معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری از تأسیس صندوق زیرساخت هوش مصنوعی خبر داد.
به گزارش دیجیاتو، «حسین افشین» در نشست خبری با فعالان زیست‌بوم هوش مصنوعی با اشاره به اینکه برای راه‌اندازی این صندوق ما تصدی‌گری نمی‌کنیم، گفت: «تا مرداد ۱۴۰۳ میزان سرمایه‌گذاری در زمینه ایجاد زیرساخت هوش مصنوعی زیر یک‌میلیون دلار بود و درحال‌حاضر این رقم به ۳۰۰ میلیون دلار رسیده است.»
او همچنین با بیان اینکه «برای راه‌اندازی مزرعه پردازش گرافیکی در هر استان اعلام آمادگی کرده‌ایم.» توضیح داد: «درصورتی‌که هر استان حداقل یک همت از محل اعتبار مالیاتی بتواند تأمین سرمایه کند، ما نیز به همان میزان به آن اضافه خواهیم کرد.»
معاون علمی رئیس‌جمهوری تأکید کرد: «هر شرکتی به میزان نقش و سهمی که در توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی دارد، از این صندوق سهم خواهد گرفت و هر میزان سهم بگذارد ما دوبرابر آن حمایت اختصاص خواهیم داد.»
افشین با بیان اینکه این صندوق آورده معاونت محسوب می‌شود، گفت: «هرکس هم آورده‌ای داشته باشد، می‌تواند به این صندوق اضافه کند. من ۲ بار آورده داده‌ام؛ زیرساخت را ضرب‌در رشد کرده‌ام و از سهام معاونت ICT کم کرده‌ام.»
او یادآوری کرد: «ویژگی معاونت این است که هیچ‌گاه تصدی‌گری نمی‌کنیم، کدام‌یک از شرکت‌های دانش‌بنیان را دیده‌اید که به آنها گفته باشیم؛ چون به تو کمک کرده‌ایم، درصدی باید به معاونت عمرانی دولت بدهی؟! ما هیچ‌گاه مالک و سهام‌دار هیچ شرکت دانش‌بنیانی نبوده‌ایم و نخواهیم بود؛ اینجا هم تصدی‌گری نمی‌کنیم. اتفاقاً برعکس، اگر این مدل مالکیتی بود، باید به شخص یا دانشگاه خاصی می‌دادیم اما این مدل به گونه‌ای است که مالکیت متعلق به ما نیست.»
افشین در ادامه با بیان اینکه ما به‌هیچ‌وجه طرحی را توقیف نکرده‌ایم، گفت: «هیچ‌گاه مانع اجرای طرحی نشدیم
اما به‌محض اینکه گفتیم باید شفاف شود، گفتند GPU متوقف شده و چنین‌وچنان. گفتیم هر کس تا امروز ادعایی داشته، باید تسویه کند، حتی جلوی آن را هم نگرفتیم.»
به گفته او، «از امروز به بعد، هر شرکتی که قصد اجرا دارد، باید اعلام کند زیرساختش چیست. ما شخصی را بفرستیم بازدید کند تا ببینیم وجود دارد یا نه. دوم اینکه اگر می‌خواهد سرویس بدهد، باید بدانیم سرویس را به چه کسی ارائه می‌دهد.»
او در توضیح اهمیت آگاهی معاونت علمی از جزئیات طرح‌ها، گفت: «دلیل اینکه می‌خواهم به اکوسیستم واقعی هزینه پرداخت شود، نه اینکه صرفاً سریع تولید شود، بلکه ما آماده‌ایم با نسخه‌ای بهتر از هر ارائه‌دهنده دیگری که زیرساخت داشته باشد و سرویس بدهد، همکاری کنیم و گرنت ارائه کنیم.»
معاون علمی رئیس‌جمهوری لازمه ارائه گرنت را ۲ شرط اعلام کرد: «نخست، ادعا کند زیرساخت دارد. بازدید کنیم و اجازه بازدیدهای دوره‌ای هم داشته باشیم؛ این‌طور نباشد که مدام از این شرکت به آن شرکت برویم. هر زمانی که خواستیم، امکان بازدید فراهم باشد. دوم، شرکت‌هایی که سرویس می‌گیرند، باید مشخص باشند.»
افشین تأکید کرد: «اگر این ۲ مسیر را نپذیرند، قطعاً از آنها سرویس نمی‌گیریم. اگر این‌طور باشد، آن ارائه‌دهنده می‌تواند بگوید معاونت طرح را متوقف کرده است.»
او با اشاره به توجه معاونت به دانشگاه‌ها و انتقادهایی که در این زمینه مطرح می‌شود، خطاب به فعالان زیست‌بوم هوش مصنوعی، گفت: «نیروی انسانی شما را در دانشگاه‌ها تأمین می‌کنم. شرکت‌های محترم، من باید کمک کنم تا هسته‌هایی تشکیل شود و این مهم در دانشگاه‌ها به وجود می‌آید.»
به گفته او، «بحث تأمین نیروی انسانی نیاز به حمایت جدی وجود دارد. کشورهای منطقه با حقوق‌های بالا نیروهای متخصص ما را جذب می‌کنند؛ باید تلاش کنیم و این منابع انسانی را حفظ کنیم. یکی از راه‌های مؤثر حمایت از آزمایشگاه‌ها و زیرساخت‌های دانشگاهی است تا نیروی آماده و ماهر به شرکت‌ها تحویل داده شود.»
او معتقد است: «باید نگاه کل‌نگر داشته باشیم: حمایت از بازار، حمایت از تولید و تجاری‌سازی و حمایت از نیروی انسانی.»
او در بخش دیگری از سخنانش خطاب به شرکت‌های دانش بنیان، گفت: «علت اینکه شما باید مدافع این سیستم باشید، این است که کلیت این مجموعه به مفهوم دانش‌بنیان بودن وابسته است؛ یعنی اینکه هر فردی نتواند صرفاً با هر محصولی وارد شود و آن را دانش‌بنیان اعلام کند.»
به گفته معاون علمی رئیس‌جمهوری، «این روند به‌تدریج موجب می‌شود از حالت فردمحور خارج شویم و شما از ما انتظار داشته باشید براساس فرایندی رسمی و سخت‌گیرانه عمل کنیم؛ فرایندی که با گذر زمان سخت‌گیرانه‌تر هم می‌شود.»
او توضیح داد: «نکته‌ای که در حوزه علوم نوظهور اهمیت دارد، این است که حتماً باید در تجدید ارزیابی، برخی از شرکت‌هایی که در گذشته دانش‌بنیان شناخته شده‌اند اما امروز دیگر شرایط آن را ندارند، از این فهرست خارج شوند. البته ما به آنها فرصت می‌دهیم و این خروج یک‌باره و ناگهانی نیست.»
افشین با تأکید بر اینکه موضوع اصلی ما این نیست که قصدمان حذف شرکت‌ها باشد، گفت: «مشکل اینجاست که در گذشته، در معاونت علمی وقت، برخی محصولات بدون ارزیابی خودکار تمدید شدند. تصمیم گرفتیم اگر شرکتی می‌خواهد دوباره محصولی عرضه کند، باید محصول قبلی واقعاً در بازار عرضه شده باشد؛ صرف‌نظر از زمان آن.»
یادآوری کرد: «آن زمان، با دستور معاون وقت، بدون ارزیابی مجدد، همه محصولات یک‌جا تمدید شدند.
اکنون به چالش خورده‌ایم؛ به همین دلیل گفتیم به آن رویه قبلی احترام می‌گذاریم، اما فقط درصورتی‌که شرکت درخواست جدیدی داشته باشد یا بخواهد محصول تازه‌ای به سبد خود اضافه کند، دوباره وارد ارزیابی می‌شویم.
بدون این شرایط، فعلاً کاری با آن شرکت نداریم.»
او با طرح این پرسش که چرا باید برای ارزیابی زمان بدهیم، توضیح داد: «چون اگر محصولی واقعاً وجود دارد و دانش‌بنیان است، باید هر لحظه امکان بررسی آن فراهم باشد. اگر شرکتی از ما زمان می‌خواهد؛ ۲ هفته، ۳ هفته، ۶ ماه یا حتی یک سال، شاید دلیلش این باشد که محصول ایرادی دارد؛ ما هم این را یکی از جنبه‌های دانش‌بنیانی در نظر می‌گیریم.»
به گفته افشین، «اینجا اصلاً موضوع به هوش مصنوعی و فناوری خاصی محدود نمی‌شود، بلکه اگر محصولی خودکار تمدید شده ولی شرکت اکنون می‌خواهد از ما گرنت یا حمایت جدیدی بگیرد، حتماً باید محصول قبلی دوباره بررسی شود.»
او با یادآوری اینکه سال گذشته، یکی از سیاست‌های ما این بوده که دانش‌بنیانی یک روند ورودی و خروجی دارد، گفت: «برخی شرکت‌ها باید از این فهرست خارج شوند، نه به این دلیل که قبلاً اشتباه شناخته شده‌اند، بلکه به این دلیل که دانش‌بنیانی تاریخ مصرف دارد. محصولی که امروز دانش‌بنیان است، ممکن است چند روز بعد دیگر نباشد. سیاست معاونت این است که با دقت بررسی کنیم. البته نباید ایرادات غیرمنطقی و خارج از عرف گرفته شود.»
او افزود: «آماده شنیدن نظرات و اصلاح فرایندها هستیم اما امکان واگذاری این موضوعات به کمیسیون‌های دیگر وجود ندارد؛ مسائل حاکمیتی‌اند و قانوناً باید کارگزاران ما آن را بررسی کند. نمی‌توان آنها را به پارک‌ها یا انجمن‌ها سپرد.
البته مشورت گرفتن ممکن است، ولی تصمیم نهایی با ماست. ممکن است پیشنهاد آنها را بپذیریم یا نپذیریم.»
معاون علمی رئیس‌جمهوری با تاکید بر اینکه سیاست معاونت علمی در بحث دانش‌بنیانی این نیست که صرفاً عددها را افزایش دهیم، گفت: «ما شرکت دانش‌بنیان نداریم؛ ما محصول دانش‌بنیان داریم. اکنون حدود ۱۷ هزار و ۶۰۰ محصول دانش‌بنیان داریم. تعداد محصول برای ما اهمیت دارد، نه تعداد شرکت. چون نمی‌خواهیم ۱۰ شرکت در صف بمانند برای ارزیابی همه محصولاتشان.»
او افزود: «همزمان داریم شرکت‌هایی را که مهلت‌شان گذشته یا به اشتباه دانش‌بنیان شناخته شده‌اند، فیلتر می‌کنیم.
فرآیند زمان‌بر است و فعلاً برای هر شرکتی که به این مرحله می‌رسد، متوقف می‌شود تا تاریخ مقرر برسد. اگر شرکتی مجوزش به‌صورت خودکار تمدید شده، فعلاً کاری به آن نداریم. اما تا وقتی بررسی جدید صورت نگیرد، هیچ درخواست جدیدی از آن شرکت بررسی نمی‌شود. اگر شما می‌گویید این ارزیابی باید ظرف یک هفته انجام شود، ما اعلام می‌کنیم که ممکن است حتی رد شود. این قضیه به تکنولوژی و نوع محصول بستگی دارد.»
افشین با بیان اینکه در حال حاضر هیچ پروژه‌ای در سامانه نداریم که از سال ۱۴۰۰ به بعد بلاتکلیف مانده باشد، توضیح داد: «پیش‌تر نزدیک به ۲ هزار پرونده باز داشتیم که از سال‌های قبل باقی مانده بود. ما همه پروژه‌هایی را که تا قبل از بهمن‌ماه ثبت شده بودند را تعیین تکلیف کرده‌ایم.»
معاون علمی رئیس‌جمهوری در بخش دیگری از سخنان خود درباره ساختار ستاد توسعه فناوری و کاربردی هوش مصنوعی، توضیح داد: «می‌دانستیم که ساختار در حال تغییر است و نمی‌خواستیم یک مسئول برای مدت کوتاهی منصوب شود. الان با مصوبه مشخص شده که رئیس ستاد، رئیس‌جمهور است و دبیر ستاد بنده هستم. یک هماهنگ‌کننده هم برای ستاد تعیین می‌شود.»
در ادامه، او با بیان اینکه اتفاقات مهمی در حوزه‌های مختلف، به‌ویژه در حوزه نرم‌افزار، رخ داده، گفت: «یکی از مهم‌ترین آنها، به رسمیت شناخته شدن «دارایی‌های نامشهود» شرکت‌ها بود، که در واقع گامی بزرگ در جهت تقویت حقوق مالکیت فکری محسوب می‌شود. این موضوع سابقه‌دار است؛ زمانی که در ابتدای مسیر بودیم، پایه‌گذار مباحث مالکیت فکری بودیم و تلاش کردیم آن را نهادینه کنیم، اما بعدها به شکلی ناقص رها شد. امروز نیاز به بازنگری و تکمیل جدی دارد.»
افشین اضافه کرد: «در قانون تأمین مالی نیز یک تحول بسیار ارزشمند رخ داده که به‌ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند از آن بهره ببرند. این قانون ظرفیت بالایی دارد و آیین‌نامه‌های آن در دولت چهاردهم نوشته شده است. ما تلاش کردیم در تمام جلسات تدوین این آیین‌نامه‌ها حضور داشته باشیم و مسائل شرکت‌های دانش‌بنیان را در آن لحاظ کنیم.»
او با بیان اینکه بر اساس این مصوبات، دارایی‌های نامشهود می‌توانند به‌عنوان وثیقه پذیرفته شوند، گفت: «بانک‌ها و نهادهای مالی طبق ابلاغیه جدید موظف به شناسایی این نوع دارایی به‌عنوان وثیقه هستند. مرکز ارزیابی این دارایی‌ها نیز معاونت علمی شده و ما کارگزارانی برای انجام این ارزیابی داریم.»
به گفته افشین «ارزش‌گذاری این دارایی‌ها به‌صورت سالانه به‌روزرسانی می‌شود و شرکت‌ها می‌توانند از این ارزش به‌عنوان پشتوانه مالی استفاده کنند. این موضوع از نظر من یکی از گام‌های مهم در توسعه شرکت‌هاست.»
او افزود: «در بحث نظام صنفی نیز آمادگی داریم به شرطی که «رتبه‌بندی» تبدیل به مانع توسعه نشود. برخی شرکت‌های بزرگ با بهره‌گیری از رتبه‌بندی، مانع فعالیت دیگر شرکت‌ها می‌شوند که ما به‌شدت مخالف این موضوع هستیم. ما آماده‌ایم که در تدوین استانداردهای فنی همکاری و از نظر مالی نیز از تهیه این استانداردها حمایت کنیم. با این نگاه که قوانین باید پشتوانه زیرساخت‌های فنی باشند.»
او با اشاره به لایحه حفاظت از داده‌ها، گفت: «پس از ماه‌ها بررسی این لایحه نهایتاً دیدیم به‌دلیل نگرانی‌ها نمی‌توان آن را به مجلس برد. ترس از این بود که به‌جای تسهیل، محدودیت ایجاد شود و همین روزنه موجود هم بسته شود. در حوزه داده، موضوع حیاتی است. داده مثل جریان خون اکوسیستم هوش مصنوعی است. اما متأسفانه نهادهای مختلف، از شورای عالی فضای مجازی گرفته تا سایر نهادهای مرتبط، هر کدام متولی بخشی از ماجرا هستند.»
افشین اضافه کرد: «تا زمانی که برای درک اهمیت داده بلوغ کافی در حاکمیت ایجاد نشود، نمی‌توان انتظار تحول جدی داشت. هنوز برخی مدیران نمی‌توانند داده را آزادانه در اختیار قرار دهند؛ زیرا نهادهای نظارتی اجازه انتشار نمی‌دهند.»
او با بیان اینکه قانون جهش تولید دانش‌بنیان صراحتاً رقابت بخش دولتی با بخش خصوصی را ممنوع کرده، گفت: «ما نیز در شورای راهبری دانش‌بنیان هر ۲ هفته یک بار شکایات این حوزه را بررسی می‌کنیم. بخش قابل‌توجهی از اقتصاد کشور دولتی است؛ بنابراین شرکت‌های خصوصی ناگزیرند با نهادهای دولتی تعامل داشته باشند.در چنین شرایطی، بلوغ طرف دولتی نیز ضروری است. برخی پروژه‌ها برای ایجاد این بلوغ در بخش دولتی طراحی شده‌اند؛ مانند پروژه‌های «دستیار هوشمند وزیر» تا ادبیات هوش مصنوعی وارد بدنه دولت شود و تقاضا برای آن در بازار ایجاد شود.»
معاون علمی رئیس‌جمهوری تأکید کرد: «دولت نباید وارد تصدی‌گری شود یا سهام شرکت‌ها را در اختیار بگیرد. توسعه با مشارکت و حمایت انجام می‌شود، نه با دخالت مستقیم.»
در این نشست، نمایندگان شرکت‌های فعال در زمینه هوش مصنوعی و دانش‌بنیان، برنامه‌ها و مشکلات خود را با معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری به اشتراک گذاشتند.
