همشهری آنلاین - سیدسروش طباطبایی‌پور: یعنی چیذری‌ها در زمین‌هایشان گندم و جو می‌کاشتند و به‌خصوص محصول زرخیز گندم این منطقه آن‌قدر طلایی و چشمگیر بود که به آنجا «چو زر» می‌گفتند که به‌تدریج به «شیزر» و «چیذر» تبدیل شد. اما مثل بسیاری دیگر از محله‌های تهران، چیذر هم به‌مرور شکل روستایی و معصوم خود را از دست داد و به جایی تبدیل شد که اکنون می‌بینید.

بیش‌تر بخوانید:

تکیه ای که مردم محله دل به آن بسته اند

• تاریخش

سال‌ها پیش در محله چیذر گورهایی باستانی کشف شد که روی برخی از آنها «شیزر» نوشته شده بود و همین موضوع نشان می‌دهد که ایرانیان از گذشته‌های دور در اینجا ساکن بوده‌اند؛ اما بافت روستای چیذر آهسته‌آهسته از عهد قاجار تغییر کرد و کشتزارهایش از بین رفت و به‌جای آنها باغ‌ها و عمارت‌های قجری سر برآورد؛ عمارت‌هایی مثل باغ ظهیرالاسلام، باغ مجدالدوله و باغ مستشارالدوله. در سال۱۳۲۰ طایفه‌ای گرجی هم به این منطقه مهاجرت کرد و با ساخت‌وسازهای خود معماری این محله را بیشتر دگرگون کرد، آن‌قدر که در دهه‌۴۰ شمسی همراه با توسعه تهران، چیذر هم به یکی از محله‌های تهران تبدیل شد.

• لوهای چیذر

چیذری‌های قدیمی برای آنکه خودشان و دام‌هایشان از دست راهزنان و حیوانات وحشی در امان بمانند، زیر خانه‌هایشان تونل‌هایی زیرزمینی می‌کندند که به آنها «لو» می‌گفتند. یکی از معانی «لو» به زبان ترکی محل سکونت است. ارتفاع این راه‌های زیرزمینی مخفی به حدی بود که یک آدم می‌توانست در آن جای بگیرد. حتی تا زمانی که چیذر شکل روستایی خودش را از دست نداده بود، چیذری‌ها دام‌های خود را در لوها نگه می‌داشتند. البته به‌خاطر ساخت‌وسازهای این سال‌ها دیگر اثری از این لوها باقی نمانده است.

• امامزادگانش

این روزها که عطر محرم هوش از سر تمام عاشقان اباعبدالله الحسین برده، بقعه امامزاده علی‌اکبر چیذر به مأمنی برای دلسوختگان حسین(ع) تبدیل شده. این مرد روحانی که انگار نسبش به امام چهارم شیعیان می‌رسد، زیر درخت چناری در این محله به خاک سپرده شده که چیذری‌ها آنجا را به زیارتگاهی معنوی برای خود تبدیل کرده‌اند. برخی می‌گویند اینجا ۹۰۰سال قدمت دارد و بنای اولیه این امامزاده بنایی خشتی و ساده بوده، در ابعاد ۴ در ۴متر. در عهد قاجار اهالی این محله کمی به آن رسیدگی کردند؛ اما سال‌ها بعد بنا رو به تخریب گذاشت. پس از انقلاب و بعد از آنکه برخی شهدای جنگ تحمیلی در این فضای معنوی آرام گرفتند، بقعه کنونی امامزاده از سال۱۳۷۰ ساخته و به یکی از قطب‌های زیارتی تهرانی‌ها بدل شد. در این‌روزها و شب‌های محرمی، مراسم عزاداری باشکوهی در این مکان معنوی برپا می‌شود.

در جوار این امامزاده موزه شهدا جا خوش کرده. وصیت‌نامه‌ها، دست‌نوشته‌ها، تسبیح و قرآن و جانماز و دیگر آثار به‌جای‌مانده از شهدا آدمی را محو تماشای خود می‌کند.

مدفن امام‌زاده اسماعیل (ع) هم در محله چیذر است. او از پسران امام موسی کاظم (ع) است. بنای مدفن این امام‌زاده، سنتی ساخته شده و بدون گنبد است. کاشی‌کاری‌های اتاق امام‌زاده مربوط به عهد ناصری است و بقایایی از آن هنوز دیده می‌شود.

• نخل‌گردانی تکیه چیذر

یکی دیگر از فضاهای معنوی چیذر؛ تکیه آن است، جایی در جوار مسجد قائم چیذر که بعدها به حسینیه مشهور شد. این تکیه و نخلی که در آن است، شکل عزاداری چیذری‌ها را در روز عاشورا متفاوت کرده است. به این ترتیب که در روز عاشورا، مردم محله چیذر عزاداری را از تکیه قدیمی آغاز می‌کنند و نخل را از تکیه به حرکت در می‌آورند و روی دست عزاداران و حسین حسین گویان آن را به سمت امامزاده می‌برند و تا ظهر سینه‌زنی می‌کنند و نخل را در امامزاده می‌چرخانند. آن‌گاه نماز ظهر و عصر را در امامزاده به جماعت می‌خوانند و دوباره نخل را به تکیه می‌برند.

• اکنونش

با وجود همه ساختمان‌ها و بناهای مدرن این محله، هنوز در برخی کوچه‌پس‌کوچه‌های چیذر بوی گذشته به مشام می‌رسد. این محله از شمال به محله فرمانیه، از جنوب به بزرگراه صدر، از شرق به خیابان کامرانیه جنوبی و از غرب به محله قیطریه محدود می‌شود.