موجودات زنده چیست
موجودات زنده در جهان ما به قدری متنوع و گسترده هستند که بررسی و مطالعه آن‌ها می‌تواند به درک عمیق‌تری از طبیعت و فرآیندهای حیات در زمین منجر شود. یکی از مهم‌ترین مباحث در زیست‌شناسی که به شناخت و دسته‌بندی موجودات زنده کمک می‌کند، طبقه‌بندی جانداران است. این علم به دانشمندان کمک می‌کند تا موجودات زنده را بر اساس ویژگی‌های مشترک آن‌ها دسته‌بندی کنند و روابط تکاملی بین انواع مختلف جانداران را کشف نمایند. طبقه‌بندی جانداران به‌ویژه در دوره‌های تحصیلی مانند علوم نهم، نقش مهمی در آشنایی دانش‌آموزان با دنیای زنده ایفا می‌کند.
ویژگی‌های موجودات زنده
طبقه‌بندی جانداران، که به آن سیستماتیک نیز گفته می‌شود، به فرآیند دسته‌بندی موجودات زنده براساس ویژگی‌های ساختاری، شیمیایی و تکاملی آن‌ها اشاره دارد. هدف این طبقه‌بندی این است که موجودات زنده را به گروه‌های مختلف تقسیم کند تا شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود بین آن‌ها بهتر درک شود. این سیستم به دانشمندان این امکان را می‌دهد که در مورد تکامل موجودات زنده و روابط فیلوژنتیک (تاریخ تکاملی) آن‌ها اطلاعات بیشتری کسب کنند.
اولین سیستم طبقه‌بندی جانداران توسط ارسطو فیلسوف یونانی پایه‌گذاری شد. ارسطو موجودات زنده را به دو گروه اصلی حیوانات و گیاهان تقسیم کرد و به بررسی ویژگی‌های آن‌ها پرداخت. اما در قرن هجدهم، کارل لینه (Carolus Linnaeus) سوئدی، سیستم طبقه‌بندی سلسله مراتبی خود را معرفی کرد. لینه برای اولین بار از نامگذاری دو قسمتی (نام علمی) برای موجودات زنده استفاده کرد که تا امروز نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سیستم طبقه‌بندی لینه از هفت سطح مختلف تشکیل شده است:
فرمانرو (Kingdom)
شاخه (Phylum)
رده (Class)
راسته (Order)
خانواده (Family)
جنس (Genus)
گونه (Species)
این تقسیم‌بندی، امروزه پایه‌گذار بسیاری از سیستم‌های طبقه‌بندی در زیست‌شناسی است.
طبقه بندی جانداران کلاس چهارم
در حال حاضر، جانداران به پنج فرمانرو یا سلسله مختلف تقسیم می‌شوند. هر فرمانرو شامل گروه‌هایی با ویژگی‌های مشترک است که در زیر به تفصیل توضیح داده شده‌اند:
حیوانات جانداران هتروتروف (غذا را از دیگر موجودات زنده می‌گیرند)، چند سلولی و اکثراً قادر به حرکت هستند. در این فرمانرو، جانورانی مانند پستانداران، ماهی‌ها، پرندگان، دوزیستان، خزندگان، حشرات و نرم‌تنان قرار دارند.
گیاهان موجودات اتوتروف (غذای خود را از طریق فتوسنتز تولید می‌کنند)، چند سلولی و یوکاریوتی هستند. گیاهان به دلیل داشتن کلروفیل، قادر به تولید اکسیژن از طریق فتوسنتز هستند و در تولید اکسیژن در جو زمین نقش مهمی ایفا می‌کنند.
قارچ‌ها موجوداتی هتروتروف هستند که به‌طور عمده از طریق جذب مواد مغذی از دیگر موجودات زنده تغذیه می‌کنند. آن‌ها به صورت تک‌سلولی (مانند مخمرها) یا چند سلولی (مانند قارچ‌ها) یافت می‌شوند.
پروتیست‌ها موجودات یوکاریوتی هستند که می‌توانند تک سلولی یا چند سلولی باشند. این گروه شامل موجودات مختلفی چون جلبک‌ها و پروتوزوآها می‌شود. پروتیست‌ها به‌عنوان اولین موجودات یوکاریوتی در نظر گرفته می‌شوند.
موجودات پروکاریوتی که در این فرمانرو قرار دارند به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: آرکیا و باکتری‌ها. این جانداران معمولاً تک‌سلولی هستند و فاقد هسته‌اند. آن‌ها در محیط‌های مختلف زندگی می‌کنند و به‌طور معمول از طریق تقسیم سلولی تولید مثل می‌کنند.
دسته بندی جانداران
یکی از ویژگی‌های سیستم طبقه‌بندی لینه، نامگذاری دو قسمتی است. در این سیستم، هر گونه زنده با استفاده از دو کلمه نامگذاری می‌شود:
نام جنس (که با حرف بزرگ شروع می‌شود)
نام گونه (که با حرف کوچک شروع می‌شود)
به‌عنوان مثال، نام علمی انسان Homo sapiens است که در آن Homo نام جنس و sapiens نام گونه است.
همه گونه های یک فرمانرو خاص از نظر رشد و نحوه عملکرد ویژگی های مشابهی دارند. حال بیایید نگاه کنیم که روابط خانوادگی که فرمانروا، طبیعت را مشخص می کند از کجا آمده است:
نوع تغذیه: اتوتروف (غذای خود را می سازد) یا هتروتروف (از سایر موجودات زنده تغذیه می کند).
سازمان سلولی: تک سلولی (دارای تنها یک سلول) یا چند سلولی (دارای دو یا چند سلول).
نوع سلول: یوکاریوت ها (مواد ژنتیکی توسط یک غشا احاطه شده اند) یا پروکاریوت ها (فاقد غشاء).
تنفس : تنفس هوازی (نیاز به اکسیژن) یا بی هوازی (از اکسیژن استفاده نمی کند).
تولید مثل: جنسی ، غیر جنسی یا از طریق اسپور
