهارم سکه تمام بهارآزادی دارد. به دلیل قیمت مناسب‌تر، گزینه‌ای جذاب برای خریداران با بودجه محدودتر است. تولید ربع‌سکه توسط بانک مرکزی از سال ۱۳۵۸ آغاز شده است. برای مشاهده قیمت ربع سکه کلیک کنید.
- وزن: ۲.۰۳۳ گرم (دو گرم و ۳۳ سوت)
- قطر: ۱۶ میلی‌متر
- عیار: ۲۲ (۹۰۰ از ۱۰۰۰)
۴. انواع سکه گرمی
سکه‌های گرمی که از سال ۱۳۸۹ وارد بازار شدند، باتوجه‌به افزایش قیمت طلا به گزینه‌ای پرکاربرد برای هدیه‌دادن و سرمایه‌گذاری‌های خرد تبدیل شده‌اند.
- وزن: ۱٫۰۱ گرم (یک گرم و ۱۰ سوت)
- قطر: ۱۳ میلی‌متر
- عیار: ۲۲ (۹۰۰ از ۱۰۰۰)
۵. سکه پارسیان
سکه پارسیان، برخلاف سکه‌های بانکی ذکر شده، ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد. از جمله:
- وزن متغیر: انواع سکه پارسیان وزن ثابتی ندارند و در وزن‌های مختلف، از چند سوت تا چندین گرم، توسط شرکت‌های خصوصی تولید و عرضه می‌شوند.
- عیار متفاوت: عیار طلای به کار رفته در سکه‌های پارسیان ۱۸ (یا ۷۵۰ از ۱۰۰۰) است.
- تولیدکننده: سکه‌های پارسیان توسط شرکت‌ها و کارگاه‌های مجاز تحت نظارت اتحادیه طلا و جواهر تولید می‌شوند، نه بانک مرکزی.
- قطر متغیر: قطر این سکه‌ها نیز بسته به وزن و طراحی، متفاوت است.
دسته‌بندی سکه‌ها؛ سکه بانکی در برابر سکه غیربانکی
یک دسته‌بندی مهم دیگر، تفکیک سکه‌ها به دو گروه بانکی و غیربانکی است.در ادامه هر یک را توضیح داده‌ایم.
- سکه‌های بانکی: این سکه‌ها توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ضرب می‌شوند و از اعتبار و استاندارد مشخصی برخوردار هستند. سکه‌های بانکی شامل سکه تمام بهارآزادی، نیم‌سکه، ربع‌سکه و سکه گرمی می‌شوند و همگی دارای عیار ۹۰۰ از ۱۰۰۰ (۲۲ عیار) هستند.
- سکه‌های غیربانکی: این سکه‌ها توسط شرکت‌ها و واحدهای تولیدی دیگر (با مجوزهای لازم) تولید می‌شوند. سکه پارسیان نمونه بارز این دسته است. عیار این سکه‌ها معمولا روی خود سکه یا بسته‌بندی آن درج می‌شود (مثلا ۱۸ عیار برای پارسیان).
به دلیل همین تفاوت در تولیدکننده و استانداردهای تولید، سکه‌های بانکی معمولا قابل اعتمادتر تلقی می‌شوند.
انواع سکه طلا از نظر سال ضرب
سکه‌های بهارآزادی به‌ویژه سکه تمام، از نظر سال ضرب و طراحی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند؛ طرح قدیم و طرح جدید (امامی). هر دو دارای وزن و عیار یکسان هستند و تفاوت اصلی آن‌ها در ظاهر و سال تولید است.
- سکه طرح قدیم: این سکه‌ها از سال ۱۳۵۸ (اولین بهار پس از پیروزی انقلاب اسلامی) تا سال ۱۳۸۶ توسط بانک مرکزی تولید می‌شدند. یک روی این سکه‌ها منقش به نام حضرت علی (ع) در مرکز و عبارت بانک ملی ایران در پایین است. در روی دیگر سکه هم طرح بارگاه امام رضا (ع) و عبارت اولین بهارآزادی در بالا را مشاهده می‌کنید.
- سکه طرح جدید (امامی): از سال ۱۳۸۶ به بعد و پس از رحلت امام خمینی (ره)، سکه تمام بهارآزادی با طرحی جدید منقش به تصویر ایشان در یک سو و تصویر بارگاه امام رضا (ع) در سوی دیگر ضرب شد. این سکه‌ها را با نام سکه امامی نیز می‌شناسند. با توجه به تقاضای بالاتر در بازار، سکه‌های طرح جدید معمولا قیمت بیشتری نسبت به سکه‌های طرح قدیم دارند. این امر موجب کمیاب‌تر شدن سکه‌های طرح قدیم شده است.
انتخاب میان سرمایه‌گذاری روی سکه یا طلای آب شده
در مقایسه سرمایه‌گذاری روی سکه یا طلای آب شده، می‌توان این‌گونه گفت که طلای آب شده اغلب به‌عنوان گزینه‌ای برای سرمایه‌گذاری‌های با حجم بیشتر و دید بلندمدت‌تر مطرح می‌شود. در مقابل قیمت طلای آب شده بسیار نزدیک به ارزش ذاتی طلای خام است. همچنین، با خرید طلای آب شده، هزینه‌های اضافی مانند اجرت ساخت، ضرب و بسته‌بندی حذف می‌شود. در واقع شما امکان خرید طلای بیشتر با همان میزان سرمایه را دارید.
برای سرمایه‌گذارانی که هدف اصلی‌شان به حداکثر رساندن میزان طلای خالص در ازای بودجه مشخص است میلی را پیشنهاد می‌دهیم. طلای آب شده میلی با عیار مشخص بدون اجرت انتخابی منطقی‌تر و پرسودتری خواهد بود.
سخن پایانی
سکه طلا در ایران، فراتر از یک کالای سرمایه‌ای، بخشی از تاریخ، فرهنگ و اقتصاد کشور است. شناخت دقیق انواع سکه طلا، ویژگی‌ها و تفاوت‌هایشان، به علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری در این بازار قدم بگذارند. هر سکه، صرف خاصیت سرمایه‌گذاری، بازتابی از هنر و صنعت ضرب سکه در ایران است. بااین‌حال برای سرمایه‌گذاری بهتر در حوزه طلا و سکه پیشنهاد ما خرید طلای آب‌شده است.
