به طور کلی نخود در سه گونه مختلف دیده می شود ، نخود سفید ، نخود سیاه و نخود وحشی. نخود سیاه نسبت به نخود سفید خیلی کمیاب تر است.
نخود سیاه ( به انگلیسی : Black cheakpeas ) یکی از حبوباتی است که مقادیر بالای پروتئین دارد و جزو مواد غذایی مردم آسیای میانه ، آسیای جنوبی و به خصوص هند محسوب می شود.
از نظر طب سنتی طبع نخود سیاه ، گرم و خشک است و کاربرد زیادی در طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی ، پیشگیری از بیماری های قلبی ، درمان سردرد ، پیشگیری از سرطان ، پیشگیری از پوکی استخوان ، تقویت پوست و مو ، درمان سنگ کلیه ، درمان دیابت و قند خون ، درمان کم خونی ، کاهش کلسترول و کاهش وزن دارد.
ارزش غذایی هر 100 گرم نخود سیاه عبارت است از :
کالری | 170 گرم |
چربی | 9 گرم معادل 9 درصد مقدار موردنیاز روزانه ( DV ) |
سدیم | 480 میلی گرم معادل 20 درصد DV |
کربوهیدرات | 26 گرم معادل 9 درصد DV |
فیبر غذایی | 1 گرم معادل 4 درصد DV |
پروتئین | 3 گرم |
ویتامین آ | 1 درصد DV |
ویتامین ث | 6 درصد DV |
کلسیم | 11 درصد DV |
آهن | 8 درصد DV |
نخود سیاه حاوی ویتامین آ ، ویتامی ب 6 ، ویتامین ث ، ویتامین دی ، ویتامین ای ، ویتامین کا ، فولات ، کوبالامین ، ریبوفلاوین ، تیامین ، سدیم ، کلسیم ، مس ، آهن ، منیزیم ، نیاسین ، پتاسیم ، فسفر ، روی و منگرنز است. به علاوه حاوی آنتی اکسیدان هایی است که به حفظ سلامت بدن و پیشگیری از آسیب رادیکالهای آزاد کمک میکند.
مقدار بالای فولات ، آهن ، روی ، پروتئین ، منگنز و کلسیم در نخود سیاه باعث تقویت سیتسم ایمنی بدن می شود در نتیجه مانع از ابتلا به بیماری های عفونی می گردد.
ترکیب فولات و منیزیم در نخود سیاه باعث می شود از تنگ شدن عروق پیشگیری کرده و مانع از لخته شدن خون شود ، آنتی اکسیدان ها ، آنتوسیانین ها ، سیانیدین و فیتون موجود در نخود سیاه هم برای سلامت قلب بسیار مفیدند و از بروز بیماریهای قلبی پیشگیری می کنند.
فولات و منیزیم موجود در نخود سیاه سطح هموسیستئین را کاهش داده و مانع از حمله قلبی می شود.
فیبر محلول نخود سیاه ، اسیدهای صفراوی را به هم میچسباند و مانع از جذب کلسترول در بدن می شود. بر اساس مطالعات انجام شده مصرف روزانه سه چهارم فنجان نخود سیاه میتواند باعث کاهش کلسترول بد خون شود.
مقادیر بالای آنتی اکسیدان نخود سیاه باعث کاهش آسیب رادیکالهای آزاد به بدن شده و از بروز سرطان جلوگیری میکند.
فیبر محلول نخود سیاه توسط باکتری ها به اسیدهای چرب زنجیره کوتاه چسبیده و مانع از جذب و تجزیه آن ها در روده بزگ می شوددر نتیجه سلولهای روده بزرگ در سلامت بیشتری به سر برده و خطر ابتلا به سرطان به خصوص سرطان روده بزرگ کاهش پید میکند.
برای درمان سردرد میتوانید از ضماد نخود سیاه استفاده کنید. کافیست نخود سیاه را بکوبید و با کمی آب یا تخم مرغ خمیر کرده روی سر خود ضماد کنید تا سردردتان کاهش پیدا کند ضمن این که باعث تقویت ریشه موها می شود .
نخود سیاه سرشار از کلسیم و منگنز است که می تواند از بروز پوکی استخون پیشگیری کند و دردهای عضلانی را کاهش دهد.
نخود سیاه منبع غنی از ویتامین آ ویتامین ث و روی است که باعث تقویت فولیکول مو می شود ومیتواند از ریزش موها و شوره سر پیشگیری کند.
ویتامین ب 6 و روی موجود در نخود سیاه به تقویت فولیکولهای مو کمک میکنند. ویتامین آ موجود در نخود سیاه برای سلامت مو حیاتی است ، کمبود هر کدام از این مواد مغذی در بدن منجر به ریزش مو می شود.
از سوی دیگر آنتی اکسیدان هایی موجود در آن آسیب رادیکالهای آزاد را خنثی می کند و ماننع از بروز چین و چروک های زودرس پوستی می شود و برای کاهش جوش و آکنه بسیار موثر است. میتوانید از نخود سیاه خیس خورده و کوبیده شده به طور مستقیم برای درمان آکنه استفاده کنید و روی آکنه ها بکشید. گفته میشود مصرف نخود سیاه میتواند به درمان پیسی کمک کند.
ماسک نخود سیاه برای پوست : مقداری پودر نخود سیاه و چوب صندل را با آب خمیر کنید و روی پوست بگذارید و بعد از 20 دقیق با آب ولرم بشویید.
ماسک نخود سیاه برای مو : 4 قاشق غذا خوری آرد نخود سیاه را با 250 میلی لیتر آب مخلوط کرده و پوست سر را به آن اغشته کنید و بعد از نیم ساعت موها را بشویید.
نخود سیاه به خرد شدن سنگ کلیه کمک میکند به علاوه برای سلات مثانه هم بسیار مفید است. استفاده از نخود سیاه در رژیم غذایی به از بین رفتن سنگ کلیه کمک زیادی می کند.
برای درمان سنگ کلیه یا مثانه میتوانید یک مشت نخود سیاه را شب در یک لیون آب بخیسانید و صبح روز بعد به همراه مقداری عسل بنوشید.
وجود مقادیر بالای فیبر محلول و فیبر نامحلول در نخود سیاه به حفظ سطح قند خون بدن کمک کرده و احتمال بروز دیابت را کاهش میدهد.
وجود آهن در نخود سیاه سطح انرژی بدن را بالا برده ، باعث کاهش احساس خستگی می شود و از کم خونی پیشگیری میکند.
از آنجا که زنان هر ماه در دوران قاعدگی خون زیادی از دست میدهد ، مصرف نخود سیاه میتواند باعث کاهش احتمال کم خونی در آنها شود.
از سویی دیگر باعث کاهش احتمال بروز سرطان سینه می شود و برای کاهش گرگرفتگی دوران یائسگی مفید است.
مقدار بالای فیبر محلول و نامحلول در نخود سیاه باعث کاهش اشتها ، احساس سیری بیشتر و جلوگیری از پرخوری می شود در نتیجه کالری دریافتی کاهش پیدا کرده و ورنتان کاهش پیدا میکند.
فیبر بالای نخود سیاه به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک میکند و خطر ابتلا به بیماری دیورتریکولیت و یبوست را کاهش میدهد.
با وجودی که نخود سیاه یک ماده غذایی بسیار مفید محسوب می شود ولی زیاده روی در مصرف آن میتواند باعث بروز عوارض شود، بهتر است برای کاهش عوارض همیشه از شب قبل نخود سیاه را در آب بخیسانید و آبش را دور بریزید و سپس بپزید.
آلرژی : مصرف نخود سیاه در برخی از افراد منجر به آلرژی می شود و با علایمی از جمله حالت تهوع ، اسهال ، استفراغ ، سردرد و سرفه مشخص میگردد.
تداخل دارویی : مقدار پتاسیم در نخود سیاه بالا است و با برخی از داروها از جمله بتابلوکرها تداخل دارد.
گردآوری : بخش تغذیه و آشپزی بیتوته