در جنگ اوکراین استارلینک یک رکن اصلی در عملیات‌های پهپادی و میدانی بوده است. شواهد مستند و گزارش‌های میدانی منتشرشده در رسانه‌هایی مانند بی‌بی‌سی، سی‌ان‌ان، نیویورک‌تایمز و اکونومیست حاکی از این است که ارتش اوکراین به‌طور مؤثر از استارلینک برای تقویت توانایی‌های شناسایی، هدایت و حمله پهپادی بهره گرفته است. در ادامه، این نقش کلیدی بر اساس مستندات منتشر شده مورد بررسی قرار می‌گیرد.
زیرساخت ارتباطی استارلینک و اهمیت آن برای هدایت پهپاد
سامانه استارلینک متشکل از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایین زمین (لئو) است که با تأخیر ارتباطی بسیار پایین (latency حدود ۲۰ تا ۴۰ میلی‌ثانیه) امکان برقراری ارتباط داده‌ای تقریباً همزمان را فراهم می‌کنند. این ویژگی به‌خصوص برای هدایت پهپادها که نیازمند ارتباط مداوم، پایدار و با تأخیر کم هستند، اهمیت حیاتی دارد.بر اساس گزارش CNN در اکتبر ۲۰۲۲، فرماندهان اوکراینی اعلام کرده‌اند بدون استارلینک، هدایت بسیاری از پهپادها و انجام عملیات دقیق غیرممکن می‌بود. پیش از ورود استارلینک، ارتباطات پهپادی یا به زیرساخت‌های ناامن متکی بودند یا با قطع و وصلی‌های مکرر همراه بودند. ورود استارلینک باعث شد تا اوکراین بتواند حتی در خطوط مقدم و مناطق تخریب‌شده، کنترل عملیاتی کامل پهپادها را حفظ کند.
دقت در هدف‌گیری و افزایش قدرت حمله
طبق گزارش مجله وایرد، ارتش اوکراین از انواع مختلف پهپادها – از جمله پهپادهای شناسایی تجاری مانند DJI Mavic تا پهپادهای بومی اصلاح‌شده برای حمله – استفاده کرده است. این پهپادها اغلب نیاز دارند که در زمان واقعی تصاویر را ارسال کرده و با مرکز فرماندهی در تماس باشند. استارلینک امکان برخط ارسال تصاویر و مختصات دقیق اهداف را برای این پهپادها فراهم کرد. این اطلاعات در بسیاری از موارد برای هدف‌گیری توپخانه، راکت‌ها و پهپادهای انتحاری استفاده شد.به گفته ساموئل بندت، تحلیل‌گر نظامی از مرکز تحلیل CNA آمریکا، «بدون شبکه‌ای مانند استارلینک، بسیاری از قابلیت‌های پهپادی اوکراین در همان ابتدای جنگ فرو می‌پاشید.»
مقاومت استارلینک با اختلالات الکترونیکی
یکی از توانایی‌های جنگی روسیه استفاده گسترده از جنگ الکترونیک برای قطع سیگنال‌های GPS، ارتباطات رادیویی و سیگنال پهپادهاست. با این حال، استارلینک با طراحی خاص خود در برابر بسیاری از این حملات مقاوم است. اوکراینی‌ها گزارش داده‌اند که پهنای باند بالا و رمزنگاری پیچیده استارلینک اجازه داده است که حتی در مواجهه با حملات جمینگ، ارتباط با پهپادها حفظ شود.گزارشی از فایننشال تایمز در فوریه 2023 تأیید می‌کند که «نیروهای اوکراینی به‌شدت به استارلینک وابسته‌اند زیرا این شبکه تنها سامانه‌ای است که در برابر حملات جمینگ روس‌ها مقاومت مؤثر دارد.»
هماهنگی پهپادها با توپخانه و نیروهای زمینی
بخشی از موفقیت ارتش اوکراین در اجرای حملات هدفمند به کاروان‌های زرهی، انبارهای مهمات و ایستگاه‌های فرماندهی روسیه به استفاده ترکیبی از پهپادها و سیستم‌های توپخانه‌ای مدرن بازمی‌گردد. با استفاده از استارلینک، نیروهای اوکراینی قادر بودند مختصات دقیق را از طریق پهپادها دریافت کرده و به سامانه‌های توپخانه‌ای منتقل کنند. این مدل از عملیات – که به آن «sensor-to-shooter loop» گفته می‌شود – به‌صورت قابل توجهی دقت و سرعت حملات را افزایش داد.در گزارشی از اکونومیست در آوریل ۲۰۲۳ آمده است که سامانه‌های استارلینک به نیروهای خط مقدم اجازه دادند تا تنها در عرض چند دقیقه بین مشاهده هدف و آتش توپخانه، ارتباط برقرار کرده و نتیجه را ببینند.
پرتوها فعالند
در روزهای گذشته مجری فاکس‌نیوز از ایلان ماسک درخواست کرد همزمان با تجاوز اسرائیل به خاک ایران، خدمات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را در ایران روشن کند. ایلان ماسک در پاسخ به وی گفت: «پرتوها فعالند»طبق گزارش مرکز افکارسنجی دیتاک، حدود 100 هزاردستگاه غیرمجاز استارلینک در کشور فعالند و کارشناسان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌گویند هر کدام از این دستگاه‌ها در شرایط جنگی کنونی یک خطر امنیتی جدی هستند.
گفتنی است فعالیت استارلینک در کشورهای مختلف بدون دریافت مجوز از این کشورها، ممنوع است. وزارت ارتباطات کشورمان نیز در 3 سال اخیر، از طریق پیگیری‌های حقوقی و فنی از اتحادیه جهانی مخابرات، احترام به حقوق حاکمیتی ایران توسط استارلینک را مورد پیگرد جدی قرار داده است. اتحادیه جهانی با صدور رأی به نفع ایران، استارلینک را موظف کرده دستگاه‌های غیرمجاز را در ایران غیرفعال کنند و حتی وظیفه شناسایی این دستگاه‌ها را نیز بر عهده این شرکت ارائه‌دهنده خدمات اینترنت ماهواره‌ای گذاشته است. اما استارلینک تا کنون از این کار سرباز زده است.
