خبرگزاری مهر، گروه استانها- محمدرضا بهرامی‌صفت: عید سعید قربان، یکی از بزرگ‌ترین و مقدس‌ترین اعیاد اسلامی، نماد شور و شعور دینی مسلمانان سراسر جهان است.
این روز بزرگ، نه تنها روایت بندگی حضرت ابراهیم (ع) و اطاعت بی‌چون و چرای او از فرمان الهی را زنده نگاه می‌دارد، بلکه پیام‌هایی فرازمانی برای هر نسل در خود دارد؛ پیامی از عشق، تسلیم و ایثار، که در سنت قربانی کردن دام تجلی می‌یابد.
ریشه‌های تاریخی و فلسفه معنوی عید قربان
آئین قربانی، در ذات خود یادآور فداکاری حضرت ابراهیم (ع) و تسلیم محض او در برابر خواست خداوند است؛ داستانی که از پدر ایمان آغاز شد و با پذیرش امر قربانی فرزند خویش، به اوج اخلاص رسید.
خداوند اما، به‌جای اسماعیل (ع)، قوچی را ارزانی داشت تا این سنت تا قیامت در میان مؤمنان زنده بماند.
در فرهنگ اسلامی، عید قربان تنها یک مراسم مذهبی نیست، بلکه نوعی همدلی اجتماعی و حرکتی بزرگ برای پشتیبانی از اقشار کم‌درآمد جامعه به شمار می‌آید. خانواده‌ها با آداب خاص و با نیت الهی، دام‌هایی را آماده می‌کنند، ذبح می‌نمایند و گوشت آن را در میان دوستان، آشنایان، همسایگان و نیازمندان تقسیم می‌کنند.
این سنت نه‌تنها نماد اقتصاد مقاومتی و همزیستی مسالمت‌آمیز است، بلکه بر آموزه‌های بهداشتی و زیست‌محیطی نیز تأکید دارد؛ به گونه‌ای که ذبح باید پاکیزه، دقیق و مطابق اصول دینی و سلامت صورت گیرد.
ضوابط بهداشتی و اهمیت ذبح شرعی و سالم
در دهه‌های اخیر با رشد جمعیت، افزایش مهاجرت به شهرها و بهبود سطح آگاهی مردم، رویکردهای اجرای این آئین نیز علمی‌تر و قانون‌مندتر شده است. دامداری صنعتی و قوانین سختگیرانه‌تر درخصوص نگهداری، خرید، فروش، حمل و نقل و ذبح دام‌ها ضرورت یافته است، چرا که برخی بیماری‌های مشترک میان دام و انسان، مانند تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو، تب مالت، سیاه زخم و غیره، می‌توانند از طریق دام آلوده یا ذبح غیربهداشتی منتقل شوند.
از این‌رو، متخصصان علوم دامی و دامپزشکی به مردم توصیه می‌کنند، دام مورد نیاز خود را صرفاً از مراکز عرضه دارای پروانه و مجوز بهداشتی تهیه کرده و از ذبح در معابر، کوچه‌ها و خانه‌ها خودداری کنند.
چرا که اجرای طرح‌های نظارتی جامع، غربالگری سلامت دام‌ها و حضور دامپزشکان و ناظرین شرعی در کشتارگاه‌ها، می‌تواند از بروز فاجعه‌های بهداشتی و شیوع بیماری در جامعه پیشگیری کند.
ذبح شرعی، بر مبنای قواعد اسلامی، مشتمل بر ذکر نام خداوند، رو به قبله بودن دام، انتخاب ابزار مناسب و پرهیز از آزار و اذیت غیرضروری حیوان است؛ نکاتی که ترکیب آنها با رعایت دستورات بهداشتی، سلامت گوشت تولیدشده و اطمینان خاطر مردم را تضمین می‌کند.
نگهداری گوشت به مدت حداقل ۲۴ ساعت در یخچال قبل از مصرف، یکی دیگر از اصول مهم برای پیشگیری از انتقال انگل‌ها و عوامل بیماری‌زا به بدن انسان است.
محیط‌زیست و فرهنگ‌سازی در ذبح دام
جنبه دیگری که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته، اثرات زیست‌محیطی ذبح دام به‌ویژه در فضاهای غیر تخصصی و غیر بهداشتی است. رها شدن لاشه، خون و پسماندها در سطح شهرها و روستاها، جدا از آنکه موجب آلودگی محیط و ایجاد بوی نامطبوع می‌شود، بهداشت و سلامت عمومی را تهدید می‌کند و امکان انتشار بیماری‌هایی همچون سالک، چرک و دیگر بیماری‌های پوستی وجود دارد.
در همین راستا، نهادهای مسئول به شکل گسترده‌ای برنامه‌های فرهنگی، آموزشی و هشداردهنده برای شهروندان عادی و هیئت‌های مذهبی تدارک دیده‌اند تا علاوه بر رعایت اصول دینی در مناسک قربانی، نسبت به محیط زیست و شهروندان دیگر نیز تعهد اجتماعی و اخلاقی خود را ادا نمایند.
در همه نقاط کشور، به ویژه استان‌هایی چون همدان با جمعیت دام سبک و سنگین بالا، هماهنگی ارگان‌هایی مانند شهرداری، دامپزشکی، محیط زیست، نیروی انتظامی و سازمان تبلیغات اسلامی با هدف خدمت‌رسانی مطلوب‌تر، ضروری و گره‌گشاست.
کمک به نیازمندان، سنتی ماندگار
در عید قربان، بخش مهمی از سنت، اهدای گوشت قربانی به نهادهای حمایتی نظیر بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی (ره)، مراکز نگهداری سالمندان و یتیمان، و همچنین پویش‌های مردمی است که به رسم نذر و بخشش، شبکه‌ای از مهربانی را برای روزهای سخت زندگی مستمندان به ارمغان می‌آورد.
این آئین نه تنها خوراک جسم، بلکه نوشدارویی برای جان‌هاست و سیمای اصیل همدلی را در جامعه ترسیم می‌کند.
آغاز طرح نظارت دامپزشکی بر ذبح شرعی و بهداشتی دام‌های قربانی در استان همدان
در آستانه عید بزرگ قربان و افزایش حجم سنت ارزشمند قربانی نمودن دام بین شهروندان، مدیر کل دامپزشکی استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: با هدف تضمین سلامت همگانی و حفظ بهداشت عمومی، نظارت و پایش ویژه بر فرآیند انتخاب، خرید، انتقال، ذبح و نگهداری دام‌های قربانی در دستور کار قرار گرفته است.
به گفته امیرحسین نقی‌پور، مدیرکل دامپزشکی استان همدان، این اداره کل از مدت‌ها پیش با برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی با دستگاه‌های ذیربط شامل فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، مراکز بهداشتی و ارگان‌های خدمت‌رسانی به محرومان، در صدد برآمده است تا پروسه سنتی و محبوب قربانی در عید سعید قربان، با رعایت کامل اصول بهداشتی و شرعی همراه شود.
۳۵ اکیپ بهداشتی و شرعی دامپزشکی، محافظ عید قربان امن در همدان
وی افزود: با تشکیل ۳۵ اکیپ ویژه متشکل از ۱۴ گروه ثابت و ۲۱ اکیپ سیار شامل ۲۱ دامپزشک متخصص، ۴۴ بازرس بهداشتی گوشت، ۱۳ ناظر شرعی، مقرون به آموزش، تجهیز و ساماندهی فرآیندهای مرتبط با ذبح، دامپزشکی استان در این روز مهم نقشی محوری ایفا خواهد کرد.
وی افزود: هدف ما، تضمین سلامت دام، سلامت ذابح و سلامت محیط است.
نقی‌پور خاطرنشان کرد: هر سال با آغاز ایام عید قربان، عده‌ای از مردم تمایل دارند به نیت نذر و احسان دام‌هایی را به مؤسسات خیریه، مراکز تحت پوشش بهزیستی یا مساجد و حسینیه‌ها اهدا کنند. ضروری است که ذبح دام‌های اهدایی نیز صرفاً در کشتارگاه‌های مجاز استان و با حضور بازرسان بهداشتی و ناظران شرعی انجام پذیرد تا از هرگونه مخاطره بهداشتی و بروز بیماری‌های مشترک همچون تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو پیشگیری شود.
مدیرکل دامپزشکی استان همدان همچنین بیان کرد: شهروندان باید گوشت دام قربانی شده را حداقل ۲۴ ساعت در دمای یخچال نگهداری کنند و از مصرف سریع گوشت تازه خودداری نمایند تا عوامل بیماری‌زا و پارازیت‌های احتمالی نابود شوند.
مدیرکل دامپزشکی همدان با اشاره به فراهم‌سازی شرایط مطلوب در تمام کشتارگاه‌های سطح استان، از همکاری گسترده با شهرداری‌ها، سازمان امور عشایر، نیروهای انتظامی و سازمان تبلیغات اسلامی خبر داد و افزود: علاوه بر کشتارگاه‌های اصلی، تلفن ۱۵۱۲ دامپزشکی همه روزه آماده ارائه مشاوره رایگان به شهروندان و پاسخگویی به سوالات مرتبط با سلامت دام، بیماری‌های قابل انتقال و اصول نگهداری و پخت صحیح گوشت قربانی است.
نقی‌پور عنوان کرد: با توجه به نزدیکی جمعیت روستایی و عشایری همدان به مراکز عرضه دام، بخشی از تلاش ما متوجه راهنمایی و تشویق دام‌داران برای همکاری با طرح نظارت بهداشتی و شرعی است تا ضمن تداوم سنت‌های اصیل ایرانی-اسلامی، سلامتی جمعی نیز تضمین گردد.
وی در پایان گفت: اطمینان خاطر خانواده‌ها و رضایت مردمی، هدف نهایی ما است. امیدواریم هم‌استانی‌های عزیز با مشارکت حداکثری، رعایت اصول بهداشتی و رجوع به مراکز مجاز، عید قربانی سرشار از معنویت، سلامت و امنیت را تجربه کنند.
