مستوره برادران نصیری، مظاهر گودرزی: هربار که شرایط اقتصادی کشور سخت‌تر می‌شود علاوه بر معیشت مردم صحبت از مهریه هم سر زبان‌ها می‌افتد، قیمت سکه بالا و بالاتر می‌رود تا تعهد مردان برای پرداخت مهریه سنگین و سنگین‌تر شود، حتی زندان رفتن هم تبدیل به سرنوشت مردانی می‌شود که تاب و توان پرداخت بدهی مهریه را ندارند. در چنین شرایطی قانونگذار با همان ایده حبس زدایی وارد میدان می‌شود، او برای ضمانت اجرایی مهریه سقف تعیین می‌کند، یک‌بار ۱۱۰ عدد سکه بهار آزادی سقف این ضمانت می‌شود، یک‌بار هم مانند این روزها پیشنهاد ۱۴ سکه به گوش می‌رسد، یعنی اگرچه قانونگذار می‌گوید به شرط داشتن مال و اموال تا ریال آخر مهریه زن را وصول می‌کند اما می‌خواهد فقط تا ارزش ۱۴ سکه بهار آزادی ضمانت اجرایی مانند زندان برای مرد در نظر بگیرد.
اما این همه‌ی ماجرا نیست، سمت دیگر مسئله مهریه زنانی هستند که حق و حقوق خود را از دست داده‌اند، نه حق طلاق دارند، نه حق حضانت فرزند، و نه حق انتخاب محل زندگی، حتی زنانی که به هر دلیل قصد خروج از کشور دارند باید از همسرشان اجازه بگیرند، اگر جست‌وجو کنیم باز هم در قرارداد ازدواج حقوقی می‌شود پیدا کرد که یک زن آن‌ها را ندارد، با این وجود مهریه جزو تنها حقوقی است که به‌ازای همه نداشته‌ها به زن داده شده، حالا بسیاری معتقدند تعیین سقف برای ضمانت اجرایی مهریه همین حق و حقوق نیم بند را هم از زنان می‌گیرد، آن هم در شرایطی که نظم و نظام اقتصادی کشور ما چندان به زنان روی خوش نشان نمی‌دهد و دست بخش زیادی از جامعه زنان از منابع اقتصادی دور مانده است، با چنین وضعیتی تصور اینکه یک زن که از حیث اقتصادی هم استقلال ندارد حتی نتواند بعد از طلاق مهریه خود را تمام و کمال دریافت کند کمی دور از انصاف است.
در این میان ایده سومی هم وجود دارد، گروهی که معتقدند به شرط برابری اقتصادی در جامعه نه زن از مرد مطالبه مهریه داشته باشد و نه از حقوق فردی خود (مانند حق طلاق، حضائت فرزند، خروج از کشور و ...) دست بکشد، اشاره این گروه به ایده شروط ضمن عقد نزدیک می‌شود، شروطی که زن و مرد با امضای قرارداد ازدواج به اجرای آن تعهد قانونی می‌دهند.
همه اینها و بسیاری از موارد دیگر درخصوص جنبه‌های مهریه در کافه خبر خبرآنلاین بررسی شد، سیمین کاظمی جامعه‌شناس و پژوهشگر حوزه زنان به‌همراه فرهاد تجری، حقوقدان و نماینده سابق مجلس مهمان کافه خبر خبرآنلاین بودند. کاظمی معتقد است نباید به‌خاطر حدود دو هزار مردی که به دلیل بدهی مهریه در زندان‌ها هستند سرنوشت جامعه زنان را به مدد قانون‌گذاری تغییر داد؛ تجری هم با حمایت از ورود قانونگذار به تعیین سقف مهریه معتقد است از هر تلاشی برای حبس‌زدایی باید استفاده کرد.
متن کامل این نشست در ادامه آمده است، شما می‌توانید با مطالعه آن با مواضع دقیق‌تر این دو کارشناس درخصوص مهریه آشنا شوید.
بخشی از حاکمیت قانون فعلی مهریه را دردسرساز تلقی می‌کنند
*آیا ورود قانونگذار در تعیین مهریه از نظر شرعی درست است؟
تجری: وقتی چیزی به معضل اجتماعی تبدیل می‌شود قانونگذار بایستی دخالت کند، خیلی‌ها به‌دلیل بدهی مالی آزادی‌های فردی و اجتماعی‌شان تحت تاثیر قرار می‌گیرد، وقتی فردی به عنوان سرپرست خانواده به‌دلیل عدم پرداخت مهریه به زندان می‌رود مسائل و آسیب‌های اجتماعی ایجاد می‌کند و تبعات این اتفاق به جامعه برمی‌گردد، بنابراین قانونگذار باید در این‌باره تدبیر کند. لذا ورود قانونگذار به بدهی‌های مربوط به مهریه توجیه دارد اما میزان و شکل قانون‌گذاری مهم است و نباید نقض کننده حقوق اشخاص باشد.
*خانم دکتر به‌نظرتان این دلایل کفایت می‌کند که حاکمیت بتواند در مسائلی مانند مهریه ورود قانونی داشته باشد؟
کاظمی: مسئله مهریه با سایر مسائل متفاوت است، در مهریه ما از قبل قانونی داشتیم اما الان بخشی از حاکمیت قانون را کافی نمی‌دانند یا دردسرساز تلقی می‌کنند، بنابراین ضرورت تغییر را احساس می‌کنند؛ اما مشکل اینجاست که برداشت آن‌ها از موضوع مهریه و تبعات آن گرفتار فهم نادرستی است.
آیا این جامعه صرفاً جامعه مردان است؟
*منظورتان از برداشت نادرست درباره مهریه چیست؟
کاظمی: در ایران قوانین خانواده درباره زن و مرد برابر نیست، برای زن یک تکالیفی تعریف شده و در کنار آن یکسری حق و حقوقی از آن گرفته شده است، در مقابل به مرد یکسری حق و حقوق داده شده که به‌ازای آن یک تعهداتی را قبول کرده است. می‌شود گفت اکثر حقوق زنان بعد از ازدواج به مرد واگذار می‌شود مانند حق طلاق، حق خروج از کشور و موارد دیگر، اما مرد در ازای این سروری و برتری در خانواده یک تعهد مالی مانند مهریه را قبول می‌کند، این مسئله تا جایی‌که زن‌ها مهریه را مطالبه نمی‌کردند دردسرساز نبود اما با تغییرات اجتماعی مسئله مهریه اهمیت پیدا کرد، زن‌ها متوجه شدند تمام حق و حقوق خودشان را از دست دادند و تنها چیزی که در دست دارند همین مهریه است و در موقعیت طلاق آن را مطالبه می‌کنند.
دراین میان عوامل دیگری هم تاثیر دارد، در بازار اشتغال نرخ مشارکت زنان پایین است، نرخ اشتغال زنان در ایران حدود ۱۰ الی ۱۱ درصد است، یعنی در ایران پایین‌ترین میزان اشتغال زنان را داریم طوری‌که از ترکیه گرفته تا کشورهای حاشیه خلیج فارس در این شاخص جایگاه پایین‌تری داریم؛ از طرفی ارث به‌صورت نابرابر میان زنان و مردان تقسیم می‌شود، با این وضعیت زنی که قرار است از همسرش طلاق بگیرد بدون دریافت مهریه فردای طلاق چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
حالا به دلیل مشکلات اقتصادی برخی از مردها نمی‌توانند مهریه را پرداخت کنند اما قانونگذار برای حل این مسئله فقط به یک بخش آن توجه می‌کند یعنی مردانی که برای عدم پرداخت مهریه به زندان می‌روند، تعداد این مردها طبق آخرین آمار حدود ۲ هزار و ۳۰۰ نفر است، یعنی به‌خاطر این تعداد مرد، قانونگذار به مسئله ورود می‌کند و بدون درنظر گرفتن همه‌ی ذینفع‌ها قانون را به نفع نصف جامعه تغییر می‌دهد، آن هم با کاهش سقف مهریه، جلوگیری از زندانی شدن بدهکاران مهریه و در صورت نیاز به‌جای حبس استفاده از پابند الکترونیک. بنابراین باید پرسید آیا این جامعه صرفاً جامعه مردان است؟ آیا مسائل و مشکلات زنان نباید در قانون‌گذاری مورد توجه قرار بگیرد؟
مهریه محدود نشده بلکه برای ضمانت اجرایی دریافت مهریه سقف تعیین شده
*با توجه به صحبت‌های خانم کاظمی متوجه می‌شویم که مهریه بیشتر یک مسئله اقتصادی است، نظرتان چیست؟
تجری: قانونگذار می‌گوید من تا یک سقفی برای مهریه ضمانت اجرایی محکم می‌گذارم از آن سقف تعیین شده به بعد هم اگر مرد دارایی داشت برای پرداخت مهریه از او گرفته می‌شود، یعنی مهریه محدود نشده بلکه برای ضمانت اجرایی دریافت مهریه سقف تعیین شده است، مرد تا زمانی‌که زنده است زن می‌تواند سرمایه او را توقیف و مابقی مهریه را تامین کند، اما اینکه سقف مهریه برای برخورداری از ضمانت اجرایی چقدر باید باشد نیاز به مطالعه کارشناسی دارد، گاهی به تناسب موقعیت طرفین متفاوت است، فردی موقعیت مالی مناسب دارد و شاید سقف چهارده سکه برای ضمانت اجرایی مهریه او مناسب نباشد.
شرایط طوری شده که طرفین از این مسئله سوء استفاده می‌کنند، زن برای رسیدن به خواسته‌اش از اهرم زندان انداختن به دلیل عدم توانایی مرد در پرداخت مهریه بهره می‌برد، مردهایی هم هستند که با تعیین مهریه کم، در موقعیت طلاق مهریه را پرداخت می‌کنند و زن را رها می‌کنند.
مجازات زندان برای بدهی مهریه خیلی مواقع برای هر دو طرف بلاتکلیفی ایجاد می‌کند، هم مرد در زندان بلاتکلیف است که نمی‌تواند مهریه را پرداخت کند هم زن بیرون از زندان در وضعیت بلاتکلیفی قرار دارد و نمی‌تواند به حقش برسد، لذا از این منظر ورود قانونگذار اتفاق خوبی است، در همین قانون پیشنهادی حقوق خوبی برای زنان در نظر گرفته شده است، حق عسر و حرج برای زنان در این قانون دیده شده است، مواردی داشتیم که مرد بعد از ازدواج زن را سال‌ها رها می‌کرد و می‌رفت، اما در قانون پیشنهادی این حق به زنان داده شده که اگر مرد نتوانست به تکالیف قانونی خودش عمل کند زن به حق خود برسد.
*اگر سقف گذاشتن برای ضمانت اجرایی مهریه کفایت می‌کرد همان موقع که برای مهریه سقف ۱۱۰ عدد انتخاب شد مشکل را حل می‌کرد، بنابراین سقف ۱۴ عدد هم ممکن است از عهده حل مسئله مهریه برنیاید، اینطور نیست؟
تجری: زمانی که ۱۱۰ سکه به عنوان ضمانت اجرایی مهریه تعیین شد شرایط اقتصادی کشور تفاوت داشت، لذا با مهریه باید واقع بینانه برخورد کرد، البته این مسئله نیاز به فرهنگ‌سازی هم دارد یعنی فرد در زمان ازدواج با توجه به واقعیت زندگی خود مهریه تعیین کند. با این وجود نظر خودم این است که سقف ۱۴ سکه برای ضمانت اجرایی مهریه شاید کم باشد ولی ورود قانونگذار به مسئله ضروری است.
شخصاً هیچ اعتقادی به مهریه ندارم اما مجبورم در گفتمان آن صحبت کنم
برساخت چهره زنان به عنوان شیطان و اهریمن کار درستی نیست
مردان هم اینجا مظلوم و دست و پا بسته نیستند
*خانم دکتر به نظر شما گذاشتن سقف تعداد سکه برای ضمانت اجرایی بدهی مهریه می‌تواند مسئله مهریه در کشور را حل کند؟
کاظمی: متاسفانه الان در مورد موضوع ازدواج و خانواده رویکرد مسلط رویکرد سنتی است، رویکردی هست که با جهان امروز مطابقت ندارد، همه تاسف من این است که من هم الان مجبور هستم در همین گفتمان صحبت کنم و از مهریه دفاع کنم، درحالی‌که من شخصاً هیچ اعتقادی به مهریه ندارم، من دوست دارم جامعه ما به شکلی سازماندهی پیدا کند که مثل خیلی از کشورهای دیگر چیزی به نام مهریه وجود نداشته باشد.
اگر زن‌ها در بازار کار مشارکت داشتند و وابستگی اقتصادی نداشتند، اگر حقوق خانواده برابر و دموکراتیک بود و زن تحت تسلط مرد نبود اصلاً لازم نبود که ما اینجا در چارچوب گفتمانی که مهریه را قبول دارد صحبت کنیم.
گفته شد (تجری) که زنان از مهریه سو استفاده می‌کنند، درحالی‌که مردان هم از مسئله مهریه سوء استفاده می‌کنند، برساخت چهره زنان به عنوان شیطان و اهریمن کار درستی نیست، گفتن اینکه زن‌ها فریب می‌دهند در شان آن قانونگذار هم نیست.
تجری: قانونگذار چنین چیزی نگفته است.
کاظمی: در رسانه‌های‌شان می‌گویند.
تجری: واقعا اینطور نیست، هم مردان سوء استفاده می‌کنند و حق زن را نمی‌دهند و هم زنان از این ابزار استفاده می‌کنند؛ من سراغ دارم زنی که چندین ازدواج انجام داده و در همه موارد بعد از یک سال رفته مهریه را دریافت کرده...
کاظمی: وقتی به عنوان تحلیل‌گر اینجا می‌آییم مشاهدات فردی خودمان را نمی‌توانیم تعمیم بدهیم.
تجری: من دارم می‌گویم متقابلاً مردان هم سوء استفاده می‌کنند.
کاظمی: من هم شخصاً مردی را می‌شناسم که توانسته از تمام تعهداتش فرار کند و یک ریال هم به زن نداده و حتی اجازه نمی‌دهد زن فرزندش را ببینید.
تجری: بله وجود دارد، پس به این نتیجه می‌رسیم که مهریه نمی‌تواند ضمانت اجرایی لازم برای دوام و بقای زندگی مشترک باشد.
کاظمی: با تمام تفاسیری که درباره سوء استفاده زنان از مهریه گفته می‌شود، باید گفت مردان هم از مهریه سوء استفاده می‌کنند و هم از آن فرار می‌کنند، همین الان در اینترنت راه‌های فرار از مهریه را جستجو کنید ده‌ها مشاور حقوقی به مردان مشاوره می‌دهند که چه‌طور از مهریه فرار کنند، یعنی مردان هم اینجا مظلوم و دست و پا بسته نیستند.
تجری: ولی در نهایت این مردها هستند که به زندان می‌افتند.
کاظمی: الان که به‌خاطر دو هزار نفر سرنوشت تمام زنان این مملکت کاملاً عوض شده است.
قانون می‌خواهد به زنان بگوید ارزش شما ۱۴سکه است
مهریه حق شرعی زنان است و قانونگذار دارد حق شرعی زنان را زیر سوال می‌برد
*اجازه بدید به سوالم برگردم، خانم کاظمی آیا تعیین سقف برای ضمانت اجرایی مهریه می‌تواند کارگشا باشد؟
کاظمی: موضوع این است که این قانون می‌خواهد حمایت خودش از زن‌ها را برای گرفتن حق‌شان پس بگیرد، وقتی قانون از زنان حمایت نکند یک زن چه‌طور می‌تواند مهریه خودش را بگیرد، قانون به زنان می‌گوید ارزش شما ۱۴ سکه است.
تجری: نه اینطور نیست. قانون می‌گوید ضمانت اجرای من برای اینکه فرد را در زندان نگه دارم ۱۴ سکه است، اما اگر مرد دارایی داشته باشد تا قران آخر مهریه از او گرفته می‌شود.
کاظمی: هر قانونی غیر از جنبه عینی که دارد یکسری دلالت‌ها دارد، وقتی قانون برای زن مانند یک کالا سقفی تعیین می‌کند، انگار دارد برای زنان قیمت‌گذاری می‌کند.
تجری: اصلا اینطور نیست...
کاظمی: این تحقیر زنان است. قانونگذار باید توجه کند وقتی قانون می‌گذارد چه پیامی به جامعه منتقل می‌کند...
تجری: خانم دکتر اگر قانونگذار قصد توهین داشت می‌توانست قانون بگذارد مهریه نمی‌تواند بیشتر از ۱۴ سکه باشد، اما این کار را نکرده، گفته تا سقف ۱۴ سکه من ضمانت اجرایی می‌دهم...
کاظمی: بگذارید من در گفتمان شما صحبت کنم، مهریه حق شرعی زنان است و قانونگذار دارد حق شرعی زنان را زیر سوال می‌برد.
*آقای دکتر ما درباره مهریه به این صراحت قانون‌گذاری میکنیم، اما وقتی می‌خواهیم درباره حق طلاق زنان، حق خروج از کشور، حق انتخاب مکان زندگی یا حضانت فرزند قانون‌گذاری کنیم موانع ایجاد می‌شود، چرا؟ یا مثلا ما امروز حدود دو هزار نفر زندانی مهریه داریم ولی افکار عمومی درباره این افراد در رنج و عذاب نیست، اما در مورد فرزند کشی و قتل ناموسی افکار عمومی بسیار درگیر است، چرا درمورد اول قانونگذار ورود می‌کند اما در مورد دوم خیر؟
تجری: ما در این موارد هم قانون داریم. قصاص حق فردی است و ما نمی‌توانیم درباره‌اش ورود کنیم.
*مهریه هم حق شرعی است پس چرا در این مورد قانونگذار ورود می‌کند؟
تجری: قانونگذار نمی‌گوید که مهریه نباشد...
همان‌طورکه آموزش فرار از مهریه داریم، آموزش گرفتن مهریه هم وجود دارد
*درخصوص قتل ناموسی هم قانونگذار ورود کند و بگوید به جای ده سال، حبس ابد به فرد داده می‌شود.
تجری: قانونگذار گفته در این موارد حق قصاص منتفی است بالاخره فرزند خودش است، اما حق جامعه را نادیده گرفته و می‌گوید فرد باید تا ده سال زندانی شود. اما در خصوص مهریه، شما خودتان گفتید دو هزار نفر در زندان هستند، اگر کسی شرایط پرداخت مهریه را داشته باشد مگر مرض دارد برای بدهی مهریه زندان بیفتد؟
باز هم می‌گویم در قانون پیشنهادی اخیر گفته شده تا سقف تعیین شده من مرد را در زندان نگه می‌دارم تا آن سقف پرداخت شود، از آن بیشتر هم اگر مرد مالی داشته باشد از او گرفته می‌شود ولی زندان ندارد، یعنی مرد تا عمر دارد باید مهریه را پرداخت کند، و تا مهریه را کامل پرداخت نکند نه می‌تواند صاحب ماشین، خانه یا اموال دیگری شود.
ما باید هر دو طرف ماجرا را درنظر بگیریم، همان‌طورکه آموزش‌های فرار از مهریه وجود دارد، آموزش‌های تامین مهریه هم وجود دارد، لذا عدالت اجتماعی می‌طلبد قانونگذار در این مورد ورود کند، اگرچه ممکن است من خودم سقف ۱۴ سکه را برای ضمانت اجرایی قبول نداشته باشم، چراکه به‌نظرم باید بیشتر باشد.
پرداخت مهریه در دوره صفویه هم کار سختی بوده
*به‌نظرتان سقف ضمانت اجرایی باید چند سکه باشد؟
تجری: عرف جامعه، ولی گمان می‌کنم نباید کمتر از ۵۰ سکه باشد.
کاظمی: مطلبی می‌خواندم، اساساً پرداخت مهریه در دوره صفویه هم کار سختی بوده، بنابراین مردان ترجیح می‌دادند از همسرشان طلاق نگیرند، لذا این مسئله یک موضوع تاریخی است. اما من به تعداد سکه فکر نمی‌کنم، اگر قرار است مسئله مهریه حل شود نیاز به تصمیمات ریشه‌ای دارد و در سطح کلان باید مورد توجه قرار بگیرد.
شروط ضمن عقد مشروط به استقلال مالی زنان است
مردی که در جامعه تقدیس می‌شود چرا موقع ازدواج عقلانیتش زیر سوال می‌رود؟
در این مملکت دیواری کوتاه‌تر از دیوار حقوق زنان وجود ندارد
*خانم دکتر بیشتر از دو دهه هست که گفته می‌شود زنان از مهریه بالا دست بکشند و حقوق خودشان را در شروط ضمن عقد دریافت کنند، ولی می‌بینیم این اقدام چندان از طرف زنان مورد اقبال قرار نگرفته، به نظر شما چرا؟
کاظمی: به خاطر اینکه زنان هم نظر نیستند و آگاهی متفاوتی دارند. در جامعه‌پذیری جنسیتی ما به زنان آموزش می‌دهند که مراحل زندگی‌تان اینطور هست که وقتی بزرگ شدید ازدواج کنید و مهریه بگیرید. با این وجود برخی از زنان از شروط ضمن عقد استفاده می‌کنند، اینها زنانی هستند که وابستگی مالی به کسی ندارند و استقلال مالی دارند، اما متاسفانه این استقلال رو به کاهش است، امروز بیش از ۶۰ درصد فارغ اتحصیلان دانشگاهی ما بیکار هستند، وقتی اینها بیکار هستند با چه پشتوانه‌ای می‌توانند از یک منبع مالی (مهریه) گذشت کنند، در فردای طلاق این گروه چه کاری باید انجام بدهند. درواقع راهکار شروط ضمن عقد برای گرفتن حقوق برابر مشروط به این است که زنان از نظر مالی استقلال داشته باشند.
ما در جامعه‌ای زندگی میکنیم که حکومت وجود دارد، بنابراین در چنین اختلافاتی قانون باید ورود کند و مسئله را با قانون‌گذاری درست ساماندهی کند، لذا باید مداخله منصفانه داشته باشد، اما قانونگذار وقتی می‌بیند شرایط اقتصادی سخت شده بخواهد تمام بار آن را به دوش زنان بگذارد و اینکه کل تلاشش حل مشکل مردان باشد درست نیست، قانونگذار می‌گوید اگر مردان به زندان بیفتند کانون خانواده فرو می‌پاشد درحالی‌که ما وقتی از طلاق حرف می‌زنیم یعنی کانون خانواده از قبل پاشیده است.
یک چیزی هم باید درنظر بگیریم، مردی که می‌آید چنین تعهدی را قبول می‌کند آدم عاقلی است، بنا به قانون کشور ما این مرد می‌تواند کاندید ریاست جمهوری شود اما زن نمی‌تواند، گفته شده چنین مردی بر زن سروری و برتری دارد، مردی که این همه دارد در جامعه تقدیس می‌شود چرا موقع ازدواج عقلانیتش زیر سوال می‌رود و تعهدی که قبول کرده را پرداخت نمی‌کند.
تجری: به دلیل عرف غلطی هست که حاکم شده و گریبان زن و مرد را گرفته است. این قانون فقط شامل مهریه نمی‌شود، در خصوص دیه هم بازنگری‌هایی شده است که منتهی به حبس زدایی شود، رویکرد قوه قضائیه حبس زدایی است، نظام حقوقی تصمیم گرفته زندان فقط برای مجرمین واقعی باشد.
کاظمی: اتفاقاً به درستی به دیه اشاره کردید، امروز درباره دیه ستاد مردمی در نظر گرفته شده است، اینکه مردم کمک کنند دیه افرادی که مرتکب قتل غیرعمد شده‌اند پرداخت شود، آیا در مورد دیه هم به خانواده مقتول گفته می‌شود ما سقف دیه را پایین می‌آوریم؟
تجری: من باز هم می‌گویم این قانون سقف مهریه را پایین نیاورده است.
کاظمی: در این مملکت دیواری کوتاه‌تر از دیوار حقوق زنان وجود ندارد و به راحتی زیر پا گذاشته می‌شود.
بنا نیست که شمشیر را بکشیم تا قضاوت یکطرفه درخصوص حقوق زنان داشته باشیم
*آقای دکتر درباره شروط ضمن عقد گفته می‌شود علیرغم رعایت قانون برای تنظیم آن اما هنگام اجرای موارد شرط شده بازهم زنان نمی‌توانند حقوق شرط را بگیرند، درست است؟
تجری: نه، هیچ مشکلی وجود ندارد، نهاتاً اگر مرد به شورط تمکین نکند با حکم دادگاه انجام می‌شود.
*مثلاً درخصوص شرط نصف کردن اموال گفته می‌شود براساس قوانینی که ما در ایران داریم، چنین چیزی هنگام طلاق اجرایی نمی‌شود؟
تجری: نه؛ هیچ مانع قانونی وجود ندارد، فقط درهمین مورد نصف کردن اموال بعد از ازدواج ممکن است در میزان آن اختلاف وجود داشته باشد که آن هم با انجام کارشناسی حل می‌شود.
*همین الان زن برای خروج از کشور باید اجازه همسر را داشته باشد...
تجری: ما در کشوری زندگی میکنیم که قوانین آن براساس اسلام است، یک جاهایی حق مردان به عنوان بزرگ و فرد اصلی خانواده باید حفظ شود...
*ایراد از همین‌جا شروع می‌شود که ما تصور کنیم مرد بزرگ خانواده است...
تجری: مواردی داشتیم که زن فرزند را با خودش به خارج از کشور برده و مرد نمی‌تواند فرزندش را ببیند...
*برعکس این ماجرا را داریم، مرد اصلا نیازی هم به خارج از کشور رفتن ندارد، زندگی را ترک کرده...
تجری: من خودم دختر و خواهر دارم، درهمین جامعه زندگی می‌کنم، بنا نیست که شمشیر را بکشیم تا قضاوت یکطرفه درخصوص حقوق زنان داشته باشیم، در ابتدای صحبت‌هایم گفتم که یکی از ویژگی‌های این قانون در نظر گرفتن حقوق زنانی است که همسرشان آن‌ها را رها کرده و رفته‌اند.
اگر قرار باشد مهریه مانند چماق برای ترساندن مرد باشد اتفاق درستی نیست
طرفدار این نیستم که هیچ مردی برای مهریه زندانی شود
*براساس قوانین موجود زن برای خروج از کشور باید اجازه همسر را داشته باشد، درهمین قانون گفته شده مردی که بدهکار مهریه باشد منع خروج از کشور شامل حال او نمی‌شود..
تجری: این درصورتی هست که احراز شود مرد برای پرداخت مهریه پولی ندارد، بدهی مهریه مانند سایر بدهی‌ها است که فرد بدهکار به جایی می‌رسد که می‌تواند براساس حکم دادگاه از کشور خارج شود؛ اما براساس همین قانون و قوانین دیگر شما می‌توانید به محض اینکه طلبکار شدید ممنوع الخروجی مرد را درخواست بدهید.
باید فرهنگ سازی کنیم، متاسفانه مهریه امروز دلیل بقای زندگی مشترک در نظر گرفته می‌شود، درحالی‌که اینطور نیست، اگر قرار باشد مهریه مانند چماق برای ترساندن مرد باشد اتفاق درستی نیست، بارها دیده شده برای عدم توانایی در پرداخت بدهی مهریه مرد همسر خودش را به قتل رسانده است، بنابراین این موضوع را باید دوطرفه نگاه کرد، نگاه صرف از زاویه زنان یا مردان به مهریه ممکن است سبب انحراف ما از اصل مسئله شود.
کاظمی: برای حل مسئله مهریه و ایجاد حقوق برابر میان زن و مرد باید بیکاری زنان را جدی بگیریم، اگر زنان به سمت مهریه می‌روند برای این است که منابع مالی دیگری ندارند، اینکه برای مهریه سقف گذاشته شود احتمالا سبب می‌شود زنان راه حل‌های دیگری پیدا کنند، در نتیجه قانونگذار بهتر از دو طرف ماجرا را درنظر بگیرد.
من معتقدم خانواده باید برابر باشد، مهریه وجود نداشته باشد، حقوق مساوی وجود داشته باشد و زنان در جامعه از حقوق مساوی برخوردار باشند، فقط در این صورت هست که مسئله مهریه حل خواهد شد. غیر از اینکه بخواهند برای مهریه سقف تعیین کنند راه حل‌های دیگری هم هست، مثلاً می‌شود از صندوق‌های بیمه استفاده کنند، یعنی مردها مهریه را بیمه کنند و در صورت گرفتن طلاق بیمه ان را پرداخت کند، یک راه حل دیگر این است که دولت وضعیت زنان را ارزیابی کند، اگر زنی بیکار است و منابع مالی ندارد دولت زن را به مستمره‌بگیر تبدیل کند. به هر حال باید راهکاری برای زنان در نظر بگیرند، باید این را در نظر گرفت که شاید ۱۴ سکه هم نتواند زندگی یک زن را بعد از طلاق تضمین کند.
تجری: قوانینی در خصوص زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست داریم.
کاظمی: چرا زنان حتما باید این عناوین را داشته باشند، زنان می‌خواهند خودشان سرپرست خودشان باشند، یک زن طلاق گرفته می‌خواهد مستقل در این جامعه زندگی کند، نه اینکه بخواهیم او را به سمت آسیب اجتماعی سوق بدهیم و بگوییم او آسیب اجتماعی تولید می‌کند، از این عناوین باید فاصله بگیریم. دولت می‌تواند برای زنان بعد از طلاق اشتغال ایجاد کند. من هم طرفدار این نیستم که هیچ مردی برای مهریه زندانی شود، اساساً چیز غیرمنصفانه‌ای هست، بنابراین مداخله دولت باید منصفانه باشد تا زن و مرد آسیب نبینند.
سیاست حبس زدایی سیاست صحیحی است
*آقای دکتر شما چه پاسخی دارید؟
تجری: معتقدم از روش‌های جایگزین می‌شود مهریه و آینده زندگی زنان را تامین کرد نباید زن بدون پشتوانه باشد، از طرفی هم واقعا لازم نیست که حتما با چماق میان زن و مرد برخورد کنیم.
همان‌طور که قانونگذار درباره مازاد دیه زن ورود کرد، در خصوص مهریه هم می‌شود راهکاری پیدا کرد که هم نافی شرع نباشد و هم حقوق زنان تامین شود.
به مرور زمان بدی و خوبی این قوانین بهتر معلوم می‌شود و قانونگذار می‌تواند راهکارهای بهتری ارائه دهد، با این وجود سیاست حبس زدایی سیاست صحیحی هست که جامعه ما به آن نیاز دارد. بحث حبس‌های مربوط به بدهی مهریه هم در راستای حبس زدایی باید مورد توجه قرار بگیرد.
۲۳۳۲۳۳
