به گزارش بهداشت نیوز مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت، روز دوشنبه در همایش روز ملی جمعیت در دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به وضعیت نگران‌کننده کاهش جمعیت در سطح جهان و ایران، اظهار کرد که جمعیت دو سوم کشورهای جهان به کمتر از سطح جایگزینی رسیده است. این مسئله به یک بحران جمعیت جهانی تبدیل شده است.
وی سطح جایگزینی را ۲.۱ فرزند به‌ازای هر زن در سن باروری تعریف کرد و افزود که در ۳۰ سال آینده، ۱۳۰ کشور دیگر نیز با رشد منفی جمعیت و پیشی گرفتن مرگ‌ومیر از موالید مواجه خواهند شد. این زنگ خطر جمعیت برای بسیاری از کشورها به صدا درآمده است.
دستجردی با قدردانی از هشدار رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۱۳۹۳ نسبت به اضمحلال جمعیت، یادآور شد که کاهش جمعیت در ایران سابقه‌ای تاریخی دارد، اما دلایل آن تغییر کرده است. این هشدارها اهمیت سیاست‌های جمعیتی فعال را نشان می‌دهد.
دبیر ستاد ملی جمعیت توضیح داد: «در گذشته، بیماری‌هایی مانند طاعون سیاه عامل کاهش جمعیت بود، اما اکنون حدود یک ربع قرن است که کشور زیر سطح جایگزینی قرار دارد و این کاهش ناشی از اراده انسان‌ها و تغییر در تمایل به فرزندآوری است.»
وی با بیان اینکه تقریباً تمام کشورها با این چالش درگیر هستند و کره جنوبی بدترین وضعیت را دارد، افزود: «حتی هند نیز که پرجمعیت‌ترین کشور است، با کاهش نرخ رشد جمعیت مواجه شده است. این موضوع نشان‌دهنده یک روند جهانی در آینده جمعیت است.»
دستجردی به نتایج پیمایش ملی «تمایلات ایرانیان به فرزندآوری» اشاره کرد و گفت: «در این پیمایش، ۷۷.۷ درصد از زنان و مردان متأهل در سنین باروری (۲۰ تا ۵۰ سال) اعلام کرده‌اند تمایلی به فرزندآوری ندارند. این آمار تأکیدی بر بحران جمعیت پیش رو است.»
دبیر ستاد ملی جمعیت تصریح کرد: «۲۲.۳ درصد از پاسخ‌گویان تمایل به فرزندآوری دارند، اما ۷۷.۷ درصد مخالف، نگرانی از آینده فرزندان، نداشتن درآمد کافی، مشکل مسکن و فشارهای اقتصادی را دلایل اصلی خود عنوان کرده‌اند. این عوامل بر کاهش جمعیت تأثیر مستقیم دارند.»
وی با اشاره به چالش امنیت ملی ناشی از کاهش جمعیت اظهار داشت: «وقتی جمعیت کشور به ۳۰ میلیون نفر برسد و همسایگانی با جمعیت‌های بسیار بیشتر داشته باشیم، توازن قدرت برهم خورده و این کشورها به تدریج محو خواهند شد. آینده جمعیت ما با امنیت ملی گره خورده است.»
دستجردی افزود که بیشترین تمایل به فرزندآوری در گروه سنی ۲۰ تا ۲۴ سال مشاهده شده است. همچنین، بین زنان و مردان تفاوت‌هایی وجود دارد؛ زنانی که در ۴۰ سالگی و بالاتر ازدواج می‌کنند، ۱۰۰ درصد تمایل به فرزندآوری دارند، در حالی که این میزان برای مردان در همین سن تنها ۲۰ درصد است.
او تاکید کرد که تمایل به فرزندآوری در افراد دانشجو و دارای تحصیلات دانشگاهی بیشتر از افراد زیر دیپلم است و این مسئله لزوم توجه به ازدواج دانشجویی و مسکن دانشجویی را نشان می‌دهد. سیاست‌های جمعیتی باید این گروه‌ها را هدف قرار دهد.
در مقایسه قومیت‌ها، ترکمن‌ها با ۵۵ درصد بیشترین تمایل و آذری‌ها کمترین تمایل را به فرزندآوری نشان داده‌اند. همچنین، تمایل در روستاها بیشتر از شهرهاست که می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های ستاد ملی جمعیت مد نظر قرار گیرد.
دبیر ستاد ملی جمعیت با ابراز نگرانی از کاهش جدی موالید در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲ گفت: «تمام استانها کاهشی بودند و خراسان شمالی با منفی ۱۱.۶ درصد وضعیت نگران‌کننده‌ای دارد که عمدتاً ناشی از مهاجرت و تنگناهای اقتصادی است. این کاهش جمعیت نیازمند اقدام فوری است.»
وی افزود که فرزندان اول و دوم حدود ۷۳ درصد موالید کشور را تشکیل می‌دهند و فرزند سوم به بعد تنها ۲۷ درصد سهم دارند، که نشان‌دهنده لزوم تشویق برای فرزندآوری بیشتر از دو فرزند است.
گفتنی است، اجلاس گرامیداشت روز ملی جمعیت به همت دبیرخانه ستاد ملی جمعیت و با حضور مقامات و کارشناسان حوزه جمعیت در دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد تا راهکارهای مقابله با بحران جمعیت و بهبود رشد جمعیت بررسی شود.
