به گزارش اقتصادنیوز، در یکم خردادماه سال جاری در دانشگاه تهران مراسمی برای رونمایی از نخستین سیستم پایش سلامت سازه ­ای و لرزه­ ای خودکار در کشور با حضور سازنده­ های برجسته تهران و شمال کشور و همچنین اساتید دانشگاه و طراحان و مجریان سازه برگزار شد. سیستم مانیتورینگ سازه­ ای و لرزه ­ای خودکار که برای اولین بار توسط یک مجموعه دانش بنیان، که تیم آنها همگی از دانش آموختگان دانشگاه ­های تهران، صنعتی شریف، خواجه نصیرالدین طوسی، علم و صنعت و امیرکبیر می ­باشند، پس از حدود 7 سال تحقیق و توسعه، صنعتی سازی شده است و در برخی از پروژه ­های ساختمانی بخش خصوصی در حال نصب و راه ­اندازی است.

در این برنامه، ابتدا ضرورت استفاده از این سیستم برای سازه ­های ساختمانی در قالب چند سخنرانی و ارائه در تالار علامه امینی، با حضور آقای دکتر فرزان حداد شرق( از طراحان با سابقه سازه) و آقای دکتر اصغری( عضو هیات علمی دانشکده عمران دانشگاه تهران) مورد بررسی قرار گرفت. سپس حاضرین برای مشاهده عملکرد این سیستم در برابر زلزله ­هایی که توسط میز لرزه به یک ساختمان مقیاس کوچک 7 طبقه اعمال می­ کند به آزمایشگاه مدلسازی فیزیکی دانشکده عمران دانشکده فنی دانشگاه تهران رفتند.

در این نشست، مهندس امیرحسین ناظمی، مدیرفنی این شرکت دانش بنیان بیان داشت: زلزله، اگر چه هر روز رخ نمی­ دهد ولی روزی که رخ بدهد، پیامدهای مالی و جانی و زمانی بزرگی را در پی خواهد داشت که صرفا با دوراندیشی از پیش، می­ توان نسبت به کاستن ابعاد این پیامدها اقدام نمود. یکی از مهم ترین مخاطرت طبیعی شهر تهران نیز، با دارا بودن دست کم 9 گسل فعال، زلزله است. آخرین زلزله بزرگ شهر تهران در سال1830 میلادی، حدود 195 سال پیش، در ناحیه گسل مشا رخ داده است که منجر به تلفات گسترده ­ای شد. البته از اوایل سال­ های 1370  به این طرف، تمامی ساختمان ­های کشور بر اساس ضوابط لرزه­ ای طراحی و ساخته می­ شوند و بنابراین احتمال فروریزش آنها در زلزله­ های مهیب نیز اندک است و بنابراین نیازی به نگرانی درباره فروریختن ساختمان­ ها در رخداد زلزله نیست.

مهندس ناظمی افزود: اما، آیا رعایت ملاحظات آیین­ نام ه­ای در برابر زلزله کفایت می ­کند؟ واقعیت آن است که ضوابط و مقررات مربوط به طراحی و ساخت در برابر زلزله، کف آن چیزی است که می ­شود که برای یک ساکنان یک ساختمان در رخداد زلزله مهیا نمود. در واقع، برخلاف تصور رایج اما نادرست، ساختمان ­ها ضد زلزله نیستند و صرفا قرار است در زلزله فرونریزند. این هدف از طریق، استهلاک انرژی وارد شده به ساختمان در زلزله محقق می­ شود که در آن المان­ های سازه­ای مانند تیرها، بادبندها(مهاربندها) و دیوارهای برشی، قرار است فیوز بشوند( آسیب ببیند) تا ستون­ ها که وظیفه بابربری ثقلی را بر عهده دارند، دچار فروریزش نشوند، چرا که اگر یک ستون نیز دچار فروریزش بشود، کل ساختمان فروخواهد ریخت. بنابراین، بر اساس منطق آیین­ نامه­ ها و ضوابط لرزه­ای، ما ساختمان­ هایی داریم که با استهلاک انرژی زلزله قطعا فرونخواهند ریخت، اما صرف فرونریختن ساختمان، انتظارات موجود را نسبت به ساختمان­ های خاص و لوکس محقق نمی­کند. در واقع، مالکان و ساکنان ساختمان­ های نوساز انتظار دارند بتوانند پس از زلزله نیز، به راحتی از ساختمان خود استفاده کنند، چرا که سرمایه زندگی خودشان را بابت آن هزینه کرده­ اند.

اما چگونه می­ توانیم در ساختمانی که نمی­دانیم سازه آن دچار آسیب شده است یا خیر، دوباره با خیال راحت زندگی کنیم؟ اگر نازک­ کاری­ ها دچار ترک خوردگی شده باشند، چه کسی می­ خواهد به ساکنان بگوید که وضعیت سازه زیر آن نازک کاری ­ها چگونه است؟ از وضعیت ایمنی پی و دیوار حائل چگونه اطمینان حاصل می ­کنیم؟ یا از چه طریقی مطمئن می ­شویم که المان­ های سازه ای مدفون در زیر نازک­ کاری­ ها شرایط­شان ایمن است یا اگر دچار آسیب شده­اند در کجا و با چه شدتی؟ در واقع، ما اکنون ساختمان­ هایی داریم که در رخداد زلزله فرونخواهند ریخت ولی از سوی دیگر در نسبت با زلزله یک بار مصرف هستند و این قطعا رضایت بخش نخواهد بود. در نبود اطلاعات دقیق از وضعیت ایمنی سازه، ممکن است ساختمان را تخلیه کرده و برای بازرسی چشمی بدست مهندسان بسپاریم‌. این یعنی در مهم­ترین برهه ­ای که نیاز به سرپناهی امن و ایمن داریم، بایستی ساختمان را تخلیه کنیم، دوباره متری چندین میلیون تومان هزینه نازک کاری را متحمل بشویم و از سوی دیگر، به واسطه تردیدهایی که نسبت به ایمنی ساختمان ایجاد می­شود، ارزش ساختمان نیز دچار افت قابل توجهی گردد. از سوی دیگر، چه بسا ساکنان بگویند که این ترک­ها اهمیتی ندارد در حالیکه سازه ساختمان دچار آسیب ­هایی شده باشد و در پس لرزه احتمالی دچار فروریزش جزئی یا کلی گردد و به این ترتیب سلامتی و حتی جان ساکنان به خطر بیفتد.

آقای دکتر اصغری، استاد دانشکده عمران دانشگاه تهران نیز، در همین راستا، بیان داشتند: «طراحی سازه در برابر زلزله به معنای ساخت سازه‌ای بدون آسیب نیست. همانطور که می‌توان ماشینی ساخت که حتی در تصادف شدید آیینه آن نشکند اما این ماشین دیگر کارایی معمولی ندارد و مسافت‌های معمولی را نمی‌تواند با سرعت عادی طی کند، سازه‌های مقاوم در برابر زلزله نیز چنین محدودیت‌هایی دارند.» وی افزود: «برای اینکه سازه‌ای به طور کامل ضد زلزله باشد، نیاز است که ابعاد و مقاطع آن به حدی بزرگ شوند که عملاً شرایط بهره‌وری و کارایی آن را کاهش می‌دهد؛ برای مثال ستونی که به جای ۵۰ سانتی‌متر، دو متر ضخامت داشته باشد، غیرعملی و غیرممکن است.» دکتر اصغری در تشریح راهکارهای جهانی گفت: «در دنیا سازه‌ها طوری طراحی می‌شوند که پس از وارد شدن به محدوده مشخصی از زلزله، وارد ناحیه غیرخطی شوند. این تغییر شکل‌ها، انرژی زلزله را ازبین میبرد و مانع از فروپاشی ساختمان می‌شود.» وی همچنین به انواع مختلف سازه‌ها و اهداف طراحی آنها اشاره کرد: «برخی سازه‌ها باید بی‌وقفه کار کنند مانند بیمارستان ها و بنابراین سخت‌گیرانه‌تر طراحی می‌شوند، برخی دیگر مسکونی‌اند و هدف اصلی در آنها حفظ ایمنی جانی است، یعنی تضمین می‌شود که سازه پس از زلزله فرو نریزد، اما ممکن است دچار آسیب بشوند و برای استفاده دوباره از آنها بایستی محل آسیب­ ها شناسایی بشود»

سپس مهندس مهدی افشار، مدیرعامل این شرکت دانش بنیان، هدف این مجموعه را دادن راهکاری برای کاهش پیامدهای ناشی از زلزله بر روی ساختمان­ ها بیان کرد و در ادامه افزود: در پاسخ به این نیاز، یعنی قابل استفاده کردن ساختمان پس از زلزله، در ساختمان‌های ارزشمند جهان از سیستم‌های سنسوری استفاده می‌کنند که بلافاصله پس از زلزله، وضعیت ایمنی سازه را به صورت کاملا خودکار مشخص می‌کنند. ممکن است نازک‌کاری‌ها ترک خورده باشند ولی سازه همچنان ایمن باشد، بنابراین چون مطلع می­شویم بی جهت ساختمان‌ را تخلیه نمی‌کنیم. از سوی دیگر، اگر در جایی هم آسیبی هم رخ داده باشد، این سیستم­ های سنسوری، مکان آن را مشخص می­کند و به این ترتیب دیگر نیازی نیست برای پیدا کردن محل این آسیب‌ها کل نارک‌کاری‌ها را تخریب کنیم و متحمل هزینه‌های هنگفتی بشویم. به کار بردن این سیستم­ها، که به آنها سیستم مانیتورینگ سلامت سازه­ای و لرزه­ای گفته می­شود در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایالات متحده آمریکا، الزامی است.

سپس آقای مهندس سید حمید النسب، مدیرعامل گروه هندز، و یکی از شاخص ­ترین سازنده ­های بخش خصوصی چند دهه اخیر کشور به عنوان یکی از نخستین سازندگانی که پروژه ساختمانی در حال احداث خود را به قابلیت استفاده دوباره پس از زلزله مجهز کرده است، در رابطه با ضرورت به کار بردن نوآوری و فناوری ها به روز در ساختمان­ ها بیان داشت: یکی از معیارهای تشخیص سازنده ­­های قابل اطمینان، آن است که این سازنده ­ها برای استفاده از نوآوری­ ها و امکانات جدید در ساختمان پیش از آنکه از سوی خریداران ساختمان خواسته شود، یا از طریق قوانین الزام آور بشود، خودشان پیشگام هستند. چنین سازنده­ هایی همواره در تکاپوی افزودن امکانات و تجهیزات نوآورانه به پروژه­های خود هستند. ایشان در ادامه افزودند: سازنده­ ها می­ توانند با به کار بردن خدمات و محصولات شرکت­ های دانش بنیان در پروژه­ های ساختمانی، پل ارتباطی میان مصرف کننده نهایی و شرکت ­های دانش بنیان باشند و به این ترتیب همزمان با ساختن یک ساختمان، در ساختن اقتصاد دانش بنیان برای کشور نیز سهیم باشند. در پایان، آقای مهندس صحیح النسب بیان داشتند: سازنده‌ای که از سیستم مانیتورینگ سلامت سازه­ای و لرزه­ای در ساختمان خود استفاده می‌کند، وجدان کاری دارد و به آرامش مردم اهمیت می‌دهد.

همچنین، برخی از دیگر شرکت کننده ­های این مراسم در رابطه با ضرورت تجهیز ساختمان­ های در حال ساخت به سیستم مانیتورینگ سازه­ای و لرزه­ای نظرات خود را بیان داشتند. جناب آقای مهندس تقوی، از فعالان برجسته صنعت ساختمان، تاکید کردند که سازندگانی که به این فناوری روی می‌آورند، کسانی هستند که دانش فنی لازم را دارند و دغدغه آسایش و امنیت ساکنان را در اولویت قرار می‌دهند. آن‌ها با هدف انجام کار درست و تضمین آرامش ساکنان، به این سیستم مجهز می‌شوند.

جناب آقای مهندس صمد هوشیاری، مدیرعامل شرکت امارت زیرمجموعه هلدینگ عمران آذرستان، سیستم مانیتورینگ سازه را فناوری نوینی مبتنی بر تکنولوژی و هوش مصنوعی معرفی کرد و با اشاره به کم‌توجهی گذشته در ایران به این حوزه گفت: «خیلی خوشحالیم که شرکت­ های دانش بنیان در حال کار روی این موضوع هستند.» وی افزود: «این سیستم برای کشور ما که در معرض خطر بالای زلزله است، بسیار حیاتی است و می‌تواند جان و مال مردم را حفظ کند.» مهندس هوشیار ویژگی‌های اخلاقی سازندگانی که از این فناوری بهره می‌برند را «تعهد به مشتری» و «آینده‌نگری و همگامی با علم روز» دانست.

جناب آقای مهندس عباس گلوی، مدیرعامل گروه تندیس، پس از مشاهده عملی فناوری پایش سلامت سازه، بیان داشتند: این سیستم بسیار مفید است و اگر تحقیقاتم کامل‌تر شود، حتماً قصد دارم در پروژه‌های ساختمانی خود از آن استفاده کنم.» وی به نیاز به آموزش بیشتر سازندگان اشاره کرد و پیش‌بینی نمود که در آینده نزدیک استفاده از این فناوری به یک الزام عمومی برای تمامی ساختمان‌ها تبدیل خواهد شد.

جناب آقای مهندس سید حمید صحیح النسب، مدیرعامل گروه هندز، سیستم مانیتورینگ سازه را بهترین ابزار برای تضمین امنیت و آرامش ساکنان دانست و افزود: « وی نگرانی‌های ناشی از زلزله را یادآور شد و پیشنهاد کرد که نصب این سیستم برای ساختمان‌های پنج طبقه به بالا در سراسر کشور الزامی شود تا امنیت و آسایش ساکنان تضمین گردد.

جناب آقای مهندس علیرضا بنی صدر، مدیرعامل گروه پارسا سازه، بیان داشت: «تهران با خطر بالای زلزله مواجه است و نصب سیستم مانیتورینگ سازه­ای و لرزه­ای شاید از بسیاری اقدامات سازه‌ای اهمیت بیشتری داشته باشد.» وی ویژگی اخلاقی سازندگان متعهد را وجدان کاری و تعهد به آینده ساکنان دانست و تأکید کرد که این فناوری مکمل اجرای سازه‌ای اصولی و پایدار است و امنیت و آرامش مورد انتظار را بازمی‌گرداند.

جناب آقای مهندس تاجیک، از فعالان حوزه ساخت و ساز، نیز با بیان اینکه زلزله یکی از دغدغه‌های اصلی صنعت ساختمان تهران است، گفت: «ایجاد اعتماد در کاربران و بهره‌برداران، زمانی محقق می‌شود که تضمین زلزله وجود داشته باشد.»وی افزود:«مهم‌ترین موضوع پایش است؛ چه پایش انرژی و چه پایش زلزله. فناوری امروز دریچه‌ای جدید است که اجازه می‌دهد داده‌ها را به اطلاعات کاربردی تبدیل کنیم.» مهندس تاجیک مسیر روشنی را برای پیشرفت صنعت ساختمان تهران پیش‌بینی کرد و بر اهمیت این فناوری در آینده تاکید نمود.