احمد محمدی، تولیدکننده محصولات هیدروپونیک، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: اساس فعالیت ما تولید بستر کشت بر پایه ضایعات سلولزی است. مبنای کارمان استفاده از ضایعات درخت نخل خرماست، به‌ویژه از تنه و برگ آن. همان‌طور که می‌دانید، ایران دومین کشور دنیا از نظر تعداد نخل است.
وی در پاسخ به این که چرا احساس نیاز به تولید این محصول شکل گرفت، بیان کرد: تخصص اصلی ما در حوزه گلخانه، تغذیه گیاه و بستر کشت است. ما عمدتاً روی کوکوپیت کار می‌کنیم؛ ماده‌ای که از پوست نارگیل تهیه می‌شود و وارداتی است (عمدتاً از سریلانکا و هند). سالیانه حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار تُن از این ماده در کشور مصرف می‌شود، مخصوصاً برای تولید نشا و کشت هیدروپونیک. از سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ به دنبال جایگزینی داخلی برای این محصول رفتیم. بررسی‌های ما نشان داد ضایعات درخت نخل خصوصیاتی دارند که می‌توانند جایگزین مناسبی باشند. روی فرآوری این ضایعات بسیار کار کردیم و تاکنون حدود ۲۰ تا ۲۲ مقاله ISI در همین زمینه در سطح جهانی منتشر کرده‌ایم و در کنفرانس‌های بین‌المللی ارائه داده‌ایم.
محمدی تصریح کرد: بومی‌سازی این بستر کشت باعث شد بتوانیم جایگزین مناسبی برای کوکوپیت وارداتی معرفی کنیم. در انتخاب نخل، چند دلیل مهم دخیل بود: نخست، فراوانی آن. در کشور حدود ۵۰۰ هزار تُن ضایعات نخل به صورت سالیانه تولید می‌شود که بخش زیادی از آن شامل برگ و تنه است که مصرفی ندارند. در گذشته از برگ نخل برای ساخت سبد، بادبزن، جارو، طناب، سایه‌بان شتر و... استفاده می‌شد؛ اما امروزه این موارد کنار گذاشته شده‌اند و ضایعات بدون استفاده رها می‌شوند. این امر به یک معضل زیست‌محیطی تبدیل شده، چراکه این ضایعات خشک‌شده به شدت آتش‌زا هستند و می‌توانند با یک جرقه، باغی را به آتش بکشند.
مدیر عامل این شرکت دانش بنیان ادامه داد: دلیل دوم، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاص این ماده است. پس از فرآوری، این ضایعات تخلخل و ظرفیت جذب آب بسیار بالایی پیدا می‌کنند که مناسب بستر کشت است. سومین نکته، ارزش‌افزوده‌ای است که می‌توان از یک ماده بی‌مصرف ایجاد کرد؛ هم به سود باغدار نخل‌دار است، هم به نفع محیط‌زیست و اقتصاد کشور.
محمدی ادامه داد: نکته سوم که ذهن ما را درگیر کرد، این بود که چرا باید چنین ماده‌ای بی‌مصرف باقی بماند؟ اگر بتوان آن را به شکلی مفید به‌کار گرفت، هم می‌تواند برای اقتصاد باغداران نخل‌دار سودآور باشد،ضمن اینکه از یک ماده بلااستفاده می توان کالایی کاربردی ساخت. علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، از نظر روانی نیز این کار برای ما انگیزه‌بخش بود؛ اینکه بتوان ضایعات را به محصولی ارزشمند تبدیل کرد. از بُعد محیط‌زیستی هم موضوع مهمی است؛ چرا که این ضایعات در صورت انباشت، به‌شدت آتش‌زا هستند و در صورت آتش‌سوزی می‌توانند دود و خسارات جدی زیست‌محیطی ایجاد کنند. اما اگر فرآوری شوند، می‌توانند به کالایی مفید و قابل استفاده تبدیل شوند.همه این عوامل باعث شد تمرکز خود را روی این موضوع بگذاریم. از حدود سال ۱۳۹۸ به‌صورت تجاری وارد این حوزه شدیم و اکنون نزدیک به شش سال است که مشغول تولید محصول هستیم.
توانایی ۱۳برابری حفظ آب
وی توضیح داد: در حال حاضر حدود پنج نوع محصول تولید می‌کنیم، محصولات اختصاصی برای کشت هیدروپونیک، نشا، ترکیبی برای اصلاح خاک گلخانه‌های خاکی و محصولی با خاصیت سوپر جاذب آب برای درختان و فضاهای شهری. یکی از ویژگی‌های مهم این بستر فرآوری‌شده، توانایی آن در نگهداری آب تا ۱۳ برابر خاک است. این ویژگی را با ترکیب سایر مواد تقویت کردیم و محصول نهایی به صورت سوپر جاذب در بازار عرضه شده که طی چهار سال گذشته در فضای شهری، صنعت و بخش‌هایی از باغداری مصرف شده است.
مدیر این شرکت دانش بنیان در ادامه تاکید کرد: همچنین محصولی با عنوان روف گاردن برای استفاده در پشت‌بام‌ها طراحی کردیم که وزن کمی دارد، از نظر تغذیه غنی است، قابلیت جذب آب بالا دارد و فشار سازه‌ای به ساختمان وارد نمی‌کند. این محصول نیز جایگزین خوبی برای کوکوپیت بوده و به خوبی پاسخگوی نیاز بازار بوده است.در حال حاضر ظرفیت تولید سالیانه ما در مجموع پنج محصول، حدود ۲ هزار واحد است که بسته به نوع محصول، این عدد متغیر است. با وجود اینکه هنوز صادراتی انجام نداده‌ایم اما جایگزینی این محصول با نمونه وارداتی آغاز شده و در صورتی که حمایت دولتی در زمینه جلوگیری از واردات شکل بگیرد، می‌توانیم بازار را در دست بگیریم.
وی افزود: در پاسخ به اینکه چرا نیاز به این محصول را احساس کردیم، باید گفت این موضوع به دغدغه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بازمی‌گردد. در ابتدا برای جایگزینی واردات محصولاتی همچون کوکوپیت وارد میدان شدیم. همان زمان با خود فکر کردیم چرا باید ارز از کشور خارج شود، در حالی که می‌توان با ظرفیت‌های داخلی چنین محصولی را تولید کرد؟ با گذشت زمان متوجه شدیم این کار مزایای زیادی دارد: اشتغال‌زایی، حفاظت از محیط‌زیست، استفاده از ضایعات بلااستفاده، و کاهش وابستگی. در حال حاضر جامعه هدف ما گلخانه‌داران هستند. در کشور حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار هکتار گلخانه داریم که محصولات سبزی، صیفی و گل در آن‌ها تولید می‌شود. علاوه بر آن، باغداران، شهرداری‌ها، صنایع و بخش‌های مختلف کشاورزی نیز مشتری این محصولات هستند.
محمدی در پایان گفت: نمایشگاهی که این روزها در آن شرکت کرده‌ایم توسط دانشگاه آزاد برگزار شده و ما به عنوان فعال بخش خصوصی و تولیدکننده در آن شرکت کرده‌ایم. برای ما مهم است که مخاطبان حاضر در نمایشگاه مصرف‌کننده واقعی باشند تا بتوانیم تعامل مؤثری برقرار کنیم.
