دیابت بارداری چیست؟

در دیابت بارداری، بدن شما نمی‌تواند به اندازه کافی انسولین تولید کند تا با اثرات ناشی از رشد جنین و تغییرات هورمونی مقابله کند. انسولین به بدن کمک می‌کند تا سطح گلوکز (قند) خون کنترل شود. اگر بدن نتواند به میزان کافی انسولین تولید کند، سطح قند خون افزایش می‌یابد. بالا بودن قند خون در دوران بارداری می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی برای شما و جنینتان شود.

رژیم غذایی در دیابت بارداری چه تاثیری دارد؟

دیابت بارداری یا Gestational diabetes mellitus (GDM) که به‌عنوان عدم تحمل گلوکز با شروع دوران بارداری تعریف می‌شود، یکی از عوارض شایع بارداری است که حدود ۱ تا ۱۴ درصد از تمام بارداری‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل داشتن یک رژیم غذایی در دیابت بارداری اهمیت بسیاری دارد.

نقل قول از:

PubMed Central

GDM has been related to substantial short-term and long-term adverse health outcomes for both mothers and offspring. Women with GDM have an increased risk of perinatal morbidity and a considerably increased risk of impaired glucose tolerance and type 2 diabetes in the years after pregnancy. Children of women with GDM are more likely to be obese and have impaired glucose tolerance and diabetes in childhood and early adulthood

ترجمه:

دیابت بارداری (GDM) پیامدهای منفی قابل توجهی در کوتاه‌مدت و بلندمدت برای مادران و فرزندانشان دارد. زنانی که به دیابت بارداری مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتر بیماری‌ها و عوارض پیرامون زایمان قرار دارند و همچنین در سال‌های پس از بارداری، احتمال ابتلای آن‌ها به اختلال در تحمل گلوکز و دیابت نوع ۲ به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. فرزندان این زنان نیز بیشتر در معرض چاقی، اختلال در تحمل گلوکز و ابتلا به دیابت در دوران کودکی و اوایل بزرگسالی قرار دارند.

بنابراین رژیم غذایی در دیابت بارداری نقش مهمی دارد. هدف اصلی تغذیه در این دوران، حفظ سطح قند خون در محدوده‌ای ایمن برای مادر و جنین است. تنظیم مقدار کالری دریافتی، توزیع مناسب کربوهیدرات‌ها در طول روز و انتخاب زمان‌بندی مناسب برای وعده‌ها و میان‌وعده‌ها می‌تواند از نوسانات قند خون جلوگیری کند، بدون آن‌که رشد جنین را مختل کند. علاوه بر آن، یک رژیم غذایی اصولی به مادر کمک می‌کند وزن مناسبی داشته باشد و از خطرات ناشی از اضافه‌وزن یا کم‌وزنی بیش از حد، دور بماند. در ادامه غذاهای پایین آورنده قند خون در بارداری را معرفی می‌کنیم.

غذاهای پایین‌آورنده قند خون در بارداری

انجمن دیابت آمریکا (ADA) استفاده از روش بشقاب دیابتی را برای کمک به تغذیه سالم و متعادل توصیه می‌کند. برای استفاده از این روش، باید نیمی از یک بشقاب ۹ اینچی (حدود ۲۳ سانتی‌متر) را با سبزیجات بدون نشاسته، یک‌چهارم را با پروتئین کم‌چرب و یک‌چهارم باقی‌مانده را با کربوهیدرات‌ها مانند غلات کامل یا سبزیجات نشاسته‌ای پر کنید.

غذاهای ممنوع در دیابت بارداری

پرهیز از غذاهایی که باعث افزایش ناگهانی قند خون می‌شوند، برای افراد مبتلا به دیابت بارداری بسیار اهمیت دارد. سطح قند خون پس از مصرف غذاهای شیرین، به‌ویژه انواع فرآوری‌شده یا تصفیه‌شده، افزایش می‌یابد. بنابراین، افراد مبتلا به دیابت بارداری باید تا حد امکان از مصرف غذاهای حاوی شکر خودداری کرده یا آن را به حداقل برسانند. نمونه‌هایی از غذاهای قندی که باید از مصرف آن‌ها پرهیز کرد عبارتند از:

• کیک و بیسکوییت
• آب‌نبات
• دسرها
• شیرینی‌
• نوشابه
• بستنی
• آبمیوه یا هر نوع نوشیدنی شیرین

اگرچه شیر و میوه‌های تازه دارای قند طبیعی هستند اما موسسه ملی دیابت، بیماری‌های گوارشی و کلیوی آمریکا توصیه می‌کند که افراد مبتلا به دیابت، این مواد را به‌طور متعادل مصرف کنند.

میوه‌های ممنوعه در دیابت بارداری

میوه‌هایی که قند بالایی دارند، باید مصرفشان در دیابت بارداری محدود شود که شامل آناناس، انبه، انگور، خربزه، طالبی و موز می‌شود. همچنین میوه‌های کمپوت شده، آبمیوه‌های صنعتی و میوه‌های خشک به دلیل غلظت بالای قند طبیعی، می‌توانند موجب افزایش سریع قند خون شوند و بهتر است در این دوران با احتیاط یا به مقدار محدود مصرف شوند. کنترل میزان مصرف این میوه‌ها به حفظ تعادل قند خون و پیشگیری از نوسانات ناگهانی آن کمک می‌کند.

بهترین صبحانه برای زنان باردار دیابتی

زنان باردار دیابتی می‌توانند برای صبحانه وعده‌های متنوعی میل کنند که شامل مواد غذایی مفید است. در ادامه بهترین صبحانه‌ها برای زنان باردار دیابتی را ذکر کرده‌ایم:

1.  املت سبزیجات: تخم‌مرغ منبع عالی پروتئین و سایر مواد مغذی ضروری مانند ویتامین B۱۲، سلنیوم، ید و کولین در بارداری است. املت خود را با قارچ، اسفناج، گوجه‌فرنگی درست کنید و همراه با یک تکه نان کامل برای وعده‌ای متعادل و سرشار از پروتئین و فیبر سرو نمایید.
2. آووکادو و تخم‌مرغ روی نان تست: آووکادو منبع عالی چربی‌های سالم و فیبر است که همراه با تخم‌مرغ و نان تست سبوس‌دار، صبحانه‌ای مغذی و سیرکننده برای دیابت بارداری فراهم می‌کند. فقط مطمئن شوید که تخم‌مرغ کاملاً پخته شده باشد.
3. اسموتی میوه‌ای: مخلوط توت، اسفناج، ماست یونانی و شیر، صبحانه‌ای مفید برای زنان باردار دیابتی به شمار می‌رود.
4. پودینگ دانه چیا: دانه‌های چیا سرشار از پروتئین، فیبر، آهن و اسیدهای چرب امگا-۳ هستند که همه برای بارداری اهمیت دارند. این دانه‌ها هنگام مخلوط شدن با مایعات تا بیش از ۱۰ برابر حجم خود افزایش می‌یابند. کافی است یک قاشق غذاخوری دانه چیا را با نصف پیمانه شیر دلخواه، کمی عصاره وانیل و کمی شیره افرا یا عسل مخلوط کرده، هم بزنید و شب تا صبح در یخچال قرار دهید. سپس روی آن را با توت‌ها و مغزهای خرد شده تزئین و میل کنید.
5. پنکیک اسفناج و پنیر: پنکیک‌ها لزوماً شیرین نیستند! پنکیک‌های اسفناج و پنیر گزینه‌ای عالی برای صبحانه‌های خوش‌طعم هستند که تعادل خوبی از کربوهیدرات‌های کم شاخص گلیسمی و پروتئین را فراهم می‌کنند و به خاطر اسفناج، منبع خوبی از فولات نیز هستند.
6. بوریتو: نان تورتیلای سبوس‌دار پر شده با تخم‌مرغ همزده و سبزیجاتی مثل اسفناج، گوجه‌فرنگی، پیاز و کمی پنیر، صبحانه‌ای سیرکننده و خوشمزه است که برای دیابت بارداری ایده‌آل است.
7. تخم‌مرغ آب‌پز روی نان تست با قارچ، اسفناج و گوجه‌فرنگی: یک صبحانه سالم، آسان و مقوی برای دیابت بارداری به شمار می‌رود.

قویترین پایین آورنده قند خون

تنظیم قند خون در دوران بارداری اهمیت زیادی برای حفظ سلامت مادر و جنین دارد و انسولین، هورمون کلیدی در این فرآیند، نقش اصلی را ایفا می‌کند. در بسیاری از موارد، زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری می‌توانند با پیروی از یک رژیم غذایی اصولی و انجام فعالیت‌های بدنی ملایم، قند خون خود را در محدوده‌ای سالم نگه دارند. با این حال، گاهی این اقدامات کافی نیست و درمان دارویی نیاز است. در چنین شرایطی، تزریق انسولین به‌عنوان یک روش ایمن و موثر در دوران بارداری توصیه می‌شود. البته شروع درمان با انسولین باید حتماً زیر نظر پزشک متخصص انجام گیرد تا خطراتی مانند کاهش شدید قند خون (هیپوگلیسمی) به‌درستی مدیریت شود. در نتیجه، اگر با وجود رعایت رژیم غذایی و ورزش، سطح قند خون شما همچنان بالا باقی مانده است، باید به‌سرعت با پزشک خود مشورت کنید.

نمونه رژیم غذایی برای دیابت بارداری

در ادامه نمونه رژیم غذایی بارداری ذکر شده است. در این برنامه غذایی، کربوهیدرات‌ها در طول روز به‌طور متوازن پخش شده‌اند و هر وعده غذایی بین ۴۵ تا ۶۰ گرم کربوهیدرات خالص دارد. با توجه به اهداف و سبک زندگیتان، ممکن است نیاز شما به کالری و کربوهیدرات متفاوت باشد؛ بنابراین می‌توانید اندازه وعده‌ها یا تعداد میان‌وعده‌ها را متناسب با نیاز خود تنظیم کنید یا از پزشک متخصص کمک بگیرید.

جدول قند خون در بارداری

در ادامه جدول قند خون در بارداری آورده شده است. با این وجود، باید به این نکته توجه کنید که اطلاعات این جدول کلی است و سطح قند خون در افراد مختلف، ممکن است بسته به عواملی مانند سابقه پزشکی متفاوت باشد. بنابراین، بهترین کار این است که در طول بارداری با پزشک متخصص در ارتباط باشید و اعداد دقیق و متناسب قند خون در بارداری خود را از پزشک جویا شوید.

پایین آورنده سریع قند خون در بارداری

برای کنترل قند خون در بارداری، رویکرد اصلی شامل تغییر رژیم غذایی و فعالیت بدنی ملایم است. در صورت لزوم، پزشک ممکن است انسولین تجویز کند. در ادامه بهترین راهکارهای پایین‌آورنده سریع قند خون در بارداری ذکر شده است:

• نوشیدن آب فراوان: به دفع قند اضافی از طریق ادرار کمک می‌کند.

• پیاده‌روی کوتاه و آرام پس از غذا: فعالیت بدنی سبک به مصرف گلوکز اضافی و کاهش قند خون کمک می‌کند.
• انتخاب میان‌وعده‌های با شاخص گلیسمی پایین: مصرف آجیل، سبزیجات تازه یا ماست یونانی به‌جای وعده‌های غذایی سنگین و پرچرب مفید است.
• پرهیز از کربوهیدرات‌های ساده: از خوردن نان سفید و شیرینی‌جات، به‌ویژه در صبحانه پرهیز کنید.

اگر قند خون همچنان بالا ماند یا به سرعت کاهش نیافت، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه دیابت بارداری مشورت کنید. مصرف هرگونه دارو یا استفاده از انسولین باید تحت نظر پزشک انجام شود تا سلامت مادر و جنین حفظ گردد.

پایین آوردن قند خون در بارداری با داروهای گیاهی

در دوران بارداری برخی داروهای گیاهی می‌توانند به کاهش قند خون کمک کنند، اما به دلیل احتمال بروز عوارض جانبی، حتماً باید پیش از مصرف با پزشک مشورت شود.

مصرف چای سبز در بارداری ممکن است به کاهش قند خون کمک کند. با این حال، به دلیل داشتن کافئین (که در بارداری باید به ۲۰۰ میلی‌گرم در روز محدود شود) بهتر است از نوع بدون کافئین آن استفاده شود. همچنین ممکن است جذب اسیدفولیک را کاهش دهد.

مریم‌گلی ممکن است باعث افزایش ترشح انسولین و کاهش قند خون شود اما در دوران بارداری تنها باید به‌صورت محدود در پخت‌وپز استفاده شود و از مصرف آن به‌صورت غلیظ مانند دمنوش پرهیز شود؛ زیرا ممکن است باعث افزایش فشار خون گردد.

زنجبیل نیز به‌دلیل افزایش حساسیت بدن به انسولین و کمک به ترشح آن، خواص ضد دیابتی دارد و می‌تواند در حد متعادل و با نظارت در رژیم غذایی گنجانده شود.

کلام آخر

مصرف غذاهای پایین‌آورنده قند خون در بارداری به شما کمک می‌کند تا دوران بارداری بدون خطری داشته باشید. فراموش نکنید داشتن یک رژیم غذایی سالم بسیار مهم است و سلامت شما و جنین را تضمین می‌کند.