همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: فعالیت‌های حفاظتی و پایشی در پارک‌های ملی دیر - نخیلو و نایبند از اواخر فروردین‌ آغاز شده است و تا پایان تیر ادامه خواهد داشت؛ زمانی که نوزادان لاک‌پشت‌ها از تخم بیرون آمده و راهی دریا می‌شوند. مدیرکل این اداره، با تأکید بر اهمیت این دوره زیستی گفت: «در این اقدام علاوه بر پایش زیست‌محیطی، وضعیت منطقه مورد بررسی قرار گرفته و پایش لاک‌پشت‌های دریایی نیز به‌طور مستمر در حال انجام است.» عبدالرحمن مرادزاده افزود که این روند هر ساله مستندسازی شده و در مدیریت بلندمدت حفاظت از گونه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لاکپشت‌های دریایی در معرض تهدید جهانی

لاک‌پشت‌های دریایی که در سواحل جنوبی ایران به‌ویژه در خلیج فارس تخم‌گذاری می‌کنند، عمدتا از گونه‌های لاک‌پشت سبز (Chelonia mydas) و لاک‌پشت پوزه‌عقابی (Eretmochelys imbricata) هستند. هر دو گونه در فهرست گونه‌های در معرض خطر یا به شدت در معرض انقراض اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند. سواحل بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان به‌عنوان یکی از نقاط کلیدی تخم‌گذاری این لاک‌پشت‌ها در منطقه غرب اقیانوس هند شناخته می‌شود. در سال‌های گذشته، تهدیداتی نظیر شکار غیرقانونی، تردد قایق‌ها، نورهای مصنوعی، آلودگی ساحلی و تخریب زیستگاه، فشار زیادی بر جمعیت لاک‌پشت‌ها وارد کرده‌اند. به همین دلیل، اجرای برنامه‌های حفاظتی همزمان با فصل لانه‌گزینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

پارک ملی دریایی دیر - نخیلو با دارا بودن جزایری بکر از زیستگاه‌های مهم لانه‌گزینی لاک‌پشت‌های سبز است. از سوی دیگر، پارک ملی نایبند که در ضلع جنوبی استان بوشهر واقع شده، میزبان تعداد قابل‌توجهی از لاک‌پشت‌ها در فصل تخم‌گذاری است. کارشناسان محیط زیست در این مناطق با پایش شبانه‌روزی سواحل، ثبت محل لانه‌ها، اندازه‌گیری پارامترهای زیستی، و همچنین علامت‌گذاری برخی از لاک‌پشت‌ها، اطلاعات ارزشمندی برای مطالعات بلندمدت فراهم می‌کنند. افزون بر این، در موارد مشاهده تخریب یا جابه جایی لانه‌ها، اقدامات اصلاحی انجام می‌شود تا موفقیت خروج نوزادان افزایش یابد.

تخم‌گذاری لاک‌پشتان دریایی در استان بوشهر از اواخر زمستان آغاز و تا پایان تابستان ادامه دارد. سواحل نایبند، جزایر نخیلو و اُم‌الگرم، سواحل شهر بوشهر، دیر، خارک و خارکوه، از مهم‌ترین زیستگاه‌های تخم‌گذاری لاکپشت های دریایی در کشور به شمار می‌آیند.

اهمیت این اقدامات زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم لاک‌پشت‌ها بعضا پس از ۲۰ تا ۳۰ سال به محل تولد خود بازمی‌گردند تا تخم‌گذاری کنند. بنابراین، حفاظت امروز به‌طور مستقیم با زنده‌مانی نسل‌های آینده در ارتباط است. در سال‌های اخیر، همکاری‌هایی میان اداره‌کل محیط زیست استان بوشهر، سازمان‌های مردم‌نهاد، و جوامع محلی شکل گرفته که منجر به افزایش آگاهی عمومی و کاهش تخلفات در برخی مناطق شده است. اگرچه پایش‌ها به‌طور منظم انجام می‌شود، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون مشارکت جدی‌تر نهادهای فرادست، بهبود سیاست‌گذاری‌های ملی، و تقویت زیرساخت‌های حفاظتی، وضعیت این گونه‌ها در بلندمدت همچنان شکننده باقی خواهد ماند.