به گزارش همشهری آنلاین، آنطور که آمارها نشان می‌دهد شاخص کل بورس تهران از زمان بازگشایی دوباره تاکنون ۳۰۰هزار واحد نزول کرده است و سهامداران با زیان‌های سنگینی مواجه شده‌اند بر همین اساس دیروز آرش فرهادی، پیام الیاس‌کردی، حسین زمانی و شهرام عجمی در میزگرد اقتصادی تلویزیون همشهری شرکت کردند تا دلایل نزول بورس و راهکارهای برون‌رفت از آن را بررسی کنند. این کارشناسان متفق‌القول بودند که بسته‌شدن بازار در دوره جنک کار صحیحی بود اما پس از آن در مدیریت بازار بسیار ضعیف و ناکارآمد عمل شده است.
اجحاف در حق سهامداران
آرش فرهادی، کارشناس بازار سرمایه: بورس پس از دوره جنگ تحمیلی ۱۲روزه با نزول‌های سنگینی مواجه شد و سرمایه سهامداران در ۲هفته گذشته بین ۳۰ تا ۵۰درصد کاهش پیدا کرد و این اجحاف بزرگی در حق بازار سهام است. در این زمینه بسته‌شدن بازار در دوره جنگ کار درستی بود اما مدیریت بازار از سوی سازمان بورس بعد از بازگشایی بورس اصلا صحیح نبود.
به‌طور کلی یکی از کارهایی که در دوره‌های بحران و جنگ باید انجام شود مدیریت ریسک است. سازمان بورس باید پس از بازگشایی بازار مدیریت ریسک می‌کرد که این کار انجام نشد. به‌طور مثال ابزارهایی مثل اختیار فروش تبعی وجود دارد که سازمان بورس از آنها استفاده نکرد. بعد از بازگشایی بازار افراد و نهادهایی که باید نقش ایفا می‌کردند به وظایفشان عمل نکردند. یکی از این نهادها دولت بود. به‌طور کلی نقش و وظایف دولت در بورس از گذشته مشخص نبوده و هنوز هم مشخص نیست.
به‌طور کلی بعد از بازگشایی بازار، دولت هیچ برنامه‌ای نداشت و حتی دیر به فکر حمایت از بازار افتاد، در واقع دولت در روزهای اخیر یک بسته حمایتی از بورس را تصویب کرده است که ما به آن واکنش نابهنگام می‌گوییم و این بسته بعد از شیوع پنیک در بازار دیگر اثر خودش را از دست داده است. ضمن اینکه این بسته حمایتی عمدتا مبتنی بر حمایت بانک‌ها از بورس است درحالی‌که بانک‌ها همواره خود را رقیب بازار سرمایه می‌دانند و خیلی از صمیم قلب علاقه‌ای به حمایت از بازار ندارند. به بیان بهتر دولت به نزول‌های بورس دیر واکنش نشان داد و این واکنش‌ها هم نتوانست کمکی به بازار کند.
از طرف دیگر مجموعه‌های نهادی بازار مثل آستان قدس رضوی، شستا، ستاد اجرایی فرمان امام و سایر نهادهای بزرگ هم به وظایفشان عمل نکردند. به‌طور کلی این نهادها در شرایط کلی از بازار منتفع می‌شوند اما در روزهای نزول با فروش سهامشان به بحران دامن می‌زنند.
حداقل کاری که این نهادها می‌توانستند انجام دهند این بود که از سهام شرکت‌های زیرمجموعه خود حمایت کنند اما این کار را نکردند.
در کنار همه این مسائل سهامداران خرد هم دچار پنیک و استرس شدند و باید بپذیریم که نسل سهامداران خرد هم تغییر کرده و نسل‌های جدید به‌دلیل ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری که دارند خیلی به بازار وفاداری ندارند.
آمادگی شرایط بحرانی را نداشیم
پیام الیاس‌کردی، کارشناس بازار سرمایه: من خیلی با بسته‌شدن بازار در دوره جنگ موافق نیستم چراکه با این کار آزادی مالی افراد را با بسته‌شدن بازار می‌گیریم در واقع با این کار حقوق مالکیت و آزادی مالی افراد از بین می‌رود.
باید قبول کنیم که ما آمادگی شرایط بحرانی را نداشتیم و می‌توان گفت مادامی که مسائل را ریشه‌ای درست نکنیم نمی‌توان مشکلات بازار را حل کرد. بسیاری از تصمیم‌ها برای شرایط بحرانی باید از قبل گرفته می‌شد که این تصمیم‌ها گرفته نشده و در حال حاضر در حال نمایان‌کردن آثار خودش است. مثل دامنه نوسان که در گذشته درباره آن تصمیم‌گیری نشد.
ارزش معاملات ما تا قبل از شروع دوره نزول روزانه ۲۰هزار میلیارد تومان بود که این میزان در حال حاضر به ۴همت یعنی یک پنجم گذشته رسیده است. اگر دولت قرار است از بازار حمایت کند با پول‌های کم قادر به این کار نیست و بازار دست‌کم به ۶۰همت نقدینگی نیاز دارد تا دست‌کم در طول ۲هفته آرامش به بازار بازگردد. ما باید از تجارب دوره فعلی برای دوره‌های بحران استفاده کنیم. سهامداران بهتر است سبد سرمایه‌گذاری تشکیل دهند تا در مواقع بحران دچار چالش نشوند.
طرحی برای حمایت از بازار نداریم
شهرام عجمی، کارشناس بازار سرمایه: یکی از بهترین تصمیم‌های سازمان بورس بستن بازار در دوره جنگ بود اما بعد از بازگشایی بازار هیچ طرحی برای حمایت از بازار وجود نداشت. به‌طور مثال بعد از بازگشایی بازار سازمان بورس نماد صندوهای با درآمد ثابت را باز کرد و اعلام کرد این صندوق‌ها هیچ نوسانی نداشتند. به‌طور کلی بازار بدون هیچ پلن حمایتی از سوی سازمان باز شد و شاید مسئولان سازمان بورس فکر می‌کردند که با مصاحبه می‌توان بازار را کنترل کرد اما بازار با نزول‌های سنگین مواجه شد و سهامداران تنها ماندند.
در حال حاضر صندوق‌های با درآمد ثابت به پاشنه آشیل بازار تبدیل شده‌اند در گذشته صندوق‌هایی وجود داشتند که در دوره‌های نزول با خرید سهام از بازار حمایت می‌کردند اما امروز ما چند مدیر در نهادهای مالی تربیت کرده‌ایم که چنین اقداماتی انجام دهند. سازمان بورس نیز در چنین شرایطی به‌جای دریافت نظرهای انتقادی فقط به تعریف و تمجید از اقدامات خود روی آورده است.
یکی دیگر از مشکلات فعلی بازار تغییر مداوم قوانین است که به بازار ضربه وارد می‌کند و باید فکری در این‌باره کرد.
مدیریت بازار چطور بود؟
حسین زمانی، کارشناس بازار سرمایه: بستن بازار در دوره جنگ کار خردمندانه‌ای بود اما مدیریت بازار در دوره بازگشایی دوباره بورس بسیار بسیار ضعیف بود. به‌طور کلی یک عدم‌هماهنگی بین نهادهایی که قرار بود نقدینگی به بورس تزریق کنند وجود داشت و همین موضوع باعث شد که از زمان بازگشایی دوباره بورس شاخص کل ۳۰۰هزار واحد سقوط کند که می‌توان از آن به‌عنوان یک فاجعه در مدیریت اقتصادی کشور نام برد.
در بسیاری از کشورهای دنیا در دروه‌های بحران به‌ویژه جنگ، بسته‌های حمایتی خیلی سریع به ویترین اقتصادی کشور تزریق می‌شود اما در ایران متأسفانه این اتفاق نیفتاد. ضمن اینکه بانک مرکزی در شرایط فعلی در نقطه مقابل بازار سرمایه ایستاده و از بازار سرمایه حمایت نکرده است.
در عین حال عدم مدیریت کارآمد و رفع کنترل فاحش بحران، قوانین بی‌پشتوانه و تصمیم‌های خلق‌الساعه و غیرکارشناسی نیز به بازار آسیب وارد کرد؛ به‌طور مثال تصمیم سازمان بورس برای بازگشایی دامنه نوسان صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی از ۳ به ۴درصد بدون اینکه این تغییرات در آپشن‌های اهرمی لحاظ شود کار اشتباهی بود که به بازار ضربه زد. استدلال سازمان بورس این است که کمیته فقهی بورس اعلام کرده این آپشن‌ها نباید تمدید شود اما نکته این است که کل این تصمیم‌ها اشتباه بود.
