متاسیلیکات سدیم (Sodium Metasilicate) ترکیبی معدنی با فرمول شیمیایی Na₂SiO₃ است که در دستهی سیلیکاتهای قلیایی قرار میگیرد. این ماده به دلیل ویژگیهای منحصربهفرد مانند خاصیت قلیایی، خاصیت پاککنندگی، بازدارندگی از خوردگی و توانایی امولسیونکنندگی، در صنایع مختلف بهویژه صنایع شوینده، کاغذ، نساجی، خودروسازی، و همچنین در برخی بخشهای صنایع غذایی مورد استفاده قرار میگیرد.
در این مقاله به معرفی دقیق این ماده، خواص فیزیکی و شیمیایی آن، نحوه عملکرد و کاربردهای آن در صنایع غذایی میپردازیم.
فرمول شیمیایی: Na₂SiO₃
جرم مولی: ۱۲۲.۰۶۲ گرم بر مول
شکل ظاهری: بلورهای سفید یا پودر جامد
حلالیت: محلول در آب، نامحلول در الکل
طبیعت محلول آبی: قلیایی (pH بالا)
نقطه ذوب: حدود ۱۰۸۸ درجه سانتیگراد
اشکال متداول: بیآب، پنتاهیدرات، نوناهیدرات
متاسیلیکات سدیم بهطور صنعتی از واکنش مستقیم سیلیس (SiO₂) و کربنات سدیم (Na₂CO₃) یا اکسید سدیم (Na₂O) در دمای بالا تولید میشود. محصول نهایی ممکن است به صورت جامد یا محلول آبی عرضه شود و بسته به میزان آب بلوری، به صورت پنتاهیدرات یا نوناهیدرات نیز قابل دسترسی است.
پاککنندگی قوی: قادر به تجزیه چربیها و پروتئینها
ضدعفونیکنندگی: خاصیت ضد باکتری در محیطهای قلیایی
ضدخوردگی: محافظت از فلزات در برابر زنگزدگی
امولسیونکنندگی: حفظ ذرات چربی در محلولهای آبی
کاهش سختی آب: مناسب برای فرمولاسیون شویندهها و پاککنندهها
اگرچه استفادهی مستقیم متاسیلیکات سدیم در محصولات غذایی انسانی رایج نیست، اما در فرایندهای غیرمستقیم صنایع غذایی، این ماده نقش مهمی ایفا میکند. کاربردهای آن به شرح زیر است:
متاسیلیکات سدیم به ع